tag:blogger.com,1999:blog-51111101805889983492024-03-21T17:46:24.324-07:00Lịch sử thế giớiAnonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.comBlogger58125tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-21141366700306432912013-03-25T19:54:00.000-07:002013-03-25T19:54:01.338-07:00Văn minh tiền sử: Pin điện 4.500 năm trước<br />
<h1 style="background-color: white; color: #333333; font-size: 14pt; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px;">
Văn minh tiền sử: Pin điện 4.500 năm trước</h1>
<div>
<br /></div>
<div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<strong style="margin: 0px; padding: 0px;">Rõ ràng, chúng ta gần như không biết gì về nguồn gốc của chính chúng ta. Những nền văn minh cổ xưa không hề giống như những gì được mô tả trong sách giáo khoa hiện đại. Họ là những nền văn hóa phát triển rất cao, hoàn toàn không phải là những người hang động, và nhân loại cũng không phải tiến hóa từ loài khỉ. Lịch sử loài người cần phải được viết lại từ đầu!</strong><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />>> <a href="http://tin180.com/khoahoc/bi-an-the-gioi/bi-an-the-gioi/20100828/bi-an-cac-kim-tu-thap-giza-ai-cap-phan-3.html" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;" title="Bí ẩn các kim tự tháp Giza, Ai Cập (Phần 3)">Bí ẩn các kim tự tháp Giza, Ai Cập (Phần 3)</a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />>> <a href="http://tin180.com/khoahoc/bi-an-the-gioi/bi-an-the-gioi/20100824/van-minh-tien-su-thu-thuat-khoan-so-thoi-tien-su.html" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;" title="Văn minh tiền sử: Thủ thuật khoan sọ thời tiền sử">Văn minh tiền sử: Thủ thuật khoan sọ thời tiền sử</a>>> <a href="http://tin180.com/khoahoc/bi-an-the-gioi/bi-an-the-gioi/20100821/van-minh-tien-su-thu-thuat-nha-khoa-9-000-nam-truoc.html" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;" title="Văn minh tiền sử: Thủ thuật nha khoa 9.000 năm trước">Văn minh tiền sử: Thủ thuật nha khoa 9.000 năm trước</a></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Năm 1936, khi khai quật một ngôi làng cổ 2.000 năm tuổi cách Ai Cập vài trăm km về phía đông nam, ngày nay thuộc I Rắc, những người công nhân đã tìm thấy những bình gốm nhỏ kỳ lạ. Những chiếc bình này có chứa các trụ đồng được ngâm trong một loại dung dịch đã đông đặc, gắn vào bình bằng nhựa đường. Chúng được xác định niên đại là được chế tạo vào khoảng từ năm 248 trước công nguyên đến năm 226 sau công nguyên. Trong số này có một bình bằng đất nung cao khoảng 14cm, màu vàng sáng có chứa một xi lanh đồng dài khoảng 10cm và đường kính tiết diện gần 3cm. Ở giữa xi lanh là một lõi thép, cũng được gắn vào bình bằng keo nhựa đường.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: center;">
<a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_001.jpg" rel="lightbox-22810" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Văn minh tiền sử: Pin điện thời cổ đại - Tin180.com (Ảnh 1)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_001.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="468" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Pin điện tiền sử, được trưng bày tại Viện bảo tàng Bát Đa</em></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Nhà khảo cổ học nổi tiếng người Đức Wilhelm Konig, đã kiểm tra mẫu vật và đưa ra một kết luận đáng ngạc nhiên: cái bình gốm này là một loại pin điện thời tiền sử.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Pin điện tiền sử tại viện bảo tàng Bát Đa, cũng giống như những bình pin gốm khác mà người ta khai quật được, tất cả đều có niên đại từ năm 240 TCN đến năm 226 trong thời kỳ của đế chế Parthi. Tuy nhiên, tiến sĩ Konig còn phát hiện được những bình đồng mạ bạc khác trong viện bảo tàng Bát Đa, được khai quật từ những vùng đất cổ của người Sumer ở miền Nam I Rắc. Khi giám định niên đại, người ta thấy chúng được chế tạo từ ít nhất 4.500 năm trước. Khi những cái bình này được dùi nhẹ vào, một lớp gỉ đồng tách ra từ bề mặt, có đặc điểm của lớp mạ điện bạc lên một vật bằng đồng. Điều này cho thấy có thể người Pathi đã thừa kế những Pin này từ nền văn minh Sumer, một trong những nền văn minh phát triển sớm nhất mà ngày nay biết đến.</div>
<div align="center" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_002.jpg" rel="lightbox-22810" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Văn minh tiền sử: Pin điện thời cổ đại - Tin180.com (Ảnh 2)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_002.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="450" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Một trong những pin điện cổ đại mà Konig tìm được tại Bát Đa</em></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Vào năm 1940, Willard F.M. Gray, một kỹ sư thuộc <em style="margin: 0px; padding: 0px;">Phòng thí nghiệm Điện áp cao của hãng General Electric</em> tại Pittsfield, Massachusetts, Mỹ, đã đọc những báo cáo của Konig. Dùng những bản vẽ và các chi tiết được cung cấp bởi nhà khoa học hỏa tiễn người Đức Willy Ley, Gray đã làm ra một bản sao từ Pin này. Dùng dung dịch Đồng Sunphát, nó sinh ra một dòng điện khoảng nửa vôn.<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Willard F.M. Gray nói:<em style="margin: 0px; padding: 0px;"></em></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Pin điện đã có từ 2.000 năm trước!!! Bạn ngạc nhiên ư? Thực ra không cần phải ngạc nhiên. Đã từng có những người thợ kim khí tài giỏi ở thành cổ Bát Đa, Ba Tư (nay là Iraq). Họ đã làm được nhiều tác phẩm chất lượng cao bằng thép, vàng và bạc. Bạn có thể tự hỏi rằng điều đó có gì liên quan tới pin điện. Cách đây vài năm người ta đã khai quật được những chiếc bình bằng đồng, một số trong đó có độ tuổi tới 4.000 năm, dường như đã được mạ vàng hay bạc, thậm chí một số đã được mạ antimon.”</em></div>
<div align="center" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_003.jpg" rel="lightbox-22810" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Văn minh tiền sử: Pin điện thời cổ đại - Tin180.com (Ảnh 3)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_003.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="450" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Luận văn có nhan đề <em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Một khám phá gây sốc” </em>(“A Shocking Discovery”), trong ấn bản năm 1963 của <em style="margin: 0px; padding: 0px;">Tạp chí Hiệp hội điện hóa</em> uy tín</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Trong một luận văn có nhan đề <em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Một khám phá gây sốc”</em>, trong ấn bản năm 1963 của <em style="margin: 0px; padding: 0px;">Tạp chí Hiệp hội điện hóa</em> rất có uy tín, ông còn nói thêm: <em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Thỉnh thoảng, chúng tôi cảm thấy hơi tự mãn về những tiến bộ to lớn của mình trong lĩnh vực khoa học hạt nhân và các ngành học khác, nhưng khi chúng tôi đào được những món đồ rèn bằng kim loại cổ xưa, chúng tôi hầu như không còn dám tự mãn nữa và trở nên khiêm tốn. Luôn luôn là như vậy”</em></div>
<div align="right" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Một khám phá gây sốc”, Tạp chí Hiệp hội điện hóa, tháng 9 năm 1963, tập 110, số 9</em></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Vào thập kỷ 70 thế kỷ trước, Nhà Ai Cập học người Đức, Arne Eggebrecht đã làm ra một bản sao của Pin Bát Đa và dùng dung dịch nước nho ép nguyên chất mà ông phỏng đoán những nhà khoa học tiền sử đã dùng. Bản sao này đã sinh ra dòng điện 0,87V. Ông đã dùng dòng điện đó để mạ vàng cho một bức tượng bằng bạc.</div>
<div align="center" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_004.jpg" rel="lightbox-22810" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Văn minh tiền sử: Pin điện thời cổ đại - Tin180.com (Ảnh 4)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_004.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="500" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Một phiên bản tái tạo của pin Bát Đa cổ đại. Kiểm nghiệm của các nhà khoa học phương Tây cho thấy khi chiếc bình được đổ đầy giấm (hoặc chất điện phân nào đó), nó có thể sinh ra dòng điện khoảng 1,5 cho tới 2 Vôn</em></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Thí nghiệm này đã chứng minh rằng những Pin điện đã được sử dụng khoảng 1800 năm trước khi viên Pin đầu tiên được phát minh bởi Alessandro Volta năm 1799.<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Còn có những bằng chứng về việc người Ai Cập cổ đại đã sử dụng loại pin tương tự, khi vài mẫu vật với dấu vết mạ điện những kim loại quý được tìm thấy tại nhiều địa điểm khác nhau tại Ai Cập. Có những khám phá dị thường từ nhiều vùng đất khác nhau, cho phép khẳng định điện đã từng được sử dụng ở một quy mô lớn trong thế giới cổ xưa.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<span style="margin: 0px; padding: 0px;">Pin điện Bát Đa đã được biết đến từ lâu, và những bằng chứng của việc những người cổ xưa đã dùng chúng để mạ kim loại hiện đang được lưu trữ trong nhiều viện bảo tàng khắp thế giới. Tuy nhiên đối với những ai chưa biết tới sự kiện Pin điện thời cổ đại này, chúng ta có thể nhắc lại bài báo đăng năm 1939 trong tạp chí <em style="margin: 0px; padding: 0px;">Astounding</em>. Trong đó, nhà khoa học hỏa tiễn nổi tiếng người Đức là Willy Ley đã viết như sau:</span></div>
<blockquote style="background-color: white; border-color: rgb(225, 225, 225); border-style: dashed dashed dashed solid; border-width: 1px 1px 1px 5px; color: #333333; font-size: 16px; font-style: italic; margin: 5px 0px; padding: 5px 10px;">
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
“Tiến sĩ Wilhelm Koenig thuộc viện Bảo tàng Iraq tại Bagdad gần đây đã báo cáo rằng một công cụ đặc biệt đã được khám phá bởi một đội khai quật thuộc bảo tàng vào mùa hè năm 1936. Phát hiện này nằm tại Khujut Rabu’a, cách Bagdad không xa về phía đông nam. Nó bao gồm một bình làm bằng đất sét, cao khoảng 14 cm và đường kính lớn nhất khoảng 8 cm. Vành tròn phía đầu bình có đường kính 33 mm. Bên trong cái bình này có một xi lanh làm bằng đồng tấm có độ tinh khiết cao – xi lanh này dài 10 cm và có đường kính khoảng 26 mm.</div>
<div align="center" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_005.jpg" rel="lightbox-22810" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Văn minh tiền sử: Pin điện thời cổ đại - Tin180.com (Ảnh 5)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Van-minh-tien-su-Pin-dien-thoi-co-dai_Tin180.com_005.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="450" /></a></em><em style="margin: 0px; padding: 0px;"><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Một bức ảnh chụp tại viện bảo tàng Berkshire một phiên bản của pin điện Bát Đa cổ đại</em></div>
<div align="left" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<span style="margin: 0px; padding: 0px;">“Đầu dưới của trụ đồng được phủ bằng một miếng đồng tấm, cùng độ dày và đặc tính giống như trụ đồng ấy. Bề mặt bên trong của tấm đồng tròn này –thứ đã hình thành nên phần đáy bên trong của trụ đồng rỗng – được phủ bằng một lớp nhựa đường, độ dày 3 mm. Một cái chốt dày và nặng cũng làm bằng vật liệu đó được gắn chặt vào đầu trên của trụ rỗng. Ở giữa của cái chốt có một mảnh sắt đặc, ngày nay dài 75 mm và ban đầu có đường kính khoảng 1 cm hoặc hơn. Phần trên của thanh sắt cho thấy rằng ban đầu nó là một trụ tròn, còn đầu dưới một phần đã bị ăn mòn và trở thành nhọn đầu, chúng ta có thể nhận định chắc chắn rằng ban đầu nó có độ dày đều đặn.</span></div>
<div align="left" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<span style="margin: 0px; padding: 0px;">“Một sự lắp ráp kiểu này rõ ràng không thể có mục đích nào khác hơn là nhằm tạo ra một dòng điện nhỏ. Nếu người ta nhớ rằng nó đã được tìm thấy trong số những di vật còn nguyên vẹn của Vương quốc Parthian –tồn tại từ năm 250 TCN đến năm 224 – người ta tất nhiên cảm thấy rất miễn cưỡng khi phải chấp nhận một lời giải thích như vậy, nhưng thực sự không có cách giải thích thay thế nào khác cả. Giá trị của phát hiện này còn lớn hơn nữa khi người ta biết rằng 4 bình đất sét tương tự đã được tìm thấy gần Tel’Omar hoặc Seleukia – và ba trong số đó có chứa các xi lanh đồng tương tự với chiếc bình tìm thấy tại Khujut Rabu’a. Những phát hiện ở Seleukia, dường như, được bảo quản kém hơn, không còn có thanh sắt bên trong nữa. Nhưng ở gần 4 cái bình đó, những que sắt và đồng mỏng đã được tìm thấy, mà rất có thể đã được sử dụng làm dây dẫn điện.</span></div>
<div align="left" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<span style="margin: 0px; padding: 0px;">“Những Pin tương tự cũng đã được tìm thấy gần Bagdad trong một tàn tích ít cổ xưa hơn. Một đoàn thám hiểm do Giáo sư Tiến sĩ E. Kühnel dẫn đầu, người mà bây giờ là giám đốc <em style="margin: 0px; padding: 0px;">Viện Bảo tàng Staatliches </em>tại Berlin, đã phát hiện những chiếc bình rất giống với các bộ phận bằng đồng và sắt, tại Ktesiphon – không xa Bát Đa. Những khám phá này có niên đại từ thời người Sassanides cai trị xứ Ba Tư và các nước lân cận – từ năm 224 tới năm 651.</span></div>
<div align="left" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<span style="margin: 0px; padding: 0px;">“Trong khi niên đại của phát minh này vẫn còn chưa chắc chắn, thì địa điểm của phát minh có vẻ là trong hoặc gần Bát Đa, vì tất cả những khám phá đều nằm gần thành phố này. Tất nhiên rất có thể người dân Sassanides đã sử dụng chúng, và Tiến sĩ Koenig, người phát hiện ra chiếc bình được bảo tồn tốt nhất trong số đó, cho rằng chúng rõ ràng vẫn còn được sử dụng tại Bát Đa. Ông thấy rằng các thợ bạc của thành Bát Đa sử dụng một phương pháp thô sơ để mạ điện sản phẩm của họ. Nguồn gốc phương pháp của họ không thể được xác định chắc chắn và dường như đã khá lâu đời. Bởi vì các bộ pin thuộc loại này tạo ra được một dòng điện đủ mạnh để mạ điện những vật phẩm bằng bạc nhỏ, rất có thể nguồn gốc của phương pháp mạ này là rất cổ xưa”</span></div>
</blockquote>
<div align="right" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Mục Khoa học, tạp chí Astouding, ấn bản tháng 3 năm 1939, bài báo của Willy Ley, tựa đề “Pin điện 2.000 năm trước! Bạn nghĩ nền văn minh chúng ta khám phá ra điện đầu tiên à?”</em></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<span style="margin: 0px; padding: 0px;">Rõ ràng, chúng ta gần như không biết gì về nguồn gốc của chính chúng ta. Những nền văn minh cổ xưa không hề giống như những gì được mô tả trong sách giáo khoa hiện đại. Họ là những nền văn hóa phát triển rất cao, hoàn toàn không phải là những người hang động, và nhân loại cũng không phải tiến hóa từ loài khỉ. Lịch sử loài người cần phải được viết lại từ đầu!</span></div>
<div align="right" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
Minh Trí<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />(tổng hợp)</div>
</div>
<div>
<br /></div>
<div class="wpn_postcontent" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 11.8pt; margin: 0px; padding: 0px;">
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-22816810005390701982013-03-25T19:50:00.001-07:002013-03-25T19:50:42.822-07:00Văn minh cổ xưa: Những bí ẩn khó lý giải<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 24px; line-height: 28px;">Văn minh cổ xưa: Những bí ẩn khó lý giải</span><br />
<div>
<br /></div>
<div>
<br />
<div align="justify" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif !important; font-size: 13px; line-height: 18px; margin-bottom: 10px !important; margin-top: 10px !important; padding: 0px;">
<span style="font-size: x-small;"><span style="font-family: Arial;"><em>Khi nghiên cứu các nền văn minh cổ xưa, giới khoa học đôi khi không khỏi băn khoăn: Phải chăng có những phát minh mà nền khoa học ngày nay cho là “tân kỳ”, thực ra chỉ là những điều xưa cũ đã bị quên lãng? Từ xưa phải chăng đã từng tồn tại những nền văn minh “siêu tân kỳ” bị hủy diệt hoặc mất tích vì một lý do bí hiểm nào đó? Giả thuyết này không phải là ảo tưởng.</em><br /><br />Theo những nghiên cứu mới nhất về lịch sử tồn tại của loài người biết suy nghĩ (Homo Sapiens), quả thật đã có những lượng tri thức “khó tin mà có thật” dưới đây của người cổ đại:<br /></span><span style="font-family: Arial;"><strong>Thiên văn của người Maya và Sumer</strong><br />Theo dương lịch, thời gian quay của Trái đất xung quanh Mặt trời trong một năm là 365,242.500 ngày đêm. Theo người Maya cổ đại là 365,242.129 ngày đêm. Còn ngày nay các nhà thiên văn với những phương tiện hiện đại tối tân chính xác nhất, cho biết thời gian của một năm là 365,242.198 ngày đêm. Sự tính toán của dân Maya cổ - những người không hề biết đến viễn vọng kính hay bất cứ dụng cụ thiên văn nào khác - lại là một con số còn chính xác hơn cả thứ lịch mà chúng ta đang dùng!<br /><br />Người Maya cũng tính được chiều dài của một “tháng âm” với độ chính xác đáng kinh ngạc: Xê dịch có 0,0004 ngày (34 giây). Họ cũng tính được vòng quay của Thổ tinh quanh Mặt trời với sai số 7 giây trong vòng 50 năm! Hàng ngàn năm sau, nền khoa học Âu Châu mới đạt tới độ chính xác như vậy (cuối thế kỷ XIX).<br /><br />Nền văn minh của người Sumer còn biết được sự chuyển dịch vị trí từ từ của các chùm sao với chu kỳ 25.920 năm - một sự trùng khớp đáng kinh ngạc, đã được ghi trong những văn tự Sumer cổ nhất.<br /><br />Khi khai quật khảo cổ, các nhà khoa học thời nay thường tìm thấy những bằng chứng thể hiện tri thức thiên văn uyên sâu của người cổ đại. Như tại vùng Nam Ukraine, người ta vừa tìm được một cái ống có các vạch khắc sâu ghi lại ngày âm trong tháng, kể cả các ngày “trăng lặn” nữa. Niên đại cổ vật chứng minh rằng cách đây 30.000 – 35.000 năm, con người đã biết quan sát thiên văn.<br /><br /><strong>Bí mật của những bản đồ cổ</strong><br /><br />Khi nói về mức độ chính xác của các bản đồ hàng hải thời Trung cổ, các nhà khoa học đều thống nhất rằng chúng được “sao chép lại từ thời cổ xưa”. Chính nhiều tác giả của các tấm bản đồ trên từng thừa nhận là họ sao lục lại “những đường nét chính” trong các thư viện xưa của người cổ - Thư viện Alexandria chẳng hạn.<br /></span></span></div>
<table align="center" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; border: none !important; width: 10%px;"><tbody>
<tr><td bgcolor="#FFFFFF" style="border: none !important;" valign="top"><span style="font-family: Arial;"><img align="center" alt="Ảnh minh họa" border="0" src="http://a9.vietbao.vn/images/vn965/quoc-te/65160496-small_198512.jpg" style="border: none !important; cursor: pointer; padding: 0px 0px 5px;" /></span></td></tr>
<tr><td bgcolor="#FFFFFF" style="border: none !important;" valign="top"><div align="center" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif !important; font-size: 13px; line-height: 18px; margin-bottom: 10px !important; margin-top: 10px !important; padding: 0px;">
<span style="font-family: Arial;"><span style="color: blue; font-size: xx-small;">Lịch của người Maya cổ</span></span></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-size: x-small;"><br /><span style="font-family: Arial;">Các bản đồ này mang tính chính xác về hầu hết các vùng đất và đại dương, ngay cả khi chúng chưa được khám phá sau nhiều thế kỷ muộn hơn. Như Úc châu được khám phá trong khoảng giữa hai thế kỷ XVII - XVIII, nhưng đã được vẽ trong bản đồ cổ từ năm 1510 - cả trăm năm trước khi có người Âu đầu tiên đặt chân lên bờ lục địa này. Nhiều con đường khác tới được Mỹ châu không cần qua Đại Tây Dương mà các bản đồ cổ cho thấy. Bản đồ châu Nam cực được Oronsee Fina vẽ hồi năm 1532, tương tự như bản đồ hiện đại. Chẳng ai có thể giải thích nổi điều ấy, bởi mãi tận tới đầu thế kỷ XIX (năm 1820) mới có những chuyến đi đầu tiên xuống Nam cực, còn các đường nét của bản đồ ngày nay được hoàn thiện vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.<br /><br />Cicero là người đã từng nói về dạng cầu của trái đất, ông cũng cho rằng: “Nơi hai đầu trục của bầu trời đi qua đều phủ đầy tuyết”. Đó là những điều đã được viết gần 2.000 năm trước khi có những con tàu đầu tiên tới được bờ châu Nam cực băng giá. Bản đồ cũ có vẽ các “dòng sông” mà ngày nay không thấy nữa. Điều này cho phép chúng ta khẳng định rằng bản đồ đã được vẽ từ lâu lắm rồi. Từ khi nào? Chí ít cũng phải 4.000 năm trước công nguyên - thời gian băng bắt đầu phủ Nam cực.<br /><br /><strong>7.000 năm trước đã có nghề luyện thép</strong><br /><br />Ai cũng biết đồng thau được làm từ đồng và thiếc. Người ta cần phải sử dụng đồng hàng ngàn năm cho tới khi biết chế ra các hợp chất của chúng, như thêm vào đồng 1/10 thiếc để tạo thành thứ hợp chất bền hơn. Nhưng thật ra ở Âu châu không có “kỷ nguyên đồ đồng” và các sản phẩm từ đồng nguyên chất dạo ấy cực hiếm, còn các chế phẩm từ đồng thau lại “đột nhiên” xuất hiện và phổ biến.<br /><br />Một điều khó lý giải nữa là làm sao người ta lại đạt đến “đỉnh cao” về luyện kim mà không cần trải qua một giai đoạn phát triển để hoàn thiện nào cả? Giống như Paul Rive, nhà nghiên cứu lớn nhất về các nền văn hóa Bắc Mỹ, cho biết: “Tôi cũng đã gặp những điều tương tự trên lãnh thổ Mexico. Ở đó sự sản xuất đồng thau bất ngờ xuất hiện với dạng phát triển rất cao, cùng những khả năng kỹ thuật phức tạp điêu luyện”.<br /><br />Không phải ngẫu nhiên mà ngành sản xuất và chế tạo kim loại ở Âu châu và nhiều nơi khác trong một thời gian dài từng bị coi là “nghề bí hiểm”, liên quan tới ma quỷ. Thời Slave cổ người ta coi thợ rèn là kẻ “nắm được các bí quyết của quỷ”.<br /><br />Gần đây, trong một vùng cao ở Peru, người ta tìm được thứ đồ trang sức cổ làm từ... bạch kim. Bạch kim nóng chảy ở nhiệt độ 1.730oC và để chế tạo chúng cần phải biết những kỹ thuật đặc thù. Một tư liệu khác từ vùng Bắc Mỹ cho thấy đã tìm ra dấu vết của ngành công nghiệp luyện kim có niên đại trước đây cả... 7 ngàn năm: những sắc dân vô danh từng sống ở vùng này đã biết nấu chảy thép trong những lò luyện lớn với nhiệt lượng 9.000oC.<br /></span></span><table align="center" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; border: none !important; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td bgcolor="paleturquoise" style="border: none !important;" valign="top"><div align="center" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif !important; font-size: 13px; line-height: 18px; margin-bottom: 10px !important; margin-top: 10px !important; padding: 0px;">
<b><span style="font-family: Arial; font-size: x-small;">Điện phân có từ đầu công nguyên?</span></b></div>
<div style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif !important; font-size: 13px; line-height: 18px; margin-bottom: 10px !important; margin-top: 10px !important; padding: 0px;">
<br /><span style="font-family: Arial; font-size: x-small;">1786 là năm được coi như mở đầu kỷ nguyên của điện năng, khi L.Galvani hoàn thiện những thí nghiệm nổi tiếng của mình. Nhưng các phát hiện khảo cổ lại buộc chúng ta phải nghi vấn về cái mốc đó. Trong một cuộc khai quật ven sông Tiger, có những dấu vết của thành phố cổ Selevsia với những bình đất sét nung nhỏ nhắn, cao độ 10 cm. Sau khi các nhà nghiên cứu thận trọng lặp lại các thí nghiệm với những dụng cụ chứa trong các bình đó - tương ứng với dạng ban đầu: lập tức chúng sản sinh ra... điện!<br /></span></div>
<div style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif !important; font-size: 13px; line-height: 18px; margin-bottom: 10px !important; margin-top: 10px !important; padding: 0px;">
<span style="font-family: Arial; font-size: x-small;">Ở Trung Quốc, khi khai quật và nghiên cứu bằng phương pháp quang phổ, nhằm tìm những nguyên tố chính thuộc một món đồ trang điểm của một ngôi mộ cổ được chôn vào đầu Công nguyên, các nhà khảo cổ không khỏi sửng sốt: Món đồ trang điểm là một hợp chất chứa 10% đồng, 5% ma-giê và 85% nhôm. Ai cũng biết rằng nhôm được chế tạo ra đầu tiên vào năm 1808 bằng cách điện phân. Đó cũng là cách chính để chế kim loại nhôm hiện nay. Vậy, phải chăng hồi đó người Trung Hoa đã biết điện phân?</span></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<br /><div align="right" class="textbody" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif !important; font-size: 13px; line-height: 18px; margin-bottom: 10px !important; margin-top: 10px !important; padding: 0px;">
<span style="color: #999999;"><em>(theo Người Lao động)</em></span></div>
<div class="vivamain65" style="margin: 0px; padding: 0px;">
Việt Báo (Theo_VnMedia)</div>
</div>
<div>
<br /></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-7628381631560501612013-03-25T19:47:00.002-07:002013-03-25T19:47:41.279-07:00Lịch sử Annunaki - Thánh Sumerian tại hành tinh Niburu<br />
<h2 class="posttitle icon" style="background-color: #fafafa; border-bottom-color: rgb(200, 200, 200); border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; color: #333333; font-family: Tahoma, Calibri, Verdana, Geneva, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 5px; padding: 10px 10px 5px;">
Lịch sử Annunaki - Thánh Sumerian tại hành tinh Niburu</h2>
<div>
<div id="post_message_33944" style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: Verdana, Arial, Tahoma, Calibri, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; margin: 0px; padding: 0px;">
<blockquote class="postcontent restore" style="margin: 0px; overflow: hidden; padding: 0px; word-wrap: break-word;">
Annunaki không là những vị thánh cổ xưa. Họ là 1 trong rất nhiều loài người đầu tiên được hình dưới ban tay của vị thánh của nền văn minh Sumerian. Trước khi nói những điều về người Sumerian 1 vị thánh ngoài trái đất giống như con người, hãy để tôi 1 điều gì đó về chuyện gì nếu như Đức Chúa Trời muốn ở lại với con người, điều gì về giòng ý tưởng xảy ra bất chợt về giòng kiến thức không có nguồn gốc đã trở thành thứ khiến con người thông minh hay về nhóm người hành tinh xa xôi, nếu như những điều đấy vẫn xảy ra trên thế giới chúng ta hiện nay, 1 số trong chúng ta vẫn nghĩ rằng Đức Chúa Trời đã đi xuống trái đất, Thú vị thay, 1 số sự cố như "Thiên Chúa xuống Trái Đất" diễn ra cách đây 6000 năm vào thời điểm mùa hè được mô tả trên 1 bức tranh đất của người Sumer.<br /><br />Vào năm 1850, Austen Henry, 1 nhà khảo cổ kỹ cựu, tìm thấy 1 số tranh đất tại Iraq (Cách Baghdad khoảng 250 dặm) trong khi ông khai quật, địa điểm khỏa cổ chính xác là ở gần ranh giới thị trấn Mosul - Iraq. Bức tranh của người Sumerian cho chúng ta đầu mối về 1 lịch sử được mô tả về khoảng thời gian, nói đến chứng cứ nhắc về 1 loài cực kỳ tiên tiến tới dần đến trái đất và sống cùng loài người. Những văn bản Sumerian lần đầu tiên được giải mã bởi học giả ngôn ngữ Zechariah Sitchin, 1 bậc thầy về ngôn ngữ Trung Đông, Sumerian, Do Thái, Aram. Phát hiện tiết lộ ra Annunaki là Đức Chúa Trời, sống chung với con người, 1 con người từ trên thiên đường xuống, văn bản Sumerian còn được gọi là cuốn sách của Enoch, trong đó mô tả Đức Chúa Trời như "Người Theo Dõi" giống như trong văn bản Ai Cập, theo văn bản đó Annunaki đến từ 1 hành tinh xa xôi mang tên "Niburu", gần đây được phát biện bởi các nhà thiên văn học, nó nằm bên cạnh pluto, được đặt tên là Planet X.<br /><br />Tại sao người Annunaki đến trái đất ?<br />Thực tế đáng kinh ngạc nhất từ văn bản Sumerian tiết lộ rằng Homo Sapiens aka Intelligence Humans làm thế được tạo ra bởi Annunaki với sự giúp đỡ từ cái cộng sự khác (Có thể là 1 số chủng tộc khác).<span style="font-size: x-small;"> Nhà phiên dịch Sitchin (đã nói ở trên) nói rằng Annunaki đến hành tinh chúng ta cách đây 450.000 năm để lấy mỏ vàng ở 1 nơi được cho là Zimbabwe ngày nay. 1 nghiên cứu gần đây của 1 tổ chức Anh - Mỹ, đã xác nhận 1 mỏ vàng qui mô được khai thác ở cùng 1 nơi, cách đây 100.000 năm. Tất cả những lượng vàng được khai thác đều gửi về cho hành tinh của người Annunaki, và những công nhân làm trong mỏ đều là người của ở hành tinh của họ. Sau 1 cuộc nổi loạn người Annunaki quyết định tạo ra 1 lớp dạy mới để khai thác khoáng sản cho họ, có lẽ đây chính là khái niệm mở đầu cho chế độ nô lệ ở nhân loại trong toàn bộ lịch sử loài người.</span><br />Để tạo ra 1 thế hệ nô lệ mới làm việc tại mỏ, Annunaki gene và Humans gene đã được trộn lẫn trong ống nghiệm để tạo ra chủng loài mới Homo Sapiens (đã nói ở trên). Việc đó nghe như câu chuyện cổ tích, khoa học hiện đại của chúng ta hiện nay nói rằng khoảng 200.000 năm trước đây đã có 1 sự thay đổi đột ngột hoặc 1 sự tiến hóa từ mẫu của con người cổ, lý do quá trình tiến hóa của chúng ta bị cắt đứt. Đến bây giờ chúng ta vẫn không thể tìm 1 lý luận logic nào để giải thích cho quá trình tiến hóa bị đứt gãy của chúng ta, nhưng câu chuyện về kết hợp gene của Annunaki và Con người đã tạo ra 1 số lý do.<br /><br /><img alt="Name: akkad3.jpg
Views: 676
Size: 68.6 KB" border="0" src="http://www.bian.vn/attachments/f34/6533d1350389835-lich-su-annunaki-thanh-sumerian-tai-hanh-tinh-niburu-planet-x-akkad3.jpg" style="border: 0px; max-width: 100%;" title="Name: akkad3.jpg
Views: 676
Size: 68.6 KB" /><br /><br /><img alt="Name: tumblr_lctq3mbbUe1qez44v.jpg
Views: 681
Size: 70.4 KB" border="0" src="http://www.bian.vn/attachments/f34/6534d1350389873-lich-su-annunaki-thanh-sumerian-tai-hanh-tinh-niburu-planet-x-tumblr_lctq3mbbue1qez44v.jpg" style="border: 0px; max-width: 100%;" title="Name: tumblr_lctq3mbbUe1qez44v.jpg
Views: 681
Size: 70.4 KB" /><br /><br /><img alt="Name: hercolobus34_01.gif
Views: 699
Size: 27.7 KB" border="0" src="http://www.bian.vn/attachments/f34/6535d1350389906-lich-su-annunaki-thanh-sumerian-tai-hanh-tinh-niburu-planet-x-hercolobus34_01.gif" style="border: 0px; max-width: 100%;" title="Name: hercolobus34_01.gif
Views: 699
Size: 27.7 KB" /><br /><br /><img alt="Name: Babylon-Hanging-Gardens.jpg
Views: 662
Size: 326.0 KB" border="0" src="http://www.bian.vn/attachments/f34/6536d1350390076-lich-su-annunaki-thanh-sumerian-tai-hanh-tinh-niburu-planet-x-babylon-hanging-gardens.jpg" style="border: 0px; max-width: 100%;" title="Name: Babylon-Hanging-Gardens.jpg
Views: 662
Size: 326.0 KB" /><br /><br />Những Điều mà văn bản Sumerian nói về người nhân tạo ?<br /><br />Văn bản Sumerian mô tả rằng sự bắt đầu của người kiến tạo, khi họ tạo ra 1 cuộc đua để tạo ra 1 con người có khả năng hiểu biết giao tiếp ngôn ngữ phức tạp và họ đã ồ ạt cải thiện về kích cỡ bộ não để gần giống với tổ tiên của họ. Theo nhiều nhà sinh học, đột ngột gia tăng kích cỡ bộ não với 1 cường độ rất lớn là hoàn toàn không thể và cần ít nhất hàng chục triệu năm. Sự xuất hiện đột ngột của Homo Sapiens chúng ta thấy ngày nay, xảy ra cách đây 35.000 năm trước đây với 1 sự thay đổi lớn mà đến bây giờ rất nhiều người trong chúng ta vẫn không nhận ra sự bất cập về sự thay đổi kích thước não giữa chúng ta. Bạn có nhận thấy những sự nâng cấp ? Vâng, tôi có cảm thấy 1 thứ gì đó rất là đặc biệt, không ở trong bộ óc của chúng ta, nhưng trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, đặc biệt là trong thiết bị điện tử và lĩnh vực di truyền, nếu bạn chú ý về những sự kiện diễn ra 40.000 năm trước, bạn chắc chắn sẽ thấy sự thay đổi đáng kể trong phong cách sống của con người trong vòng 50 năm tất cả chúng ta đều phụ thuộc vào công nghê kỹ thuật số. Điều này chỉ ra 1 số biến đổi lớn trong chúng ta diễn ra trong khoảng thời gian gần đây?, Tại sao có những cải tiến đột ngột trong thế kỷ 19 ? Có lẽ chúng ta phải chờ 100 năm nữa để tìm hiểu cái gì thực sự xảy ra ở khoảng năm 1900 - 2000 sau công nguyên, Tới đây có lẽ chúng ta nên quay lại lịch sử Annunaki, đằng sau vị chạy đua để tạo ra homo sapiens mới, chỉ có 2 cộng sự cộng tác với Annunaki là hầu hết các nhà khoa học Enki và Ninkharsag (Ninhursag), là người cũng được gọi là Ninti. Ninti là 1 chuyên gia khoa học về y học tham gia ở giai đoạn sau của cuộc chạy đua, những cô gái này được gọi là Mammi, có thể gọi từ Mama có người gốc từ đây. Dưới sự lãnh đạo của Annunaki, Enki và Ninkharsag tạo ra nhiều mẫu con người trước khi họ tạo ra 1 kết hợp hoàn hảo để tạo ra nhóm người thuộc tầng lớp lao động. Kết quả thí nghiệm tạo ra nhiều sinh vật và dạng con người khiếm khuyết bao gồm động vật và con người.<br /><br />Annunaki được gọi là "cha" của cách thành viên Sumerian và sau đó 1 số câu chuyện của người Akkadian nói rằng "cha" là người có đặc quyền tối cao nhất trong số những người của mình. Ông ta cũng được biết với cái tên AN or Anu, được phần lớn người Akkadian gọi, Anu có 1 người vợ là Antu, với người mà ông chủ yếu ở lại tại khu vực miền núi cao gần vườn địa đàng, tại Iraq. Annunaki có 2 người con trai Enki, 1 là nhà khoa học tạo ra Homo Sapiens, và Enlil (1 nữa dòng máu với Enki). 1 khoảng thời gian sau 2 anh em dành quyền kiểm soát hoàn toàn trái đất. Chính vì Anu tin rằng sự thuần khiết trong di truyền và nỗi ám ảnh đã làm ông ta cưới người em gái lai của mình, người được gọi là mẹ của Enlil. Annunaki có rất nhiều vấn đề nội bộ trong thời gian cầm quyền của họ trên hành tinh. Bao gồm các trận đánh ác liệt giữa 2 người con trai của mình để kiểm soát hành tinh. Truyền thống tranh dành quyền lực tiếp tục và cả Enlil lẫn Enki cũng tham gia trận chiến trong cuộc chiến tranh dành quyền lực tối cao và họ đã chiến đấu 1 cuộc chiến ác liệt phá hoại gần hết 1 vùng phía nam ả rập tạo nên 1 vùng biển chết, và ngày nay người ta phát hiện ra 1 lượng bức xạ rất cao so với bình thường.</blockquote>
</div>
<div class="attachments" style="background-color: #ececec; background-image: none; border-bottom-left-radius: 5px; border-bottom-right-radius: 5px; border-top-left-radius: 5px; border-top-right-radius: 5px; border: 1px solid rgb(206, 206, 206); color: #333333; font-family: Verdana, Arial, Tahoma, Calibri, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin: 20px 30px; padding: 5px 10px;">
<fieldset class="postcontent" style="border: 0px; margin: 5px 0px; padding: 0px; word-wrap: break-word;">
<legend style="color: black; font-family: Tahoma, Calibri, Verdana, Geneva, sans-serif; margin: 0px; padding: 0px;"><img alt="Ảnh đính kèm" class="inlineimg" src="http://www.bian.vn/images/misc/paperclip.png" style="border: 0px; max-width: 100%; position: relative; top: 2px; vertical-align: bottom;" title="Ảnh đính kèm" /> Ảnh đính kèm</legend><img alt="" class="attach" src="http://www.bian.vn/attachments/f34/6532d1350389809-lich-su-annunaki-thanh-sumerian-tai-hanh-tinh-niburu-planet-x-3304776_f260.jpg" style="border: 0px; max-width: 100%;" /> </fieldset>
</div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-86678887686725968662013-03-25T19:46:00.002-07:002013-03-25T19:46:39.683-07:00Bằng chứng về nền văn minh cổ xưa<strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><em class="bbc"><span style="background-color: #5c89a0; color: white; font-size: 16px; line-height: 20px;">Bằng chứng về nền văn minh cổ xưa</span></em></strong><br />
<strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><em class="bbc"><span style="color: red;"><br /></span></em></strong>
<strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><em class="bbc"><span style="color: red;">Có nhiều khám phá rải rác trên phạm vi toàn thế giới chứng tỏ từ thời xa xưa, trên hành tinh Trái Đất nhỏ bé của chúng ta đã từng tồn tại ít nhất một nền văn minh toàn cầu có trình độ kỹ thuật cao không kém gì so với nền khoa học kỹ thuật hiện đại của chúng ta ngày nay, thậm chí về một số mặt còn vượt trội hơn.</span></em></strong><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><em class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><span style="color: blue;">Bằng chứng đầu tiên: Điện đã từng được biết đến và sử dụng trong nhiều nền văn minh tiền sử.</span></em><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Pin điện tiền sử.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Tại I Rắc: Năm 1936, trong các cuộc khai quật một ngôi làng cổ 2000 năm tuổi ở phía Đông Ai Cập vài trăm km, ngày nay thuộc I Rắc, những người công nhân đã khám phá ra những bình gốm nhỏ kỳ lạ. Những bình này có chứa các trụ đồng được ngâm trong một loại dung dịch đã đông đặc, gắn vào bình bằng nhựa đường, được định niên vào khoảng từ năm 248 trước công nguyên đến 226 sau công nguyên. Trong số này có một bình bằng đất nung cao 6 inch, màu vàng sáng có chứa một trụ đồng kích thước 5 inch chiều dài x 1,5 inch đường kính tiết diện. Ở giữa các trụ bằng đồng là một lõi thép cũng được gắn vào bằng keo nhựa đường.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Nhà khảo cổ học nổi tiếng người Đức Wilhelm Konig, đã kiểm tra mẫu vật và đưa ra một kết luận đáng ngạc nhiên : cái bình gốm này không có gì khác hơn chính là một pin điện thời tiền sử.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><img alt="Posted Image" class="bbc_img" src="http://i427.photobucket.com/albums/pp351/tieuvu1512/khoa%20hoc%20tien%20su/battery17.jpg" style="background-color: white; border: 0px; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; vertical-align: middle;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Pin điện tiền sử, được trưng bày tại Viện bảo tàng Baghdad</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Pin điện tiền sử tại viện bảo tàng Bát Đa, cũng giống như những bình pin gốm khác được đào lên, tất cả đều được định niên từ năm 240 TCN đến năm 226 sau công nguyên trong thời chiếm đóng của đế chế Parthi. Tuy nhiên, tiến sĩ Konig còn phát hiện được những bình đồng mạ bạc khác trong viện bảo tàng Bát Đa, được khai quật từ những vùng đất cổ của người Sumer ở miền Nam I Rắc, qua giám định niên đại cho thấy ít nhất có từ 2500 năm trước công nguyên. Khi những cái bình này được dùi nhẹ vào, một lớp gỉ đồng tách ra từ bề mặt, có đặc điểm của một vật được mạ điện bạc lên một vật bằng đồng. Điều này làm ta không thể không nghĩ rằng những người Pathi đã thừa kế những Pin này từ nền văn minh Sumer, một trong những nền văn minh sớm nhất được biết đến.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Vào năm 1940, Willard F.M. Gray, một kỹ sư từ General Electric High Volatage Laboratory tại Pittsfield, Massachusetts, Mỹ, đã đọc những lý luận của Konig. Dùng những bản vẽ và các chi tiết được cung cấp bởi nhà khoa học hỏa tiễn người Đức Willy Ley, Gray đã làm ra một bản sao từ Pin này. Dùng dung dịch Đồng Sunphát, nó cho một dòng điện khoảng nửa Vôn.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Vào thập kỷ 70 thế kỷ trước, Nhà Ai Cập học người Đức, Arne Eggebrecht đã làm ra một bản sao của Pin Bát Đa và dùng dung dịch nước nho ép nguyên chất mà ông phỏng đoán những nhà khoa học tiền sử đã dùng. Bản sao này đã sinh ra dòng điện 0,87V. Ông đã dùng dòng điện này để mạ vàng cho một bức tượng bằng bạc. Thí nghiệm này đã chứng minh rằng những Pin điện đã được sử dụng khoảng 1800 năm trước khi viên Pin đầu tiên được phát minh bởi Alessandro Volta năm 1799.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Cũng dễ nhận thấy việc sử dụng những pin tương tự có thể đã được những người Ai Cập cổ đại biết đến, nơi mà vài mẫu vật với dấu vết mạ điện những kim loại quý được tìm thấy tại nhiều địa điểm khác nhau. Có vài khám phá dị thường từ nhiều vùng khác nhau, cho phép khẳng định điện đã được sử dụng trong một quy mô lớn.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><em class="bbc"><span style="color: red;">Bằng chứng thứ 4: Kỹ thuật hàng không vũ trụ thời tiền sử</span></em></strong><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Từ những tấm bản đồ cổ đại …</strong><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Bản đồ Piri Re’is </span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Vào năm 1929, một nhóm các nhà sử học đã tìm thấy một bản đồ kì lạ được vẽ trên da linh dương gazel. Nghiên cứu cho thấy đó là một bản đồ thật được vẽ vào năm 1513 bởi Piri Re’is, một đô đốc hạm đội Thổ Nhĩ Kỳ vào thế kỷ thứ 16. Niềm yêu thích của ông ta là nghệ thuật vẽ bản đồ. Địa vị cao trong hàng ngũ hải quân Thổ khiến ông được phép tiếp cận với Thư viện Hoàng gia Côngstantinốp. Ông khẳng định rằng bản đồ mà ông biên soạn là sao chép lại dữ liệu từ nhiều bản đồ khác nhau, một vài trong số đó có giám định niên đại vào khoảng thế kỷ thứ 4 trước công nguyên.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><img alt="Posted Image" class="bbc_img" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Piri_reis_world_map_01.jpg/435px-Piri_reis_world_map_01.jpg" style="background-color: white; border: 0px; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; vertical-align: middle;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Bản đồ thể hiện vùng bờ biển Tây Phi, bờ biển Nam Mỹ, và bờ Bắc của Nam Cực. Đường bờ biển Nam Cực được vẽ chi tiết đến hoàn hảo. Tuyến bờ biển dọc Nam Mỹ và Bắc Mỹ, thậm chí cả hình dáng của Cực Nam cũng đều được vẽ một cách tỷ mỷ trong bản đồ Re’is. Ở đó không chỉ thể hiện hình dáng của đại lục, vẽ tỷ mỷ sự phân bố địa hình trong đất liền mà còn chứa đựng những điểm cực kỳ chính xác, biểu thị đầy đủ núi, dãy núi, đảo, sông, suối và cao nguyên. Điều khiến người ta kinh ngạc là dãy núi ở cực Nam đến năm 1852 mới phát hiện ra, nhưng nó đã được vẽ đầy đủ trên bản đồ Re’is. Tuy nhiên câu hỏi làm sao Piri Re’is có thể vẽ một bản đồ chính xác đến thế của vùng Nam Cực đến 300 năm trước khi nó được khám phá không phải là câu hỏi lớn nhất, mà việc bản đồ thể hiện đường bờ biển Nam Cực nằm dưới lớp băng dày mới là bí ẩn khó giải thích nhất. Các bằng chứng địa chất khẳng định rằng thời điểm mà vùng đất Queen Maud Land của Nam Cực không có băng giá gần đây nhất là vào khoảng 4000 năm trước công nguyên. </span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Vào ngày 6/7/1960 Không lực Hoa Kỳ đã trả lời giáo sư Charles H. Hapgood của trường đại học Keene College một cách chính xác các thỉnh cầu của ông về việc thẩm định giá trị của bản đồ tiền sử Piri Re’is. Nội dung bức thư như sau:</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><em class="bbc">6, July, 1960<br />Subject: Admiral Piri Reis Map<br />TO: Prof. Charles H. Hapgood<br />Keene College<br />Keene, New Hampshire<br />Dear Professor Hapgood, Your request of evaluation of certain unusual features of the Piri Reis map of 1513 by this organization has been reviewed. The claim that the lower part of the map portrays the Princess Martha Coast of Queen Maud Land, Antarctic, and the Palmer Peninsular, is reasonable. We find that this is the most logical and in all probability the correct interpretation of the map. The geographical detail shown in the lower part of the map agrees very remarkably with the results of the seismic profile made across the top of the ice-cap by the Swedish-British Antarctic Expedition of 1949. This indicates the coastline had been mapped before it was covered by the ice-cap. The ice-cap in this region is now about a mile thick. We have no idea how the data on this map can be reconciled with the supposed state of geographical knowledge in 1513. </em></strong><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Harold Z. Ohlmeyer Lt. Colonel, USAF Commander. </strong><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Giáo sư Hapgood thân mến, Thỉnh cầu thẩm định các đặc điểm bất thường của bản đồ Piri Re’is được vẽ năm 1513 tới chúng tôi đã được xem xét. Lời khẳng định rằng phần dưới của bản đồ biểu thị bờ biển Princess Martha của Queen Maud Land Nam Cực và Bán đảo Palmer là hợp lý. Chúng tôi thấy rằng đây là một kết luận hợp lôgic nhất và có khả năng đúng nhất. Các chi tiết địa lý thể hiện trong phần dưới của bản đồ cực kỳ giống với các kết quả của phương pháp đo đạc dùng sóng địa chấn xuyên qua đỉnh của chỏm băng bởi các nhà thám hiểm Thụy Điển – Anh vào năm 1949. Điều này cho thấy đường bờ biển đã được vẽ trước khi nó bị băng bao phủ. Chỏm băng trong khu vực hiện nay dày khoảng 1 dặm. Chúng tôi không thể hiểu nổi làm thế nào dữ liệu trên tấm bản đồ này có thể được biết đến với tình trạng kiến thức địa chất vào năm 1513.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><img alt="Posted Image" class="bbc_img" src="http://www.vb-tech.co.za/Antartica/pirigrid.jpg" style="background-color: white; border: 0px; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; vertical-align: middle;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><img alt="Posted Image" class="bbc_img" src="http://www.34tr.com/images/piri_cairo2.gif" style="background-color: white; border: 0px; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; vertical-align: middle;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Khoa học chính thống khẳng định rằng chỏm băng bao phủ Nam Cực là hàng triệu tuổi. Bản đồ Piri Re’is cho thấy vùng phía Bắc của lục địa Nam Cực đã được vẽ trước khi nó bị băng bao phủ. Điều này không khỏi khiến ta nghĩ rằng nó đã được vẽ ra hàng triệu năm trước, nhưng điều đó là không thể bởi con người theo thuyết tiến hóa* chưa tồn tại vào thời điểm đó. Và các nghiên cứu xa hơn và chính xác hơn đã chứng minh thời kỳ Không Băng gần đây nhất kết thúc vào khoảng 6000 năm trước đây. Vẫn có những nghi ngờ về thời điểm bắt đầu của thời kỳ Không Băng này, được đưa ra bởi nhiều nhà nghiên cứu khác nhau dao động vào khoảng từ 13 đến 9 ngàn năm trước công nguyên. Câu hỏi đặt ra là: Ai đã vẽ Queen Maud Land của 6000 trước. Nền văn minh chưa được biết đến nào có công nghệ cần thiết để làm được điều này?</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Ngày nay người ta cho rằng nền văn minh sớm nhất của loài người, theo lịch sử truyền thống được dạy trong trường, đã phát triển tại Trung Đông vào khoảng năm 3000 trước công nguyên, không lâu sau là nền văn minh thung lũng Indus Ấn Độ, nền văn minh cổ Ai Cập và nền văn minh Hoàng Hà TQ. Vì thế, không có nền văn minh đã biết nào có thể làm công việc này. Ai đã ở đây 4000 năm TCN, để có thể làm những việc mà chúng ta đến tận bây giờ mới làm được với các công nghệ tối tân?</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Vào thời Trung Cổ đã tồn tại một số bản đồ hàng hải được gọi là "portolani", là thứ bản đồ chính xác của các con đường biển, các đường bờ biển đã biết, các bến cảng, các eo biển, các vịnh … thông thường nhất. Phần lớn những bản đồ này tập trung tại vùng Địa Trung Hải và các biển Aegean, và những con đường được biết khác, như là quyển sách hàng hải mà chính Piri Re’is đã viết. Nhưng một vài báo cáo của những vùng đất vẫn chưa được biết đến, và lưu thông trong một số rất ít thủy thủ có vẻ đã cố gắng giữ kín những kiến thức của họ về những tấm bản đồ đặc biệt đó càng bí mật càng tốt. </span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Piri Re’is có thể đã được tiếp cận với một số bản đồ như thế khi đến Thư viện của Alexandria, thư viện quan trọng nhất nổi tiếng trong thời kỳ cổ đại. Chiểu theo suy luận của Hapgood, những bản copy của những tài liệu này và một số trong những bản đồ gốc đã lưu chuyển đến những trung tâm nghiên cứu khác, và mang chúng tới Côngstantinốp. Thế là vào năm 1204, năm của lần Thập tự chinh thứ tư, khi những người Venetian xâm nhập Côngstantinốp, những bản đồ này bắt đầu quay vòng trong những thủy thủ Châu Âu. </span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Để vẽ tấm bản đồ của mình, Piri Re’is đã dùng nhiều nguồn khác nhau, thu thập đây đó trong suốt những chuyến đi của mình. Chính ông đã ghi chú lại nhiều trên tấm bản đồ này nhờ đó chúng ta có thể hình dung được công việc ông đã làm với tấm bản đồ này. Ông bảo ông không chịu trách nhiệm về các nguồn dùng để vẽ nên bản đồ này. Vai trò của ông đơn thuần là của một người soạn thảo dùng một số lớn các nguồn bản đồ gốc khác nhau. Ông cũng nói rằng một vài trong những bản đồ gốc đã được vẽ bởi một số thủy thủ đương thời, trong khi một số khác là từ các bản đồ rất cổ, có niên đại từ khoảng thế kỷ 4 TCN trở về trước.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Sự chính xác tuyệt đối của các bản đồ gốc mà Piri Re’is dựa vào có thể nhận thấy trên tấm bản đồ của ông. Những điểm không chính xác hiếm hoi của bản đồ Piri Re’is là các lỗi của chính Piri Re’is tự gây ra trong quá trình tổng hợp từ các bản đồ tiền sử, mà chủ yếu là : tổng hợp các bản đồ gốc không cùng một tỉ lệ, tổng hợp sai phương vị theo một góc quay lệch.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Vào năm 1953, một sỹ quan hải quân gửi tấm bản đồ Piri Re’is đến Thủy Cục Hải Quân Hoa Kỳ. Để giám định nó M.I. Walters, Kỹ sư trưởng của Cục, đã tham vấn Arlington H. Mallery, một chuyên gia lớn về các bản đồ cổ, người đã từng làm việc với ông ta. Sau một nghiên cứu dài hơi, Mallery đã khám phá ra phép chiếu đã được sử dụng trong bản đồ. Để kiểm tra mức độ chính xác của bản đồ, ông đã tạo ra một hệ lưới ô và dịch chuyển bản đồ của Piri Re’is vào quả cầu: bản đồ hoàn toàn chính xác. Ông phát biểu rằng cách duy nhất để vẽ nên một tấm bản đồ chính xác đến thế chỉ có thể là ở góc nhìn từ trên cao, nhưng ai, 6000 năm trước, có thể có máy bay để mà vẽ bản đồ Trái Đất ??</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Thủy Cục Hải quân không thể tin nổi vào mắt mình: họ đã, thậm chí có thể sửa lại những lỗi sai trong cái bản đồ hiện đại mà họ đang dùng lúc đó !!</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Độ chính xác dựa trên sự kiểm tra tọa độ kinh độ, mặt khác, cho thấy để vẽ được bản đồ cần thiết phải dùng phương pháp Lượng giác hình Cầu, một thành tựu chưa được phát minh cho đến giữa thế kỷ 18. </span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Hapgood đã chứng minh rằng bản đồ Piri Re’is là được vẽ trong hình học phẳng, chứa các kinh và vĩ độ vuông góc trong một “lưới ô” truyền thống; bởi thế nó đã được sao lại từ một bản đồ trước mà đã được chiếu ra sử dụng phép lượng giác hình cầu! Không chỉ rằng những người làm ra cái bản đồ gốc đó biết rằng quả đất hình cầu, mà họ còn có kiến thức về chu vi Trái Đất với sai số nhỏ hơn 50 dặm!</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Hapgood đã gửi bộ sưu tập những bản đồ cổ (chúng ta có thể thấy bản đồ Piri Re’is không phải là bản đồ duy nhất như thế …) đến Richard Strachan, tại Học viện Công nghệ Massachusetts. Ông muốn biết chính xác cấp độ toán học cần thiết để vẽ nên các bản đồ gốc cao đến đâu. Strachan đã trả lời năm 1965 rằng, cấp độ đó phải rất cao. Thực tế Strachan đã nói để vẽ những tấm bản đồ như thế, các phương pháp hình chiếu, kiến thức cần thiết là của một cấp độ cực cao.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Xem bản đồ Piri Re’is với các kinh và vĩ độ được chiếu ra:</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">• Bản đồ thứ 1</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">• Bản đồ thứ 2</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Cái cách mà bản đồ Piri Re’is thể hiện Queen Maud Land, các đường bờ biển của nó, các con sông, dãy núi, các sa mạc, các vịnh, có thể được xác nhận bởi một nhóm thám hiểm Anh – Thụy Điển đến Nam Cực (như đã nói bởi Olhmeyer trong thư gửi Hapgood); những nhà nghiên cứu, dùng các thiết bị sonar và sóng địa chấn, đã khẳng định những vịnh và sông, vv … là đang nằm dưới chỏm băng dày khoảng 1 dặm.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Charles Hapgood, vào năm 1953, đã viết một cuốn sách tựa đề "Earth's shifting crust: a key to some basic problems of earth science" – “Sự dịch chuyển vỏ Trái Đất: chìa khóa cho những vấn đề cơ bản của khoa học về Trái Đất”, ở đây ông đã xây dựng một thuyết để giải thích làm thế nào lục địa Nam Cực có thể Không Băng cho đến 4000 năm TCN. Bạn đọc quan tâm đến nội dung của thuyết này có thể xem thêm tại đây.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Thuyết này có các luận điểm chính như sau:</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">1. Nguyên nhân Nam Cực không có băng phủ, và vì thế ấm hơn nhiều, là vào một thời kỳ quá khứ xa xôi, địa điểm của nó không phải nằm ở vị trí hiện nay trên vỏ Trái Đất. Nó ngày xưa nằm tại vị trí khoảng 2000 dặm về phía Bắc so với hiện tại. Hapgood nói rằng “có thể đặt nó ra ngoài vòng Nam Cực trong một khí hậu ôn hòa hoặc tương đối lạnh”. Đọc thêm về thuyết Trái Đất đổi trục tại đây.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">2. Nguyên nhân lục địa này di chuyển xuống đến địa điểm như ngày nay có thể được tìm thấy trong một cơ chế gọi là “sự trượt vỏ Trái Đất”. Cơ chế này, không nên nhầm lẫn với thuyết về kiến tạo mảng hoặc là sự trượt lục địa, là một thứ nhờ đó mà quyển đá, toàn thể vỏ ngoài của trái đất “có thể dịch chuyển theo thời kỳ, dịch chuyển trượt qua phần dẻo hơn bên trong, giống như là da của một trái cam, nếu nó lỏng lẻo, có thể dịch chuyển trên phần bên trong của quả cam toàn thể đồng thời”. (Charles Hapgood, trích dẫn trong sách "Maps of the ancient sea-kings", Bạn có thể vào đây để tìm thêm thông tin).</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Thuyết này đã được gửi cho Albert Einstein, và ông rất hứng thú nhiệt tình trả lời một cách nhanh chóng. Mặc dù các nhà địa chất dường như không chấp nhận thuyết của Hapgood, Einstein có vẻ còn cởi mở phóng khoáng hơn cả Hapgood khi phát biểu:</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">“Trong một vùng địa cực có một sự tan rã dần dần của băng tuyết, không được phân phối đồng đều xung quanh cực. Sự xoay chuyển của Trái Đất dựa trên những khối lượng bất đối xứng, và gây ra một xung lượng ly tâm truyền đến lớp vỏ cứng của Trái Đất. Sự tăng dần đều của xung lượng bất đối xứng được sản sinh ra khi đến một điểm giới hạn nào đó, sẽ gây ra một chuyển động của lớp vỏ cứng Trái Đất phía trên phần bên trong của nó”.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><strong class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><em class="bbc">Lời dẫn của Einstein cho cuốn sách “Sự dịch chuyển lớp vỏ cứng của Trái Đất”, trang 1</em></strong><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><em class="bbc" style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">"In a polar region there is a continual deposition of ice, which is not symmetrically distributed about the pole. The earth's rotation acts on these unsymmetrically deposited masses, and produces a centrifugal momentum that is transmitted to the rigid crust of the earth. The constantly increasing centrifugal momentum produced in this way will, when it has reached a certain point, produce a movement of the earth's crust over the rest of the earth's body...." (Einstein's foreword to "Earth's shifting crust" p.1)</em><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Dù sao, dẫu Hapgood đúng, bí ẩn vẫn nhiều.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Bản đồ Piri Re’is là một thứ gì đó có vẻ hoang đường. Dường như không có cách nào mà một người ở trong thời đại xa xưa có thể vẽ một tấm bản đồ chính xác như thế; thực tế các tọa độ kinh độ là hoàn toàn chính xác. Và đó là thể hiện của một trình độ kỹ thuật công nghệ không tin nổi: phương tiện tính toán vĩ độ chính xác tương đối đầu tiên mới chỉ được phát minh vào năm 1761 bởi một người Anh tên là John Harrison, tức là sau Piri Re’is 248 năm. Và trước đó không có cách nào có thể tính toán vĩ kinh độ chính xác đến mức có thể chấp nhận được: phải có những lỗi đến hàng trăm km.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Và tấm bản đồ Piri Re’is chỉ là một trong nhiều bản đồ thể hiện những vùng đất chưa được biết đến, những kiến thức không thể tin nổi, với độ chính xác mà ngày nay chúng ta cũng phải kinh ngạc.</span><br style="background-color: white; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br />
<div class="resized_img" style="background-color: white; clear: right; color: #444444; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: #777777; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: white; font-size: 11px; padding: 4px 8px;">Resized to 93% (was 800 x 645) - Bấm vào hình dể xem theo kích thước thật</span><img alt="Posted Image" class="bbc_img resized" handled="1" height="599" newheight="599" newwidth="744" origheight="645" origwidth="800" shrunk="1" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/Piri_Reis_map_interpretation_RG.jpg" style="border-color: rgb(119, 119, 119); border-style: solid; border-width: 3px 3px 6px; cursor: pointer; display: block; margin-bottom: 5px; vertical-align: middle;" width="744" /></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-87483558874733140922013-03-25T19:43:00.000-07:002013-03-25T19:43:04.407-07:00chữ viết Ai cập cổ<br />
<div class="txt_b em_news_tit" style="border: 0px; color: #00adef; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: bold; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; vertical-align: baseline;">
1. Người Ai Cập cổ đại dùng chữ viết gì?</div>
<div>
<div class="desc" style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; font-weight: bold; line-height: 18px; list-style: none; padding: 5px 0px 0px; vertical-align: baseline;">
Đã lâu, các nhà khảo cổ học tìm thấy những ký hiệu tượng hình được khắc trên các bức tranh trong các di tích tìm thấy khi tiến hành khai quật Nekhen (Hierakonpolis theo người Hy Lạp cổ và Kom el-Ahmar trong tiếng Ả Rập ngày nay), vào năm 1894.</div>
<div style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; vertical-align: baseline;">
</div>
<div style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
Tuổi của những chữ tượng hình này có niên đại vào khoảng 3200 TCN. Tuy nhiên, gần đây, các nhà khảo cổ học lại tìm thấy những ký hiệu trên đồ gốm Gerzean, 4000 TCN, có sự tương đồng với chữ viết cổ Ai Cập.</div>
<div style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
Các nhà Ai Cập học xếp hệ thống chữ viết của Ai Cập cổ vào thể loại chữ tượng hình là lối viết sớm của hệ thống chữ viết của thế giới. Những thầy tu thảo ra những chữ tượng hình Ai Cập cổ từ triều đại đầu tiên (2925 - 2775 TCN).</div>
<div style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
Chữ tượng hình Ai Cập cổ không còn được sử dụng từ thế kỷ thứ 4. Đến thế kỷ 15, người ta bắt đầu giải mã hệ thống chữ viết của Ai Cập cổ. Đến thế kỷ 19, nhà khảo cổ người Pháp là Champollion đã giải mã được văn tự Ai Cập.</div>
<div style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
Cuối thế kỷ 20, người ta đã truy ra là mẫu tự Phoenix (tổ tiên của người Li Ban) đã được đặt ra bắt chước theo văn tự Ai Cập. Sau đó các dân tộc Do Thái, Ả Rập, Hy Lạp và La-Tinh đã dựa theo mẫu tự Phoenix để thành lập chữ viết của mình. Ngày nay, các xứ dùng mẫu tự La Tinh, trong đó có Việt Nam, Pháp, Anh; các xứ dùng mẫu tự Hi Lạp, trong đó có Nga đều thừa hưởng di sản của chữ viết Ai Cập !</div>
<div style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: right; vertical-align: baseline;">
<br />(Sưu tầm)</div>
<div style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; vertical-align: baseline;">
</div>
<div class="txt_r" style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: right; vertical-align: baseline;">
lybom_1812</div>
<div class="txt_r" style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: right; vertical-align: baseline;">
</div>
<h1 class="title" style="background-color: #fafafa; color: black; line-height: 12px; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; text-align: start;">
<a href="" style="font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 25px; font-weight: normal; line-height: 30px; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;">Giải mã bí ẩn từ bia đá cổ Ai Cập Rosetta Stone</a></h1>
<div>
<a href="" style="font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 25px; font-weight: normal; line-height: 30px; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;"><br /></a></div>
<br />
<div class="txt_r" style="border: 0px; color: #3d3d3d; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
</div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><strong style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Lai lịch bia đá cổ có tuổi đời hơn 1400 năm</strong></span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Rosetta Stone là một mảnh bia với những ghi chép về chính quyền và tôn giáo Ai Cập. Rosetta được tạo nên bởi loại đá bazan đen nặng 0,680 tấn, cao 118 cm, rộng 70cm và dày 30cm, tương ứng với kích thước của một chiếc TV LCD cỡ trung bình.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Tuy nhiên những gì ghi chép trên bề mặt tảng đá này mới thực sự giá trị. Chúng được chia thành 3 cột, mỗi dòng là một nội dung được ghi với 3 loại ngôn ngữ khác nhau, một là ngôn ngữ chữ tượng hình, một là ngôn ngữ Hy Lạp, còn lại là ngôn ngữ Demotic. Nhờ đó, Rossetta trở thành cuốn từ điển bằng đá đặc biệt hé lộ những bí mật to lớn của Ai Cập cổ đại hơn 1400 năm.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><img src="http://xmedia.nguoiduatin.vn/public/data/images/Bandocviet/1033/nguoiduatin-1861663963-anh-Copy.jpg" style="border: 0px none !important; display: block; height: auto !important; list-style: none; margin: auto !important; max-width: 460px !important; outline: none; padding: 0px; width: auto; word-wrap: break-word !important;" /></span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<em style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Ai Cập với những bí ẩn của nền văn minh quá khứ vẫn luôn hấp dẫn du khách</em></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Thông điệp trên tảng đá Rosetta ghi rõ ngày 27/3/196 trước Công nguyên, với nội dung như một “nghị định thư” gửi từ các linh mục Ai Cập lên tiếng ủng hộ các Pharaoh như một người lãnh đạo xuất chúng, khiêm nhường và là người thờ cúng đáng kính đối với các vị thần Ai Cập. Nhằm mục đích giáo huấn, thông điệp viết ra một cách rõ ràng nhất và phổ cập nhất có thể, đó chính là lý do các tu sĩ ra lệnh phải viết bằng 3 ngôn ngữ và chạm khắc vào đá.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Bản thân Rosetta không có giá trị gì hơn một tấm bia, song những thông tin của nó giúp chúng ta hiểu về quá khứ Ai Cập cũng như việc chuyển đổi quyền lực trong suốt thời kỳ Hy lạp La Mã khi Ai Cập đuợc trị vì bởi Macedonia, Ptolemies và những người La Mã. Các Pharaoh, trong đó có nữ hoàng Cleopatra là người cuối cùng. Sự thay thế các triều đại ảnh hưởng sâu sắc đến các khía cạnh của cuộc sống Ai Cập, triều đại mới mang theo tôn giáo mới, các vị thần mới và như một tất yếu, những ký tự thiêng liêng nhất trong ngôn ngữ viết, chữ tượng hình, cũng bị thay thế sạch.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Cho tới thế kỷ 4 sau Công nguyên, Rosetta Stone vẫn hoàn toàn có thể đọc được. Tuy nhiên, khi Thiên Chúa giáo trở nên phổ biến ở Ai Cập, chữ tượng hình bị cấm trong việc truyền tải thông điệp tôn giáo.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Ngôn ngữ Demotic không bị cấm kỵ như chữ tượng hình, nhưng cũng thay đổi và chuyển thành ngôn ngữ Coptic, thứ tiếng phát triển dựa trên 24 chữ cái trong bảng chữ cái Hy Lạp cùng một vài ký tự Demotic mô phỏng âm thanh nhưng không là ngôn ngữ đại diện của Hy Lạp. Khi tiếng Ả Rập thay thế Coptic, những tàn tích cuối cùng của chữ tuợng hình bị xóa sạch. Hơn 1000 năm lịch sử Ai Cập biến mất cùng cái chết của một ngôn ngữ</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Cuối thế kỷ 18, hoàng đế Pháp Napoleon Bonaparte tiến hành xâm luợc Ai Cập hòng tăng cường sức mạnh của đế quốc này ở phía Đông tạo tiền đề cho Pháp thống trị lãnh thổ có giá trị nhất khu vực này là Ấn Độ. Napoleon đồ rằng việc cắt đứt việc tiếp cận của Anh với sông Nin sẽ làm tê liệt quân đội nước này và các ấp phía Đông của họ.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Tuy nhiên cuộc xâm lược Ai Cập không được thuận buồm xuôi gió. Khi Napoleon và các lực lượng của ông ta đóng quân ngoài khơi bờ biển Ai Cập tại Vịnh Aboukir Bay vào tháng 8 /1798, hải quân Anh đã nghiền nát quân đội Pháp và phá hủy tất cả các tàu của Napoleon. Người Pháp đã bị mắc kẹt ở Ai Cập trong 19 năm.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Hè năm 1799, một người lính nhận ra một tảng đá được chạm khắc thứ ngôn ngữ kỳ lạ khi đang san phẳng các bức tường cổ tại thành phố Rosetta. Sau khi kéo nó ra từ đống đổ nát, anh ta cho rằng nó có thể có ích và chuyển về cho một viện nghiên cứu của Pháp.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><strong style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Nhọc nhằn giải mã thông điệp từ Rosetta Stone</strong></span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Không mất quá nhiều thời gian để dịch chữ Hy Lạp và chữ Demotic, tuy nhiên việc dịch các chữ tượng hình thực sự là rất nan giải. Cùng với nó, 1 trận chiến trên lĩnh vực trí tuệ đã diễn ra giữa một nhà khoa học người Anh Thomas Young với Jean-Franois Champollion một học giả Pháp trong việc giành vị trí là người đầu tiên giải đươc mật mã này.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Phần tiếng Hy Lạp được dịch bởi Reverend Weston Stephen vào tháng 4 / 1802. Mặc dù kiến thức về ngôn ngữ và bảng chữ cái Hy Lạp bị giới hạn trong một số các chuyên gia và học giả nhất định, các nước Tây phuơng đã để ý đến quốc gia này từ nhiều thế kỷ truớc, đặc biệt khi văn hóa Phục Hưng gây chấn động và thu hút sự quan tâm mạnh mẽ của người châu Âu tới nền văn minh và văn Hy Lạp-La Mã. Vì vậy, đóng góp của Weston không gây được sự chú ý lớn.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Cũng trong năm 1802, học giả Pháp Antoine-Isaac Silvestre de Sacy và nhà ngoại giao Thụy Điển Johan David kerblad đồng thời giải thích thành công phân ngôn ngữ Demotic. Riêng phần chữ tượng hình trên tấm bia vẫn là một thách thức lớn. Nhiều học giả trong đó có cả De Sacy, người đã dịch được phần chữ Demotic cũng phải bó tay.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Chỉ đến khi Thomas Young phát hiện ra ý nghĩa của 1 ký tự hình ô van bao quanh rất nhiều ký tự tượng hình khác vào năm 1814 thì việc giải mã mới có bước phát triển rõ rệt. Young nhận ra rằng những hình ô van này chỉ được vẽ bao quanh các tên riêng. Xác định được tên của Pharaoh Ptolemy, Young làm cho bản dịch của mình tiến bộ vượt bậc.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Lập luận rằng tên riêng có thể phát âm tương tự nhau dù ngôn ngữ khác nhau, Young đã phân tích một vài thanh trong bảng chữ cái tượng hình bằng cách sử dụng tên Pharaoh này và hoàng hậu của ông ta, bà Berenika Ptolemy. Tuy nhiên do ảnh hưởng quan điểm của Horapollo rằng các biểu tượng chỉ tương ứng với hình ảnh, ông không thể tìm ra được mối liên hệ giữa âm thanh với những biểu tượng đó. Do vậy Young từ bỏ nghiên cứu giữa chừng.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Trăn trở này của Young đã được lý giải bởi Champollion. Ông cho rằng những biểu tượng có thể tượng hình, cũng có thể chuyển tải âm thanh giống hầu hết các ngôn ngữ. Khi bắt đầu với 1 biểu tượng hình ô van bao quanh 4 ký tự trong đó có 2 ký tự giống hệt nhau Champollion đã xác định được hai ký tự cuối cùng là chữ "s". Với ký tự đầu tiên hình một vòng tròn, ông đoán rằng nó có thể đại diện cho ánh nắng mặt trời, trong tiếng Coptic, một ngôn ngữ cổ, từ mang nghĩa mặt trời là "ra". Ghép với 2 ký tự cuối cùng, Champollion nhận thấy chỉ có 1 chữ phù phợp hơn cả trong trường hợp này là Ramses.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Các chữ tượng hình, khác với tên gọi của nó, hoàn toàn không phải là loại chữ biểu tượng, thay vào đó là loại chữ mô phỏng âm thanh. Quá choáng ngợp trước phát hiện của mình, Champollion đã ngất xỉu ngay tại chỗ.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Đó có lẽ là giây phút vĩ đại nhất trong lịch sử đối với các nhà nghiên cứu văn hóa Hy Lạp. Cánh cửa ngôn ngữ nặng cả ngàn năm đã bật mở, để lộ ra kho báu vô giá của một nền văn hóa đáng ngưỡng vọng nhất của loài người.</span></div>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><strong style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Minh Nguyệt</strong></span></div>
<div>
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><strong style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><h1 style="background-color: white; color: #e6620b; font-family: 'Trebuchet MS', Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 18px; font-weight: normal; margin: 0px 0px 10px; padding-bottom: 0px; padding-top: 0px; text-align: start;">
3. Từ điển đầu tiên về đời sống Ai Cập cổ</h1>
<div align="justify" style="background-color: white; color: black; font-size: 13px; font-weight: normal; line-height: 23px;">
<span style="font-family: arial;"><strong><em> Tuy nhiên, các học giả tại Viện Nghiên cứu Phương Đông của Trường ĐH Chicago của Mỹ vừa hoàn thành gần 40 năm nghiên cứu một quyển tự điển dày 2.000 trang về đời sống và xã hội Ai Cập cổ đại cách đây khoảng 1.400 năm mà chưa có một tài liệu nào chuyển tải đầy đủ hơn: Tự Điển Ai Cập Chicago (Chicago Demotic Dictionary).</em></strong></span></div>
<div align="justify" style="background-color: white; color: black; font-size: 13px; font-weight: normal; line-height: 23px;">
<span style="font-family: arial;"><strong><em><br /></em></strong></span></div>
<div align="justify" style="background-color: white; color: black; font-size: 13px; font-weight: normal; line-height: 23px;">
</div>
<div align="center" style="line-height: 19px;">
<table align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; width: 1px;"><tbody>
<tr><td style="border: 1px solid rgb(128, 128, 128);"><span style="font-family: arial;"><img border="0" name="imagePhoto" src="http://www.sggp.org.vn/dataimages/original/2012/09/images434411_CN5n.jpg" width="399" /></span></td></tr>
<tr><td class="Image" style="border: 1px solid rgb(128, 128, 128);"><div align="center" style="line-height: 23px; text-align: justify;">
<span style="font-family: arial;"><span style="color: blue; font-family: Arial; font-size: xx-small;"><span style="font-size: x-small;">Chữ viết của người Ai Cập cổ đại.</span></span></span></div>
</td></tr>
</tbody></table>
</div>
<div align="justify">
<span style="font-family: arial;">Cách đây ít nhất 1.000 năm, từ năm 500 trước CN đến năm 500 sau CN, ngôn ngữ Ai Cập cổ tượng hình (Demotic) hầu hết được ghi lại nhiều nhất trên bia đá cổ Rosetta. Những gì ghi chép trên bề mặt tảng đá này mới thật sự giá trị. Chúng được chia thành 3 cột, mỗi dòng là một nội dung được ghi với 3 loại ngôn ngữ khác nhau, một là ngôn ngữ chữ tượng hình, một là ngôn ngữ Hy Lạp, còn lại là ngôn ngữ Demotic. Nhờ đó, Rosetta trở thành cuốn từ điển bằng đá đặc biệt hé lộ những bí mật to lớn của Ai Cập cổ đại hơn 1.400 năm.</span></div>
<div align="justify">
<span style="font-family: arial;">Janet H. Johnson, một nhà Ai Cập học của Viện Nghiên cứu Phương Đông đã cống hiến phần lớn cuộc đời mình để chỉnh sửa Từ điển Ai Cập Chicago, gọi đây là “một công cụ không thể thiếu để tái cơ cấu lại một xã hội cổ đại, gồm các mặt như đời sống xã hội, chính trị và văn hóa của Ai Cập cổ đại trong một giai đoạn kỳ thú” khi đất đai liên tục bị nước ngoài dòm ngó và xâm chiếm, đầu tiên là Ba Tư, sau đó người Hy Lạp và cuối cùng người La Mã.</span></div>
<div align="justify">
<span style="font-family: arial;">Ngôn ngữ Demotic không bị cấm kỵ như chữ tượng hình, nhưng cũng thay đổi và chuyển thành ngôn ngữ Coptic, thứ tiếng phát triển dựa trên 24 chữ cái trong bảng chữ cái Hy Lạp cùng một vài ký tự Demotic mô phỏng âm thanh nhưng không là ngôn ngữ đại diện của Hy Lạp. Khi tiếng Ảrập thay thế Coptic, những tàn tích cuối cùng của chữ tượng hình bị xóa sạch. Theo các nhà khoa học tại viện này, ngay từ khi viết chữ tượng hình, người Ai Cập cổ đại đã viết về tình yêu, gia đình, luật pháp, thương mại… từ những bức thư tình riêng tư đến những bài viết về khoa học và văn chương. Các nhà Ai Cập học hy vọng rằng định nghĩa và ví dụ trong từ điển sẽ giúp người đọc hiểu được đời sống của người Ai Cập cổ đại.</span></div>
<div align="justify">
<span style="font-family: arial;">Mặc dù trên trận chiến dịch thuật ngôn ngữ Ai Cập cổ đại đã có nhiều học giả tham gia và đã có vài quyển từ điển Demotic ra đời trước đó, như quyển của học giả người Đan Mạch Wolja Erichsen xuất bản năm 1954, nhưng lần đầu tiên, từ điển của Viện Nghiên cứu phương Đông đã bổ sung và đề cập đến chủ đề về tình dục, về người đẹp huyền thoại Cleopatra chỉ nói tiếng Hy Lạp trong các bài phát biểu của bà và khẳng định đó là ngôn ngữ thống trị trong nhiều thế kỷ... Thậm chí, quyển từ điển còn đề cập đến vai trò người phụ nữ trong xã hội cổ đại. Người phụ nữ sở hữu tài sản và có quyền chủ động ly dị. Nam giới muốn lấy vợ phải “chồng đủ tiền” và cam kết chu cấp hàng năm….</span></div>
<div align="justify">
<span style="font-family: arial;">Với cuốn từ điển bằng tiếng Anh này, Viện Nghiên cứu Phương Đông cho rằng cánh cửa ngôn ngữ nặng cả ngàn năm đã bật mở, để lộ ra kho báu vô giá của một nền văn hóa đáng ngưỡng vọng nhất của loài người.</span></div>
</strong></span></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-84772479664877861042013-03-25T19:38:00.003-07:002013-03-25T19:38:33.551-07:00Những cái chết bí ẩn xung quanh lời nguyền Ai Cập cổ đại<br />
<h2 style="background-color: white; border: 0px; color: #111111; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; padding: 0px;">
</h2>
<h2 class="singletitle" style="border-bottom-color: rgb(221, 221, 221); border-bottom-style: dotted; border-width: 0px 0px 1px; color: #028a46; font-size: 24px; font-weight: normal; letter-spacing: -1px; line-height: 24px; margin: 0px; padding: 5px;">
Những cái chết bí ẩn xung quanh lời nguyền Ai Cập cổ đại</h2>
<div>
<br /></div>
<h2 style="background-color: white; border: 0px; color: #111111; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; padding: 0px;">
Cho tới nay, những thần thoại về bùa chú, lời nguyền Ai Cập cổ đại vẫn phần nhiều nằm trong bức màn bí ẩn.</h2>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Ai Cập vốn nổi tiếng là nền văn minh cổ đại thịnh vượng bậc nhất trên thế giới. Xét về mọi lĩnh vực: từ khoa học tới nghệ thuật, mặt nào người dân bên bờ sông Nile cũng nổi trội và đạt được nhiều thành tựu vượt bậc.</div>
<div class="wp-caption aligncenter" style="background-color: #eeeeee; border: 0px solid rgb(221, 221, 221); clear: both; float: none; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; margin: 0px auto 1.571em; padding: 0px; text-align: center; width: 610px;">
<img alt="lời nguyền ai cập cổ đại" height="335" src="http://tinthoisu.info/wp-content/uploads/2012/08/images/d463eb0c522164ef1b464d018f53ea35.jpg" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px;" title="lời nguyền ai cập cổ đại" width="600" /><div class="wp-caption-text" style="border: 0px; font-style: inherit; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Kim Tự Tháp</div>
</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Đặc biệt, cư dân Ai Cập cổ đại là một trong những tộc người sớm nhất sử dụng bùa chú và tin vào phép thuật. Cho tới nay, những thần thoại về bùa chú Ai Cập ,<strong style="margin: 0px; padding: 0px;"> lời nguyền ai cập cổ đại </strong>vẫn phần nhiều nằm trong bức màn bí ẩn.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Bùa yêu trong cung cấm</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Hãy bắt đầu câu chuyện với bùa yêu trong cung cấm của các Pharaoh. Thuở xưa, trong các vương triều Ai Cập, điển hình là thời của Akhenate, người ta luôn cho rằng, khi một người đàn ông mê mệt một người phụ nữ, đó là dấu hiệu người đàn ông đó đã ăn nhầm “bùa mê thuốc lú”.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Nữ hoàng Nefertiti – vợ của pharaoh vĩ đại Akhenate chính là người đàn bà quyền lực nhất trong lịch sử. Bà là người phụ nữ Ai Cập đầu tiên nắm quyền lực tối cao, sáng tạo ra một tín ngưỡng thờ thần mới, cho xây dựng một kinh đô thứ hai của đế chế Ai Cập. Người ta nói, vũ khí bí mật của bà chính là “bùa chú tình yêu” của <em style="margin: 0px; padding: 0px;">lời nguyền ai cập cổ đại </em>.</div>
<div class="wp-caption aligncenter" style="background-color: #eeeeee; border: 0px solid rgb(221, 221, 221); clear: both; float: none; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; margin: 0px auto 1.571em; padding: 0px; text-align: center; width: 610px;">
<img alt="lời nguyền ai cập cổ đại" height="450" src="http://tinthoisu.info/wp-content/uploads/2012/08/images/577cdec210899722687684cbf0e0165a.jpg" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px;" title="lời nguyền ai cập cổ đại" width="600" /><div class="wp-caption-text" style="border: 0px; font-style: inherit; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
pharaoh</div>
</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Sử sách chép lại rằng, Nefertiti là người phụ nữ đẹp nhất xứ sở Ai Cập. Sắc đẹp của nàng có sức quyến rũ mê hồn, không chỉ với người mà còn là thần Mặt trời Aten. Trong cung, để cạnh tranh ngôi vị và được Pharaoh sủng ái, nàng đã yểm bùa yêu lên chồng mình.</div>
<div class="wp-caption aligncenter" style="background-color: #eeeeee; border: 0px solid rgb(221, 221, 221); clear: both; float: none; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; margin: 0px auto 1.571em; padding: 0px; text-align: center; width: 610px;">
<img alt="lời nguyền ai cập cổ đại" height="391" src="http://tinthoisu.info/wp-content/uploads/2012/08/images/e0be5edb21c851f9fa535d6b312a8b6e.jpg" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px;" title="lời nguyền ai cập cổ đại" width="600" /><div class="wp-caption-text" style="border: 0px; font-style: inherit; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Quan tài bằng vàng của Vua</div>
</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Thứ bùa ấy là các loại hương liệu đặc biệt nàng xức lên người, các thần chú và sự giúp đỡ của các thầy tu cao tay. Kết quả là Nefertiti gần như đã đạt được mọi thứ: tình yêu, sự chiều chuộng, quyền lực tối thượng.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Duy chỉ có một điều bùa yêu của bà không linh nghiệm đó là trong việc sinh nở. Sáu người con Nefertiti sinh cho Pharaoh Akhenaten lại đều là con gái, chính việc này cũng là mấu chốt sau này cho số phận thảm thương khi cuối đời của nữ hoàng.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Những tấm bùa và lời nguyền thế kỷ</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Thế giới bùa chú Ai Cập còn gắn liền với các lời nguyền trong lăng mộ Pharaoh – kim tự tháp. Chúng được sáng tạo bởi các quan tư tế nhằm mục đích bảo vệ sự an nghỉ vĩnh hằng của các Pharaoh cũng như gìn giữ của cải được chôn theo cùng họ.</div>
<div class="wp-caption aligncenter" style="background-color: #eeeeee; border: 0px solid rgb(221, 221, 221); clear: both; float: none; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; margin: 0px auto 1.571em; padding: 0px; text-align: center; width: 610px;">
<img alt="lời nguyền ai cập cổ đại" height="480" src="http://tinthoisu.info/wp-content/uploads/2012/08/images/e196a8621257778bec807da39b6b65b4.jpg" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px;" title="lời nguyền ai cập cổ đại" width="600" /><div class="wp-caption-text" style="border: 0px; font-style: inherit; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Ai Cập cổ đại đầy những bí ẩn</div>
</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Trong hầu hết các hầm mộ ở Thung lũng Hoàng gia, người ta đều bắt gặp những dòng chữ tượng hình với nội dung: “Bất kỳ người nào đến quấy nhiễu sự yên ổn của Pharaoh thì cánh cửa tử thần sẽ giáng xuống đầu người đó”.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Lạ thay, có khá nhiều lời bùa chú,<span style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: underline;"> lời nguyền ai cập cổ đại</span> ấy linh nghiệm. Những cuộc tìm mộ, khảo cổ của giới khoa học tìm ra một lăng mộ Pharaoh mới luôn kèm theo những vụ mất tích, cái chết bí ẩn hay căn bệnh lạ…</div>
<div class="wp-caption aligncenter" style="background-color: #eeeeee; border: 0px solid rgb(221, 221, 221); clear: both; float: none; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; margin: 0px auto 1.571em; padding: 0px; text-align: center; width: 610px;">
<img alt="lời nguyền ai cập cổ đại" height="387" src="http://tinthoisu.info/wp-content/uploads/2012/08/images/29c6fa1b96722e1321d3c2ee234f329b.jpg" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px;" title="lời nguyền ai cập cổ đại" width="600" /><div class="wp-caption-text" style="border: 0px; font-style: inherit; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Những hình vẽ trong lăng mộ</div>
</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Câu chuyện về bùa chú của ấu vương Tutankhamun (mất năm 1.300 TCN) là một minh chứng rất rõ. Việc khai quật mộ của vị vua này được xem là một trong những thành tựu khảo cổ đáng giá đầu thế kỉ XX.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Tuy nhiên, ngay khi tước sĩ Kanaban – người đầu tư vốn cho cuộc khai quật mất vì một căn bệnh kì lạ, những nghi vấn đã được đặt ra. Ông ta chết bởi một vết côn trùng đốt khi bước vào hầm mộ.</div>
<div class="wp-caption aligncenter" style="background-color: #eeeeee; border: 0px solid rgb(221, 221, 221); clear: both; float: none; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; margin: 0px auto 1.571em; padding: 0px; text-align: center; width: 610px;">
<img alt="lời nguyền ai cập cổ đại" height="402" src="http://tinthoisu.info/wp-content/uploads/2012/08/images/61497e3a3853c89d7dfc3ff458397d2d.jpg" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px;" title="lời nguyền ai cập cổ đại" width="600" /><div class="wp-caption-text" style="border: 0px; font-style: inherit; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Lời nguyền và Bùa chú liệu có thật ?</div>
</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Đặc biệt, vết thương trên mặt ông trùng hoàn toàn với vị trí vết thương trên mặt vị ấu vương. Chưa dừng lại, liên tiếp sau đó, những thành viên đoàn khảo cổ cũng gặp phải nhiều chuyện kỳ quái chẳng lành. Tới thập niên 80, con số người chết vì bùa chú Tutankhamun đã lên tới hơn 50.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Một đặc điểm chung của những người tử nạn vì bùa chú Tutankhamun ấy là không ít người trước khi ra đi trăn trối rằng: “Tôi đã nghe tiếng thở của nó, tôi phải cùng đi với nó đây”.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Rất nhiều người đã tin rằng, những lần khám phá hầm mộ đã làm các vị thần nổi giận và trút xuống đầu những kẻ báng bổ. Nhưng cũng có không ít người khác tin vào những giả thuyết khoa học chứ không coi đó là lời nguyền, bùa chú.</div>
<div class="wp-caption aligncenter" style="background-color: #eeeeee; border: 0px solid rgb(221, 221, 221); clear: both; float: none; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; margin: 0px auto 1.571em; padding: 0px; text-align: center; width: 610px;">
<img alt="lời nguyền ai cập cổ đại" height="443" src="http://tinthoisu.info/wp-content/uploads/2012/08/images/5a530a2bcd611413d6e7eccaa02f03d2.jpg" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px;" title="lời nguyền ai cập cổ đại" width="600" /><div class="wp-caption-text" style="border: 0px; font-style: inherit; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Xác ướp ai cập</div>
</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Họ cho rằng, những người thám hiểm kim tự tháp đã nhiễm phải những loại vi khuẩn cực độc sinh ra từ thực phẩm và quần áo mà Pharaoh chôn theo.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Tuy nhiên, có một điều mà họ không thể giải thích được là yếu tố nào đã giúp các loại vi khuẩn tồn tại lâu đến thế, khoảng hơn 4.000 năm trong lòng sa mạc.</div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; padding: 0px;">
Cho tới nay, đó vẫn chỉ là những câu chuyện kể, manh mối và giả thuyết. Hy vọng một ngày không xa, bức màn kia sẽ được vén lên trọn vẹn…</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-60722313356471989942013-03-25T19:37:00.002-07:002013-03-25T19:37:12.600-07:00Giải mã bí kíp xây dựng các kim tự tháp Ai Cập cổ đại<br />
<h1 class="article_title" style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 28px; line-height: 28px; margin: 10px 0px 20px; padding: 0px;">
Giải mã bí kíp xây dựng các kim tự tháp Ai Cập cổ đại</h1>
<div>
<div class="chapo" style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: bold; margin-bottom: 15px; margin-top: 10px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">
Từ nhiều thế kỷ nay, nhiều nhà khoa học đã cố gắng tìm hiểu làm thế nào mà người Ai Cập cổ đại có thể dựng lên các kim tự tháp khổng lồ. Và mới đây, một kiến trúc sư tại Đại học Khoa học Na Uy (NTNU) cho rằng mình đã tìm ra câu trả lời cho bài toán cổ xưa và chưa cho lời giải này.</div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 15px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
</div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 15px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
Bị rối trí về trọng lượng của các khối đá nên các nhà nghiên cứu thường có xu hướng xem xét 2 vấn đề: Làm thế nào mà người Ai Cập cổ đại biết chính xác vị trí đặt các khối đá nặng khổng lồ? Và làm sao mà vị kiến trúc sư trưởng có thể trao đổi những sơ đồ với độ chính xác cao tới khoảng 10.000 người thợ xây dựng không biết chữ?<br /><br /><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;">Một cấu trúc nặng 7 triệu tấn</strong></div>
<div alt="Hệ thống cấu trúc chính xác của kim tự tháp vĩ đại Khufu. " height="300" style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px 0px 15px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" width="450">
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; border: 0px; font-size: 12px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><tbody style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">
<tr style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><td style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" valign="top"><img align="" alt="Hệ thống cấu trúc chính xác của kim tự tháp vĩ đại Khufu. " border="" height="300" hspace="" src="http://laodong.com.vn/LD_Images/2010/9/25/100924084615largejpg-120047.jpg" style="border: 1px solid rgb(0, 0, 0); color: transparent; font-style: inherit; margin: 0px; max-width: 433px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" vspace="" width="450" /></td></tr>
<tr style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><td class="imageDescription" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;" valign="top">Hệ thống cấu trúc dạng lưới chính xác của kim tự tháp vĩ đại Khufu.</td></tr>
</tbody></table>
</div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 15px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
Đó là một trong những câu hỏi mà Ole J. Bryn - một kiến trúc sư, một phó giáo sư tại Khoa Kiến trúc và Mỹ thuật thuộc Đại học NTNU từng nghiên cứu khi ông bắt đầu khảo sát Kim tự tháp vĩ đại của của Khufu ở Giza. Kim tự tháp của vua Khufu được biết tới với tên gọi Kim tự tháp Cheops bao gồm 2,3 triệu khối đá vôi nặng khoảng 7 triệu tấn. Với độ tao 146,6m, nó giữ kỷ lục là kiến trúc cao nhất từng được xây dựng trong gần 4.000 năm.<br /><br />Điều mà ông Bryn phát hiện ra hoàn toàn đơn giản. Ông Bryn cho rằng người Ai Cập đã phát minh ra các cấu trúc dạng lưới xây dựng hiện đại bằng cách tách hệ thống đo lường của cấu trúc từ chính bản thân công trình, do đó đã đưa ra phương pháp dung hòa mà ngày nay được sử dụng trong nghề xây dựng và kiến trúc.<br /><br /><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;">Đỉnh tháp là chìa khóa</strong><br /><br />Ông Bryn đã nghiên cứu các sơ đồ của 30 kim tự tháp Ai Cập cổ đại nhất và phát hiện ra một hệ thống chính xác có thể giúp người Ai Cập xây tới điểm cuối cùng và cao nhất của kim tự tháp - đỉnh tháp - với một độ chính xác hết sức ấn tượng. Bằng cách khám phá và xây dựng một sơ đồ của kim tự tháp, người ta có thể hoàn tất được bộ tài liệu đề án hiện đại cho không chỉ cho 1 mà tất cả các kim tự tháp của mọi thời đại.<br /><br />Theo ông Bryn, ngay khi người kiến trúc sư nhận biết được các không gian chính của kim tự tháp, anh ta có thể vạch ra được dự án xây dựng như có thể làm với một công trình xây dựng hiện đại nhưng với các phương pháp đo lường và xây dựng lấy từ người Ai Cập cổ đại.<br /><br />Trong một bài báo khoa học đăng hồi tháng 5.2010 trên Tạp chí Nghiên cứu Kiến trúc Bắc Âu, ông Bryn đã thảo luận các vấn đề có thể lý giải việc xây dựng hàng loạt các kim tự tháp Ai Cập bằng cấu trúc dạng lưới xây dựng và không chỉ riêng việc xây dựng mà cả điểm khởi đầu của bản phân tính.</div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 15px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
<strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;">Một sơ đồ mới</strong><br /><br />Nếu như những nguyên tắc theo bản vẽ của ông Bryn là đúng, thì các nhà khảo cổ học sẽ phải có một "sơ đồ" mới mô tả các kim tự tháp không phải là một tổ hợp"các khối đá nặng với cấu trúc xa lạ", mà hơn thế nó là những cấu trúc chính xác đến mức kinh ngạc.<br /><br />Những phát hiện của Ole J. Bryn sẽ được trình bày và giải thích tại triển lãm Điểm đỉnh tháp tổ chức tại thành phố Trondheim (NaUy) từ 13.9 đến 1.10.2010.</div>
<table align="center" border="1" cellpadding="1" cellspacing="1" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; border: 0px; color: black; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline; width: 450px;"><tbody style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">
<tr style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><td bgcolor="#eeeeee" style="border: 0px; font-style: inherit; margin: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">Ông Ole J. Bryn từng là một kiến trúc sư và hiện nay đang là Phó Giáo sư giảng dạy tại Khoa Kiến trúc và Mỹ thuật thuộc Đại học Khoa học Nauy ở Trondheim, Na Uy.<br /><br />Công trình phát triển các lý thuyết về cấu trúc dạng lưới xây dựng được sử dụng cho các kim tự tháp Ai Cập của ông Bryn có sự hợp tác của Tiến sĩ Michel Barsoum, Giáo sư danh dự tại Khoa Khoa học vật liệu và Xây dựng tại Đại học Drexel, Philadelphia (Mỹ).</td></tr>
</tbody></table>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 15px; padding: 0px; text-align: right; vertical-align: baseline;">
<strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;">Thanh Bình </strong>(<em style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">Theo Sciencedaily)</em></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-42840049589085465572013-03-25T19:36:00.000-07:002013-03-25T19:36:01.967-07:0010 BÍ ẨN ÍT BIẾT VỀ KIM TỰ THÁP AI CẬP<span style="background-color: white; color: #990000; font-family: arial; text-transform: uppercase;"><span style="font-size: large;">10 BÍ ẨN ÍT BIẾT VỀ KIM TỰ THÁP AI CẬP</span></span><br />
<br />
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>Phải nói ngay rằng đã hàng nghìn năm trôi qua nhưng những gì liên quan đến kim tự tháp Ai Cập vẫn là thách thức đối với nhân loại bởi chúng chứa đựng vô vàn huyền bí, 10 bí ẩn dưới đây được xem là những khám phá mới nhất trong số này liên quan đến các công trình cổ đại nói trên vừa được tạp chí Khoa học khám phá (LV) của Mỹ công bố.</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>1. Lời nguyền Pharaoh</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782542_1.jpg" style="float: center; height: 273px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Lời nguyền Pharaoh (Curse of the Pharaohs) là câu nói khá quen thuộc, thậm chí đã được người ta dùng để đặt tên cho những bộ phim, tác phẩm văn học hay các nghiên cứu liên quan đến tháp Ai Cập . Theo lời nguyền này thì những ai mở hầm mộ của Pharaoh Tuttankhanum sẽ bị liên lụy đến tính mạng. Điều này đã từng xảy ra đối với Lord Camanrvon và các thành viên khác trong đoàn thám hiểm. Nhiều người cho rằng bí ẩn trên không phải giải thích bởi trong hầm mộ có chứa nhiều loại nấm độc và khí gas nguy hiểm. Thực tế chỉ có 8/58 trường hợp phát hiện ra hầm mộ tử vong trong vòng vài chục năm trở lại đây. Ông Carter người đứng đầu một nhóm thám hiểm, người được xem là mục tiêu chính của "lời nguyền" đã sống tới 16 năm sau khi tham gia thám hiểm và mở hầm mộ. Thực tế, lời nguyền Pharaoh còn chứa đựng nhiều điều mang tính ngẫu nhiên, và cả thổi phồng nên vốn đã bí ẩn lại càng thêm khó hiểu.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>2. Về những người nô lệ Israel</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782544_2.jpg" style="float: center; height: 273px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Nhiều lời đồn cho rằng người Ai Cập cổ đại đã tuyển dụng những người Israel để làm nô lệ nhưng theo sử sách thì không hề có chuyện này, chưa từng có bằng chứng cho thấy người Ai Cập cổ đại đã bắt những tộc người khác làm nô lệ cho mình và cũng không hề có bằng chứng về khảo cổ cho thấy người Hebrews sinh sống ở Ai Cập hoặc ở sa mạc. Ngoài ra, việc trốn chạy của hàng triệu người nếu có sẽ làm cho nền kinh tế Ai Cập suy sụp nhưng thực tế nền kinh tế Ai Cập không chỉ phát triển bình thường mà còn đạt tới đỉnh cao như đã được ghi nhận.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>3. Tháp Ai Cập là do nô lệ xây?</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782545_3.jpg" style="float: center; height: 265px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Giả thiết tháp Ai Cập là do nô lệ xây được dư luận tranh cãi sau khi nhà sử học Hy Lạp Herodotus công bố báo cáo về khảo cổ. Theo báo cáo này người ta đã tìm thấy nhiều hầm mộ của những người công nhân dựng tháp được mai táng cạnh tháp Giza. Khi thông tin trên được công bố, dư luận cho rằng nếu đúng như vậy thì những người thợ xây dựng là những người được nhà vua ưu ái cho xây dựng mộ cạnh kim tự tháp. Bằng chứng, trong hầm mộ người ta còn tìm thấy cả xương động vật, thức ăn cho những người xây dựng và như vậy những người xây dựng là nhóm người có tay nghề, kinh nghiệm cao, thuộc nhóm "làng nghề" của Ai Cập. Và ngay cả trong kinh thánh cũng không đề cập hoặc những bộ phim tấn của Hollywood cũng không hề thấy nói đến những tình tiết trên.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>4. Các Pharaoh đã giết người hầu để chôn theo?</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782546_4.jpg" style="float: center; height: 273px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Khi các Pharaoh qua đời họ không hề giết người hầu để chôn theo như lời đồn đại, chỉ trừ 2 Pharaoh thuộc triều đại thứ nhất đã làm, chính sự việc này mà 300 Pharaoh khác của Ai Cập bị mang tiếng. Thậm chí những Pharaoh của triều đại cuối cùng của Ai Cập còn cho rằng để cho những người hầu sống còn có lợi hơn là bắt họ chết mà chỉ chôn theo hình nhân với nhà vua sang thế giới bên kia.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>5. Bí ẩn về kim tự tháp</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782547_5.jpg" style="float: center; height: 273px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Sau khi mở nhiều hầm mộ và nghiên cứu nội thất, các nhà khảo cổ đã tìm thấy nhiều điều trái ngược với đồn thổi. Ví dụ, sau khi khai quật một số hầm mộ tại tháp Giza cho thấy bên trong đều rất đơn giản. Phần lớn các kim tự tháp cổ có niên đại trên 4.000 năm tuổi, được xây dựng bằng đá vôi, có một số nơi bằng các cột đá sơn mài đỏ hoặc trắng. Sơn gốc và những ký tự chìm vẫn nhìn thấy bằng mắt thường. Vật liệu dạng xi măng và đá được xem là chất liệu chính cho nội thất bên trong các hầm mộ này.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>6. Chữ tượng hình</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782548_6.jpg" style="float: center; height: 273px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Chữ tượng hình (Hieroglyphs) của người Ai Cập chứa đựng rất nhiều bí ẩn, nhiều giả thiết cho rằng người Ai Cập cổ chính là những người phát minh ra thứ ngôn ngữ nói trên. Cũng có giả thiết cho rằng nguồn gốc của chữ này được những người Tây Á mang đến Ai Cập khi đến thôn tính vùng đất này. Một bí ẩn khác liên quan đến chữ tượng hình là các ký tự, hình ảnh nói về những con vật với các chi tiết cơ thể rời. Người ta cho đây là những ký tự của lời nguyền, mang tính tín ngưỡng. Tuy nhiên, cho đến tận năm 1798, sau khi phát hiện ra hòn đá Rosatta Stone thì ngôn ngữ tượng hình này đã được giải mã một phần, các nhà học giả tin rằng đây chỉ là những minh họa chứ không phải là một chữ cái hoàn chỉnh.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>7. Thuyền mặt trời nói lên </strong><strong>điều gì ?</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782549_7.jpg" style="float: center; height: 273px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Nhiều người cho rằng những thứ có từ truyền thuyết Ai Cập là có thực, điều này chưa hẳn chính xác. Tuy nhiên, nhờ những phát hiện mới đã giúp khoa học hiểu sâu thêm về nền văn minh của người Ai Cập. Ví dụ sự kiện về Thuyền mặt trời (Solar Boat) tìm thấy tại tháp Great Paramid. Nhiều giả định cho rằng chiếc thuyền nói chết cho phép các Pharaoh quá cố hỗ trợ Thần mặt trời Ra ( Sun-god Ra) tiến hành chiến tranh với Quỷ bóng đêm Apep. Nhờ chiếc thuyền này, mỗi đêm thần Ra có thể giao tranh với Quỷ Apep và đến khi mặt trời mọc lại quay trở lại về trời.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>8. Về các đồng minh ngoài </strong><strong>trái đất</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782550_8.jpg" style="float: center; height: 255px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Đến nay vẫn có giả thiết rằng người Ai Cập cổ đại từng tiếp cận với người ngoài hành tinh, thậm chí có người còn cho rằng các kim tự tháp Ai Cập do người ngoài hành tinh xây dựng và là thành tựu siêu nhiên, thậm chí những ngôn ngữ tượng hình trong các hầm mộ cũng là của những người ngoài hành tinh tạo nên. Giả thiết trên dựa một phần vào chính tài liệu của những người Ai Cập cổ đại. Đứng trên bình diện khoa học, đặc biệt là lĩnh vực toán học, thì tháp Great Pyramid ở Giza có cấu trúc vượt quá khả năng của những nhà thiên văn, toán học lẫn giới kiến trúc hiện đại mặc dù nó đã ra đời cách đây trên 4.000 năm và tính đến cuối thế kỷ thứ 19 chưa hề có kiến trúc nào sánh kịp với Great Pyramid về kỷ lục chiều cao. Tất cả những giả thiết nói trên chỉ có thể sáng tỏ một khi các ký tự, hình ảnh liên quan có trên tháp, hầm mộ được giải mã một cách đầy đủ.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>9. Nỗi ám ảnh sợ chết </strong><strong>của người Ai Cập cổ đại</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782551_9.jpg" style="float: center; height: 273px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Qua nghiên cứu những bí ẩn liên quan đến kim tự tháp, xác ướp, tượng nữ thần vv... giới khảo cổ dễ dàng đi đến kết luận, người Ai Cập cổ đại bị ám ảnh bởi nỗi sợ chết. Bằng chứng, phần lớn những người Ai Cập cổ thường mai táng người quá cố theo phong cách riêng, rằng những người quá cố đã trải qua một cuộc sống đầy vinh quang và mãn nguyện. Trong các hầm mộ còn có các hình ảnh, ký tự nói về cảnh săn bắn và làm nông nghiệp. Ngoài ra các đồ vật trang trí mộ phần lớn là những món đắt tiền được trang trí rất đẹp, điều đó chứng tỏ họ còn muốn duy trì một cuộc sống mới trong tương lai một cách nhàn hạ, không vất vả. Cách ướp xác là cách để giữ cơ thể giống như khi còn sống điều đó có thể kết luận người Ai Cập cổ đại bị ám ảnh bởi nỗi lo sợ chết, chứ không phải cuộc sống sau cái chết mang lại cho họ những tốt lành như giả định.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
<strong>10. Nữ hoàng Cleopatra </strong><strong>là người phụ nữ thông minh, xinh đẹp</strong></div>
<table align="center" class="image center" style="background-color: white; color: black; font-family: arial; width: 400px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 5px;"><img alt="" src="http://baodaklak.vn/dataimages/201210/original/images782552_10.jpg" style="float: center; height: 233px; width: 400px;" /></td></tr>
<tr></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: justify;">
Cleopatra VII Pharao, Nữ hoàng cuối cùng của đất nước Ai Cập cổ đại thường được ví như một danh nhân văn hóa, nổi tiếng bởi sắc đẹp quyến rũ, nguồn cảm hứng cho nhiều nhà văn, đạo diễn điện ảnh nổi tiếng của thế giới như Shakespearc hay L. Mankiewics. Ngoài ra bà còn được đúc trên mặt đồng tiền kim loại với vẻ mặt tương phản, mũi lớn, cằm nhô, môi mỏng chứ không đẹp như đồn thổi. Nhưng dù thế nào chăng nữa, Nữ hoàng Cleopatra vẫn được xem là người phụ nữ đầy tự tin, thông minh và có vẻ đẹp hình thể quyến rũ.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: right;">
<strong>Duy Hùng</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; text-align: right;">
<em>(Theo </em><strong>LV</strong><em>-5/2012)</em></div>
<br />
<span style="background-color: white; color: #990000; font-family: arial; text-transform: uppercase;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span>Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-22007686552107935082013-03-25T19:34:00.002-07:002013-03-25T19:34:32.676-07:00Bí ẩn quanh kim tự tháp lâu đời nhất ở Ai Cập<br />
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="color: black; font-size: 13px; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><h1 class="artTitle" id="spTitle" style="clear: both; color: #333333; font-size: 1.8em; font-weight: bolder; margin: 5px 0pt 15px;">
Bí ẩn quanh kim tự tháp lâu đời nhất ở Ai Cập</h1>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
</tbody></table>
</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
<span style="color: #333333;"><strong>Được xây dựng tại Saqqara khoảng 4.700 năm trước, kim tự tháp bậc thang Djoser là kim tự tháp đầu tiên của người Ai Cập.</strong></span></div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Djoser đôi khi được đánh vần là Zoser, (mặc dù thực tế ông được gọi là Netjerykhet) là vị vua triều đại thứ ba của Ai Cập.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Người lập kế hoạch xây dựng kim tự tháp là Imhotep, tể tướng của triều đại sau đó đã được tôn sùng như một vị thánh nhờ các đóng góp của mình.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Kim tự tháp có nguồn gốc ban đầu là một lăng mộ Mastaba - một kiến trúc mặt bằng hình bình hành, trải qua hàng loạt công việc xây dựng đã hình thành một kim tự tháp cao 60 mét với sáu tầng được xây chồng lên nhau.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Việc xây dựng kim tự tháp cần 11,6 triệu mét khối đá và đất sét. Các hầm bên dưới kim tự tháp tạo nên một đường dẫn dài khoảng 5,5km.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: center;">
<img align="bottom" alt="Kim tự tháp bậc thang Djoser là kim tự tháp lâu đời nhất Ai Cập." height="367" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/image/092012/15/StepPyramidofDjoser.jpg" width="550" /><br /><span style="color: #3366ff;">Kim tự tháp bậc thang Djoser là kim tự tháp lâu đời nhất Ai Cập.</span></div>
<h2 style="background-color: #fcfcfd; clear: both; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; text-align: justify;">
Khu liên hợp</h2>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Kim tự tháp nằm ở trung tâm khu liên hợp rộng khoảng 15 hecta, được bao quanh bởi một tường đá vôi gồm 13 cánh cửa giả cũng như lối đi thực sự ở phía đông nam.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Một ngôi đền nằm ở phía bắc của kim tự tháp dọc với tượng đài của vị vua. Tượng đài được bao quanh bởi kiến trúc đá nhỏ được biết đến như là “serdad”. Phía nam của kim tự tháp là một cung điện được rào chắn xung quanh bởi một bệ thờ và các tảng đá.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Rất nhiều các tòa nhà mặt tiền được xây dựng trong khu liên hợp, bao gồm một loạt nhà thờ nhỏ ở phía đông nam cũng như các sảnh đường bắc và nam ở phía đông kim tự tháp. Các cấu trúc phục vụ cho mục đích tôn giáo.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Ở phía đông nam của khu liên hợp, cạnh các nhà thờ nhỏ là một cung điện có lẽ được xây dựng dành cho vua tổ chức các lễ hội Hed - Seb ở thế giới bên kia.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Ở phía nam cuối của khu liên hợp là một lăng mộ huyền bí với một nhà thờ nhỏ. Nó gồm hàng loạt các đường hầm bắt chước kiểu dáng các đường hầm được tìm thấy phía dưới kim tự tháp. Điều gì được chôn giấu ở đó là một điều bí mật.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: center;">
<img align="bottom" alt="Một nhà thờ nhỏ ở cung điện Hep-Sed ở kim tự tháp bậc thang Djoser" height="368" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/image/092012/15/hep-sed.jpg" width="550" /><br /><span style="color: #3366ff;">Một nhà thờ nhỏ trong cung điện Hep-Sed ở kim tự tháp bậc thang Djoser</span></div>
<h2 style="background-color: #fcfcfd; clear: both; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; text-align: justify;">
Lăng mộ của Vua</h2>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Bên dưới kim tự tháp bậc thang là một dãy hỗn tạp các đường hầm và căn phòng, trung tâm là một hầm sâu 28 mét ở dưới đáy là lăng mộ của vua Djoser.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Các công việc bảo tồn gần đây ở lăng mộ phát hiện các mảnh quan tài bằng đá granit của vị vua và tên của các nữ hoàng vẫn còn có thể đọc được.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Nhà Ai Cập học Zahi Hawass, nguyên giám đốc hội đồng di sản tối cao Ai Cập trong một đoạn video vào năm 2009 nói về công việc bảo tồn ở kim tự tháp:<em> “Kim tự tháp bậc thang là kim tự tháp duy nhất trong triều đại cổ mà có mười một trong số các con gái của vua được chôn bên trong".</em></div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Hầm mộ ban đầu có thể được trang trí bởi khối đá vôi chứa các ngôi sao năm cánh tạo thành một trần đầy sao. Tuy nhiên, không biết vì lý do gì, việc trang trí này bị những người xây dựng dỡ bỏ thay vào đó là một phòng chôn bằng đá granit đơn giản hơn.</div>
<h2 style="background-color: #fcfcfd; clear: both; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; text-align: justify;">
Đường hầm và cung điện dưới mặt đất</h2>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Hai lối đi dẫn tới hầm ngầm và chia ngả thành ba hướng. Ở đó chứa ba phòng trưng bày, một hầm nhỏ đặc biệt chứa đồ ăn, và một phòng chưa hoàn thiện có thể đã được xây dựng làm cung điện dưới mặt đất của thế giới bên kia.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Ba cánh cửa giả chứa các họa tiết cho thấy sự sùng bái tôn giáo của vua. Buồng được trang trí với hàng nghìn gạch vuông bằng sứ xanh bắt chước hình vẽ chiếu đan bằng sậy trong cung điện của nhà vua ở Memphis. Căn phòng ở bên dưới kim tự tháp này được hoàn thành một cách nhanh chóng.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Một hầm khác, bắt đầu ở phía bắc của kim tự tháp, chứa 40.000 bát đá, nhiều trong số đó thuộc về tổ tiên của vua. Các quan tài và các phần của hài cốt cũng được tìm thấy.</div>
<h2 style="background-color: #fcfcfd; clear: both; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; text-align: justify;">
Sự bảo tồn ngày nay</h2>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Kim tự tháp bậc thang là một công trình không bền chắc với những dự đoán cho thấy rằng nếu không có công việc bảo tồn thì các hầm bên dưới kim tự tháp có thể sập và tượng đài có thể mất đi một phần đáng kể trong một vài thập kỉ nữa.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Người Ai Cập đã bắt đầu nỗ lực bảo tồn di sản nhiều năm trước và gần đây Cintec, một công ty xây dựng Anh đã được huy động để hỗ trợ nỗ lực bảo tồn. Họ sử dụng các túi khí lớn để nâng đỡ mái kim tự tháp trong khi thực hiện các công việc sửa chữa cấu trúc kim tự tháp.</div>
<h2 style="background-color: #fcfcfd; clear: both; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; text-align: justify;">
Sự vinh danh</h2>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Với việc xây dựng kim tự tháp bậc thang, Imhotep cuối cùng được sùng bái như một vị thánh. Nhà Ai Cập học Marc Van De Mieroon viết trong cuốn sách<em> “Lịch sử của Ai Cập cổ đại”</em> của mình rằng vua Djoser dành cho Imhotep một đặc ân, cho phép tên và danh hiệu của ông được khắc vào nền tượng đài vua.</div>
<div>
<br /></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-14408536873966378822013-03-25T19:33:00.000-07:002013-03-25T19:33:14.086-07:00Ai Cập huyền bí - Giải mã kim tự tháp và lăng mộ<br />
<h1 class="title" style="background-color: white; border: 0px; color: #593a26; font-family: 'Times New Roman', Georgia, serif; font-size: 30px; line-height: 35px; margin: 5px 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Ai Cập huyền bí - Giải mã kim tự tháp và lăng mộ</h1>
<div>
<br /></div>
<div>
<h2 class="sapo" style="background-color: white; border: 0px; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Georgia, serif; font-size: 16px; line-height: 22px; margin: 15px 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Nền văn minh Ai Cập cổ đại với những câu chuyện kỳ bí luôn là “thỏi nam châm” có sức hút mãnh liệt với con người...</h2>
<div class="content" style="background-color: white; border: 0px; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Georgia, serif; font-size: 16px; line-height: 22px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Có thể nói, kim tự tháp là một trong những công trình vĩ đại mà đến nay, khoa học hiện đại vẫn chưa lý giải hết được quá trình xây dựng nó. Đó là chưa kể đến những truyền thuyết xung quanh lăng mộ của các Pha-ra-ông bí ẩn luôn gắn liền với các kim tự tháp.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Để giải mã được một phần những bí ẩn của nền văn minh Ai Cập cổ, chúng mình sẽ “đột nhập” kim tự tháp thử một phen nhé!</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap1.jpg" style="cursor: none;" /><br /> </div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-weight: bold; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Kim tự tháp là lăng mộ của các Pha-ra-ông được cho là nơi chôn giấu của cải, vật dụng khi còn sống của Pha-ra-ông. </span>Đối với những tên trộm sa mạc, nơi đây chẳng khác gì mỏ vàng. Vì vậy, để bảo vệ sự yên bình cho Pha-ra-ông cũng như an toàn cho số của cải chôn theo, dưới thời vua Tutankhamun, các Pha-ra-ông thường được chôn sâu dưới lòng đất.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Người Ai Cập cổ có niềm tin mạnh mẽ về cuộc sống vĩnh hằng sau khi chết. Thậm chí, họ còn cho rằng đó mới là lúc bắt đầu cuộc sống thực sự của một con người. Vì vậy, các lăng mộ thường được chôn theo mọi thứ của Pha-ra-ông lúc còn sống để ngài có thể tiếp tục sống cuộc sống mới ở kiếp sau. Không kể vàng bạc, trang sức… họ đem chôn mọi vật dụng dùng hàng ngày của ngài, thậm chí là cả một cái… bô! Có thể, chú mèo của Pha-ra-ông cũng sẽ được ướp xác để tiếp tục bầu bạn với chủ nhân của mình dưới suối vàng.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap3.jpg" /><br /><br /><img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap2.jpg" /><br /><span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Hầm mộ của nhà vua luôn là kho tàng đối với bọn đào mộ trộm.</span></div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Các Pha-ra-ông còn được chôn cùng nhiều hình nộm đầy tớ trong lăng mộ của mình. Các quan tư tế cho rằng các hình nộm này sẽ phục vụ Pha-ra-ông ở kiếp sau. Nhưng riêng những vị Pha-ra-ông chết trẻ, họ sẽ được chôn cùng người sống. Đó là những người đầy tớ bị “đánh vào đầu” để “đi theo nhà vua”. Người Ai Cập cổ cho rằng đó là minh chứng của sự trung thành.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap8.jpg" style="cursor: none;" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Công nghệ hiện đại đã mô phỏng được khuôn mặt vua Tut dựa trên xác ướp của ngài.</span></div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Một số người tin rằng vị Pha-ra-ông trẻ Tutankhamun đã bị sát hại bởi chính bác ruột của mình - Ay - người mà sau này đã lên ngai vàng thay ngài. Nhưng thực tế thì không phải vậy. Các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều thương tổn đằng sau gáy của xác ướp Pha-ra-ông Tut (tên gọi khác của Tutankhamun). Họ đặt ra giả thuyết có khả năng ngài đã gặp tai nạn trong một chuyến đi săn.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Nhưng đến năm 2005, với công nghệ chụp X-Quang CT hiện đại, đội nghiên cứu đã phát hiện ra ngài từng bị gãy chân và đây chính là nguyên nhân dẫn đến cái chết đầy tranh cãi của vị Pha-ra-ông trẻ tuổi. Thông thường, một người khó lòng "từ giã cõi đời" chỉ vì chiếc chân gẫy của mình nhưng dưới "bàn tay" của bệnh sốt rét, đây sẽ là một câu chuyện khác. Theo kết quả xét nghiệm ADN từ mẫu các xác ướp có trong lăng mộ, Pha-ra-ông Tut đã nhiễm vi-rút sốt rét và khiến chuyện gãy chân của ngài trở thành mối hiểm họa thực sự, có ảnh hưởng trực tiếp đến mạng sống.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap9.jpg" style="cursor: none;" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Chiếc mặt nạ bằng vàng nặng 11 kg nổi tiếng của vị Pha-ra-ông trẻ tuổi.</span><br /><br /><img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap7.jpg" style="cursor: none;" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Ngay cả quan tài của Pha-ra-ông cũng được làm bằng vàng. Quả thực đây là một kiệt tác nghệ thuật được chạm trổ rất tinh xảo.</span><br /><br /><img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap6.jpg" style="cursor: none;" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Hình ảnh các nhà khảo cổ học khi tìm thấy xác ướp Pha-ra-ông Tut.</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Vào những năm 1800, nhiều người tin rằng các kim tự tháp chứa đựng một sức mạnh vô hình nào đó khi nó có thể bảo quản, gìn giữ xác của Pha-ra-ông nguyên vẹn hay thậm chí có thể làm sắc lại lưỡi dao đã cùn.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap5.jpg" style="cursor: none;" /><br /><br /><img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap4.jpg" style="cursor: none;" /><br /> </div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-weight: bold; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Các kim tự tháp thường được ví như những chiếc máy tính làm từ đá, đài thiên văn thời cổ đại dành cho các nhà thiên văn học và chiêm tinh học.</span> Đứng trên kim tự tháp, người Ai Cập cổ có thể tính tương đối chính xác chu kỳ của một ngôi sao, từ đó suy ra thời gian của các vụ mùa, thời gian hoàn thành các công trình xây dựng lớn...</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap12.jpg" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Đối với người Ai Cập cổ, hình ảnh kim tự tháp còn biểu trưng cho quyền lực tuyệt đối của nhà vua và cũng là cách nhà vua đến với thần Ra (Thần Mặt Trời - vị thần quan trọng nhất trong tín ngưỡng Ai Cập cổ đại) sau khi qua đời. Điều này giống như việc quan niệm "lên thiên đường" của đạo Thiên Chúa.</span></div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Các kiến trúc sư của vua Napoleon (Pháp) từng nói rằng, nếu sử dụng khối lượng đá dùng để xây nên kim tự tháp lớn Giza thì họ có thể xây dựng được một bức tường vòng quanh nước Pháp.</div>
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Vua Napoleon đã từng đi vào kim tự tháp Ai Cập. Lúc trở ra, người ta trông thấy sắc mặt ông vô cùng nhợt nhạt, đi đứng cũng không vững. Mặc dù Napoleon từ chối nói về điều này nhưng theo một số người thì có thể ông đã nhìn thấy trước tương lai của mình.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap13.jpg" style="cursor: none;" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Napoleon từng có chuyến "du hành" vào kim tự tháp.</span></div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
Những người Hy Lạp cổ cho rằng các kim tự tháp được xây dựng trong khoảng thời gian trên 10 năm với sự góp sức của 10.000 nô lệ. Tất cả số nô lệ này đều bị đối xử rất tàn tệ. Nhưng thực tế thì không phải vậy. Chúng được xây dựng bởi 25.000 người đàn ông hay thậm chí là hơn cả thế. Những người này được đối xử rất tốt. Họ được cung cấp thịt bò và nước uống, và mỗi người chỉ bị buộc phục vụ cho việc xây kim tự tháp trong 5 năm. Đối với một số người, việc tham gia xây kim tự tháp là cả một sự tự hào to lớn.</div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap10.jpg" style="cursor: none;" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Bên trong kim tự tháp là dày đặc các cơ quan, mật thất với đường đi lắt léo cùng nhiều cạm bẫy.</span></div>
<div align="justify" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<img src="http://k14.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/09/25/110925kpbimataicap11.jpg" style="cursor: -webkit-zoom-in;" /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="border: 0px; font-style: italic; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Ảnh mô phỏng việc xây dựng kim tự tháp của các nô lệ thời đó.</span></div>
</div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-31983713766258255812013-03-25T19:32:00.001-07:002013-03-25T19:32:06.432-07:00Tìm hiểu về Kim Tự tháp<span style="color: #009900; font-family: Arial; font-weight: bold;"><span style="font-size: large;">Tìm hiểu về Kim Tự tháp</span></span><br />
<span style="color: #4c4c4c; font-family: arial; text-align: justify;">Kim Tự tháp ở Ai Cập Chúng ta quen dịch từ paramid của tiếng Anh hay paramide của tiếng Pháp là Kim Tự tháp (ngọn tháp hình chữ ‘kim’ 金) là vì hình dáng của loại tháp này có nét hao hao tự dạng này chứ hoàn toàn không mang một tư tưởng nào liên quan đến ngữ nghĩa của nó. Từ paramid có nguồn gốc Hy Lạp (chứ không phải Ai Cập), dùng để chỉ những cấu trúc được lắp ghép bởi các mặt tam giác lại với nhau trên một đáy hình vuông hay chữ nhật. Cũng như nhiều công trình kiến trúc cổ đại khác trên thế giới, Kim Tự tháp gắn liền với tín ngưỡng và tôn giáo. Kim Tự tháp thuở xa xưa chỉ là gò mộ cho các pharaohs, sau đó cách tân dần thành hình thái quen thuộc ngày nay. Tiến trình cách tân đó để lại một số dạng Kim Tự tháp khác nhau sẽ đề cập đến trong loạt bài này. Chúng ta sẽ thấy ở Ai Cập có loại Kim Tự tháp bậc thang mà các nhà khoa học ngày nay vẫn chưa lí giải thuyết phục vì sao vùng Trung Mỹ cũng có loại hình Kim Tự tháp này. Người Ai Cập cổ đại tin có một cuộc sống khác sau khi chết, cuộc sống mới mà ai cũng mơ ước tới là cuộc sống trên trời cùng các thần thánh. Các pharaohs không là ngoại lệ, các đấng quân vương này thật sự khao khát hội ngộ chư thần ở trên trời. Nhưng khác với các tầng cấp xã hội khác, các pharaohs chuẩn bị rất kỹ cho con đường này: Kim Tự tháp. Ý nghĩa của nó được trình bày khá chi tiết trong bộ sách tối cổ “Tử Thư Ai Cập” (Egyptian Book of Death) cách nay 3400-3500 năm, tức vào khoảng năm 1400-1500 trước Công Nguyên. Thực ra cuốn sách này chỉ biên thuật lại những bản đá chạm trong các Kim Tự tháp dùng để hướng dẫn các vong linh pharaohs theo đó mà đi về với thần linh. Những bia kí này được các nhà Ai Cập học gọi là sách Kim Tự tháp. Họ tin rằng trên bầu trời có những ngôi sao dẫn đường và vong linh pharaohs theo đó mà đi. Chính vì thế nên các Kim Tự tháp luôn tuân theo một hướng nhất định và bố trí trên một địa bàn nhất định. Cho đến nay người ta thấy các quần thể Kim Tự tháp luôn nằm về tả ngạn sông Nil (trừ một vài ngoại lệ hiếm hoi), làm chúng ta liên tưởng sự bố trí các lăng tẩm Triều Nguyễn cũng tương tự như thế bên bờ sông Hương. Có khác chăng khu lăng tẩm triều Nguyễn nằm vùng thượng du, còn Kim Tự tháp ở hạ nguồn. Tử Thư Ai Cập cũng mô tả các giai đoạn linh hồn phải trải qua sau khi chết cũng khá tương đồng với Tử Thư Bôn giáo Tây Tạng, loại kinh sách mà sau này Tịnh Độ Tông của Phật Giáo nương theo làm các lễ tuần thất. Các giai đoạn sau cái chết này có liên quan mật thiết đến cách bố trí nội thất của Kim Tự tháp. Trong lối bố trí mà các phần sau sẽ nói chi tiết cho ta thấy các Kim Tự tháp luôn có đường hầm dẫn đến nơi quàn thi hài đã ướp của các pharaohs và bên ngoài có đền thờ riêng như miếu thờ ở khu lăng mộ triều Nguyễn (khu tẩm và khu miếu thờ). Trang trí bên trong có sơ đồ bầu trời để các vị pharaohs không ‘lạc lối’ trong chuyến du hành cuối cùng. Cho nên có thể nói Kim Tự tháp là một biểu trưng rõ nét của khoa phong thủy Ai Cập có trước Trung Hoa mấy ngàn năm. Rất có thể những kiến thức này đã lan truyền qua Hy Lạp (trước Công Nguyên Hy Lạp có thời kỳ đô hộ Ai Cập) và theo chân người Aryan đi vào Ấn Độ. Xuất phát từ Ấn Độ theo chân Phật giáo và Mật giáo vào Tây Tạng, sau đó là Trung Hoa. Nhiều khả năng nền văn hóa Ai Cập Cổ đại truyền đi khắp thế giới như thế, chứ không phải du nhập từ các nền văn minh khác về. Lí do là niên đại của các Kim Tự tháp rất cổ, cổ hơn rất nhiều so với sự khởi sinh các nền văn minh khác trên thế giới. Theo khảo cổ học, Kim Tự tháp xuất hiện rất sớm, chẳng hạn như Kim Tự tháp Djoser trước Công nguyên 2620 năm tức cách nay gần 5.000 năm. Việc xây dựng Kim Tự tháp chứng tỏ Ai Cập thời đó đã có cơ cấu tổ chức xã hội cao, cấu trúc thượng tầng chính trị và pháp luật đã thay thế những quy ước xã hội. Nói khác đi xã hội Ai Cập thời đó đã vượt qua khái niệm văn hóa trở thành nền văn minh thật sự. Vào thời kỳ này chưa có chứng cứ khảo cổ đáng tin cậy về sự xuất hiện nền văn minh Trung Hoa và Ấn Độ ngoài các truyền thuyết. Các Kim Tự tháp trên thế giới 1.- Kim Tự tháp ở Hy Lạp. Sự có mặt của Kim Tự tháp ở Hy Lạp không có gì đáng ngạc nhiên vì một thời kỳ cổ đại Ai Cập bị nước này xâm chiếm. Cho đến nay người ta phát hiện được trên đất Hy Lạp hơn 16 Kim Tự tháp, niên đại cổ nhất là Kim Tự tháp Hellinikon. Kim Tự tháp Hellinikon nằm ở rìa Tây Nam bình nguyên Argolid, gần phát nguyên dòng sông Erasinos (nay gọi là sông Kephalari). Ngày 9 tháng 2 năm 1995, Viện Hàn Lâm Athens công bố kết quả nghiên cứu Kim Tự tháp này có niên đại vào khoảng năm 2720 trước Công Nguyên. Nhiều nhà nghiên cứu có nghi vấn về niên đại này vì nó có trước cả Kim Tự tháp Lớn Cheops hay sao? Thời pharaoh Cheops xứ Ai Cập rất hung mạnh và chưa có chứng cứ sự giao lưu với Hy Lạp đủ để mang văn hóa Kim Tự tháp qua xứ này. 2.- Kim Tự tháp ở Sudan: Ngoài Ai Cập Sudan là nước có nhiều Kim Tự tháp nhất (gần 220 tháp) nằm tập trung ở các vùng el-Kurru, Gebel Barkal, Nuri và Meroe. Điều này cũng dễ hiểu vì lịch sử cổ đại của Au Cập có nhiều giai đoạn thống trị Sudan. Được quan tâm nhiều nhất là quần thể Kim Tự tháp ở Meroe trong đó có đền thờ thần Amun. 3.- Kim Tự tháp ở Thổ Nhĩ Kỳ: thực ra chỉ là lăng mộ và một ngôi đền thờ vua Antinochus I xây trên chóp một ngọn núi Kahta cao 2150 m. Kiến trúc này xây dựng vào năm 80-72 trước Công nguyên. Phần lăng mộ do con người kiến tạo chỉ cao 10 m, có dáng dấp Kim Tự tháp nấc thang chóp bằng. 4.- Kim Tự tháp ở Java, Indonesia: đó là đền Candi Sukuh có dáng dấp Kim Tự tháp, một thời nơi này là Trung Tâm Phật Giáo xứ Vạn Đảo, nhưng sau đó hoang phế vì Đạo Hồi chiếm ưu thế. Điều kỳ lạ là tại đây có biểu tượng con rắn 2 đầu giống như thần vật Quetzalcoatl ở Châu Mỹ. Bí ẩn này làm đau đầu các nhà nghiên cứu. 5.- Kim Tự tháp ở Tahiti: thuyền trưởng Cook có nói về Kim Tự tháp này khi ghé thăm đảo. Đáng tiếc hiện không còn nữa, chỉ sót lại vài hàng cột. Đây chỉ là hình vẽ trong cuốn The Voyage of McDuff (Chuyến Du hành của McDuff), 6.- Kim Tự tháp ở phía Tây đảo Samoa: là loại Kim Tự tháp hình sao (đáy có 5 đỉnh như ngôi sao) hay còn gọi là gò mộ Pulemelei, được xây dựng bằng đá ba-zan. Công trình này cao 12 m, kích thước đáy 60×65 m, niên đại khá muộn khoảng 1100-1400 sau Công nguyên. Đây là công trình lớn nhất của người Đa Đảo (Polynesia). 7.- Kim Tự tháp ở Trung Hoa: ở Trung Hoa có một số gò mộ được gọi là Kim Tự tháp, lần đầu tiên được phát hiện là Kim Tự tháp Trắng ở núi Tần Lĩnh, gần thành phố Tây An, vào năm 1945. Người phát hiện là phi công không lực Mỹ, James Gaussman, đã chụp ảnh Kim Tự tháp này. Nhưng ảnh tư liệu đó không công bố suốt non nửa thế kỷ vì bị liệt vào tài liệu quân sự. Hai năm sau, Đại tá Maurice Sheahan nghe tin đã tìm kiếm và chụp lại, sau đó công bố trên tờ New York Times, số ngày 28 tháng 3 năm 1947. Nổi tiếng nhất là gò mộ của Tần Thủy Hoàng. Bên trong ngoài các tượng đất nung quân lính, trên vòm khu quàn (gọi là tẩm) có dát châu ngọc theo vị trí các tinh tú trên bầu trời, rất trùng hợp với mô thức Kim Tự tháp Ai Cập. 8.- Kim Tự tháp ở Nhật Bản: là cụm lăng mộ thời Kofun (300-710 sau Công nguyên). Lớn nhất là lăng mộ của Daisen Kofun, cao 35 m và có chiều dàu khó tin 486 m. Đặc điểm của gò mộ này tuy có bậc thang và nhỏ dần khi lên cao như Kim Tự tháp nhưng nhìn từ trên cao giống chiếc chìa khóa. Chẳng biết có nên xếp vào loại hình Kim Tự tháp hay không, nên chỉ nêu ra đây để giới thiệu. 9.- Kim Tự tháp ở Belize: nằm cách thành phố Belize, 30 dặm về hướng Bắc. Nói đúng hơn đây là một quần thể Kim Tự tháp với khoảng 500 công trình, trên diện tích chừng 1,8 dặm vuông, của người thổ dân Mayas châu Mỹ dùng thờ thần Mặt trời. Nói không ngoa khu quần thể này là một thành phố tín ngưỡng tương tự như Thánh địa Mỹ Sơn ở Việt Nam hay Đế Thiên Đế Thích ở Cam-bốt. Các Kim Tự tháp nơi này đều xây theo dạng bậc thang, nổi tiếng trong quần thể này là Kim Tự tháp Altun-Ha nằm cao hơn mặt nước biển đến 6 dặm. Kim Tự tháp Altun-Ha có nhiều tác phẩm điêu khắc bằng đá quí, đáng chú í nhất là tượng cái đầu thần Mặt trời Kinisch Ahau bằng ngọc thạch nặng hơn 4kg. Xin nói them người Ai Cập cũng thờ thần Mặt trời gọi là thần Ra, vị thần này rất được coi trọng và có rất nhiều hóa thân tùy theo từng thời điểm trong ngày. 10.- Kim Tự tháp ở El Salvador: là một cụm Kim Tự tháp nấc thang đỉnh bằng có tên Tazumal, một bộ phận của khu di chỉ Chalchuapa, Trung Mỹ. Các Kim Tự tháp này vẫn còn là bí ẩn với nhiều nhà nghiên cứu. 11.- Kim Tự tháp ở Guatemala: các Kim Tự tháp này được xây dựng trong khoảng 500-250 năm trước Công Nguyên,nổi tiếng có Kim Tự tháp Tikal. Các nhà nghiên cứu cho rằng Kim Tự tháp Tikal là đài quan sát thiên văn thời xưa vì khi đến thời điểm hạ chí Mặt trời mọc ở vị trí phía bắc công trình, xuân phân và thu phân ở giữa và đông chí ở phía nam. Nổi tiếng không kém là Kim Tự tháp đôi (Twin Pyramids), là hai Kim Tự tháp nấc thang đỉnh bằng bố trí theo trục Đông-Tây trên một đài cao. Hiện không còn nữa. 12.- Kim Tự tháp ở Peru: hiện phát hiện ít nhất 10 Kim Tự tháp ven bờ biển xứ này, nhưng phần lớn bị hư hại và mất ngọn, tiêu biểu là Kim Tự tháp Huallamarca. Đó là di sản của dân tộc Vicus từng có thời phồn vinh nơi vùng đất này trước khi có sự di dân của người Tây Ban Nha. Dựa vào các mẫu gốm trang trí khai quật được, các nhà khảo cổ đánh giá chúng có niên đại khoảng từ năm 200 trước Công nguyên đến năm 300 sau Công nguyên. 13.- Kim Tự tháp ở Bolivia: đất nước này nổi tiếng với Kim Tự tháp Akapana, cao 59 bộ (feets). Ban đầu người ta chỉ cho là ngọn đồi tự nhiên cho đến khi xây dựng tuyến đường sắt hồi thập niên 1900 mới khám phá ra đây là một Kim Tự tháp. Nó được xây dựng vào khoảng năm 700 sau Công nguyên và chứa đợng nơi đây nhiều dấu vết buộc các nhà khảo cổ nghiên cứu mãi đến nay chưa chấm dứt. 14.- Kim Tự tháp ở Ecuador: là phức hợp Kim Tự tháp và gò mộ ở Cochasquí, gồm khoảng 15 Kim Tự tháp gảy ngọn với vật liệu đất sét và nhiều gò mộ khác được xây dựng vào khoảng 950-1550 sau Công nguyên. Năm 1979 các Kim Tự tháp này được công nhận di sản văn hóa nhân loại. Điều bí ẩn của nhóm Kim Tự tháp này là được xây dựng ngay bên dưới đường di chuyển biểu kiến của Mặt trời dọc theo Trái đất. Phải chăng thời xa xưa người shamans đã sở hữu một kiến thức thiên văn rất cao. Các nghiên cứu cho thấy đây là quần thể dùng để tế lễ thần Mặt trời của người shamans. Hiện tục tế lễ này vẫn còn duy trì ở dân bản địa vùng này vào ngày Đông chí. 15.- Kim Tự tháp ở Mexico (Mê-hi-cô): đất nước này sở hữu một Kim Tự tháp được coi là lớn nhất thế giới: Kim Tự tháp Cholula (còn gọi là Kim Tự tháp Tlachihualtepetl), vùng Puebla. Theo nghiên cứu phức hợp Kim Tự tháp – Đền Thờ này xây dựng làm 4 giai đoạn, kéo dài từ thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên đến thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên, để người Aztez thờ thần Quetzalcoatl. Kim Tự tháp chính có đáy vuông 450×450 m và cao 66 m. 16.- Kim Tự tháp ở Bosnia: các Kim Tự tháp ở Bosnia nằm quanh khi vực đồi Visocica. Các tác giả người Bosnia đưa ra một vài chứng cứ đây là công trình nhân tạo gây chú í của quốc tế, nhưng thuyết này bị một số học giả khác phủ nhận, cho đó là hiện tượng tự nhiên. 17.- Kim Tự tháp ở Pháp: còn gọi là Kim Tự tháp Falicon vì nằm gần thành phố mang tên này. Nó được xây dựng trên một hang động đá vôi gọi là Hang dơi (the Cave of the Bats), không đều cạnh và dáng hơi nghiêng. Không ai biết rõ nó được dựng lên vì mục đích gì, chỉ ước đoán do lính Lê Dương La Mã kiến để thực hành các nghi lễ tôn giáo có gốc Ai Cập. 18.- Kim Tự tháp ở Ý: còn gọi là Kim Tự tháp Cestius, một Kim Tự tháp Ai Cập đúng nghĩa ở thành phố Rome. Nó được xây vào năm thứ 12 sau Công nguyên để làm lăng mộ cho Caius Cestius, viên Tổng trấn xứ Ai Cập của Đế chế La Mã. Kim Tự tháp này có đáy vuông cạnh 22 m, cao 27 m, xây bằng gạch ốp đá hoa cương. Gian quàn thi hài ở bên trong dài 5,95 m, rộng 4,10 m và cao 4,80 m. 19.- Kim Tự tháp ở Tây Ban Nha: còn gọi là Kim Tự tháp Guimar vì ở gần địa danh này, nằm trên đảo Spain’s Canary. Guimar là loại Kim Tự tháp có 6 bậc thang được phát hiện vào năm 1998. Trước đó cư dân trên đảo không nghĩ là Kim Tự tháp, chỉ cho đó là cột đá núi lửa. Đó là một phức hợp gồm ba Kim Tự tháp mà theo nghiên cứu chịu ảnh hưởng của Kim Tự tháp châu Mỹ, do Colombo du nhập về sau khi đi đến lục địa này. 20.- Kim Tự tháp dưới đại dương: đây là một trong những ly kỳ thú vị về đề tài Kim Tự tháp. Năm 1995, nhà thám hiểm biển người Nhật, Kihachirou Aratake, tình cờ khám phá một số cấu trúc kiến tạo của con người ở ngoài khơi đảo Yonaguni. Chúng chưa từng được giới khảo cổ nói đến và chẳng có thư tịch gì. Ít lâu sau một đoàn nghiên cứu khoa học của trường Đại học Ryukyus, do GS Misaki Kimura lãnh đạo, đến thực địa và xác nhận đó là những kiến trúc kiểu Kim Tự tháp của Ai cập, vùng Lưỡng Hà hay ở Trung – Nam Mỹ. Nhiều phân tích cho thấy chúng có niên đại khoảng 8.000 năm, tương ứng với thời kỳ xây dựng Kim Tự tháp ở Ai Cập. Cũng chính niên đại này đã gây nhiều tranh cãi trong giới sử học và khảo cổ học. Nhưng dù thế nào, chẳng ai chối cãi được nơi đáy đại dương đó từng có một nền văn minh cao mà loài người chưa từng biết đến. Người ta cũng hay nói đến Kim Tự tháp Walsh ở Châu Úc, nhưng nó không là công trình kiến trúc mà là Kim Tự tháp tự nhiên. Nói khác đi chỉ là ngọn núi có hình Kim Tự tháp cao 922 m. (Nguồn: Đức Chính - Khanhhoathuynga"s collection)</span><br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="color: #009900; font-family: Arial; font-weight: bold;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-50465772660538870102013-03-25T19:29:00.003-07:002013-03-25T19:29:51.088-07:00Uẩn khúc cuộc đời nữ hoàng sắc đẹp Ai Cập cổ đại<br />
<h1 class="title" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; line-height: 12px; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;">
<a href="" style="background-color: white; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 25px; font-weight: normal; line-height: 30px; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;">Uẩn khúc cuộc đời nữ hoàng sắc đẹp Ai Cập cổ đại</a></h1>
<div>
<h2 style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 15px; line-height: 18px; list-style: none; margin: 10px 0px 0px; outline: none; padding: 10px 0px;">
<span style="background-color: white;">Trong thời kỳ đầu cai trị, để bù đắp cho những gì vua Akhenaten gây ra, Nữ hoàng Nefertari đã đưa ra quy định, cho phép người Ai Cập thờ phụng các vị thần khác như cũ nhưng đã quá muộn. Nhiều kẻ thù luôn nhăm nhe hạ bệ bà và tìm cách ám sát vị nữ hoàng quyền lực.</span></h2>
</div>
<div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Xã hội Ai Cập cổ đại thường quan niệm, phụ nữ không bao giờ được nắm quyền hành trong gia đình, đặc biệt là trong hoàng gia. Việc trở thành người đứng đầu của một quốc gia lại càng là một điều khó chấp nhận đối với phụ nữ. Tuy nhiên, xã hội Ai Cập cổ đại vẫn có những nữ hoàng tài sắc vẹn toàn, một tay gây dựng đất nước như Nữ hoàng Cleopatra nổi tiếng. Và có lẽ, vị Pharaoh nổi tiếng nhất Ai Cập về nhan sắc và quyền lực lại là nữ hoàng Nefertari.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><img src="http://xmedia.nguoiduatin.vn/public/data/images/Bandocviet/11/nguoiduatin-1005799224-AnhnuhoangNefertari.jpg" style="border: 0px none !important; display: block; height: auto !important; list-style: none; margin: auto !important; max-width: 460px !important; outline: none; padding: 0px; width: auto; word-wrap: break-word !important;" /></span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<em style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Nữ hoàng Nefertari nổi tiếng với vũ điệu mặt trời làm mê đắm bao người</em></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><strong style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Nữ thần sắc đẹp</strong></span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Nefertari là một người đàn bà đẹp nhất trong lịch sử Ai Cập có lẽ vì tên của bà có nghĩa là “Người đẹp đã đến”. Người dân thời đó tin rằng nếu thần Mặt Trời xem màn múa thoát y nổi tiếng trong lịch sử của bà, một phần quan trọng trong hoạt động thường nhật, thì ngài sẽ đối xử biệt đãi hơn với thần dân Ai Cập. Và đó đã trở thành sứ mệnh của Nefertari. Lịch trình “làm việc” một ngày của nữ hoàng luôn bắt đầu với điệu nhảy dành cho Thần mặt trời. Với sắc đẹp của mình, đây là sứ mệnh cao cả được giao cho nữ hoàng Nefertiti. Người ta tin rằng, nếu Thần mặt trời ngây ngất trước điệu nhảy đầy tinh tế của nữ hoàng, ngài ắt hẳn sẽ đối xử tử tế với người dân Ai Cập.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Bi kịch cuộc đời bà bắt đầu khi Nefertari kết hôn với Akhenaten vào năm trị vì thứ 2 của ông, khoảng 1.350 trước Công nguyên (TCN). Bằng sắc đẹp của mình bà đã làm cho Akhenaten mê muội và phải thực hiện mọi yêu cầu của bà. Nefertiti được tôn vinh làm Nữ thần bảo hộ nhà vua thay thế các vị thần Isis, Nephthys, Selket và Neith trong tín ngưỡng cổ Ai Cập.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Bức tượng bán thân có niên đại 3.300 năm tuổi của Nữ hoàng Nefertari, được tạo tác với chiếc mũi chim ưng và xương gò má cao của bà đã khiến cho những người hâm mộ sắc đẹp trên thế giới phải lên cơn “sốt” thực sự. Vị nữ hoàng được xem là “huyền thoại sắc đẹp sông Nile” là nguồn cảm hứng cho rất nhiều nghệ sĩ thời kỳ đó. Các bức tượng bán thân được tạc theo nguyên mẫu của bà một cách sống động và cũng là mục đích tìm hiểu của các nhà sử học, theo đuổi một hình mẫu đẹp đến kỳ lạ này. Sắc đẹp của nữ hoàng Nefertari đã làm điên đảo các bậc vương công quý tử. Họ sẵn sàng từ bỏ tất cả để chạy theo nữ hoàng sắc đẹp. Có những người chỉ cần nhìn thấy bà một lần là mãn nguyện và không nuối tiếc.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Nữ hoàng thường bôi nước hoa ngào ngạt lên khắp cơ thể để tạo mùi hương quyến rũ của riêng mình và đeo bộ tóc giả tạo uy quyền. Giống như mọi phụ nữ khác thời đó, Nefertari cũng cạo sạch tóc để được mát hơn và tránh chấy rận. Bà thường hay đội bộ tóc giả Nubian, cắt cao ở đằng sau cổ và rủ xuống tạo thành các dải phía trước che phủ khuôn mặt. Bằng phong cách trang điểm, trang sức và trang phục hấp dẫn của mình, “Người đàn bà mỹ lệ” đã mê hoặc được vua Akhenaten.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><strong style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Nữ hoàng quyền lực</strong></span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Do quá mê mẩn nhan sắc của nữ hoàng Nefertari, vua Akhenaten đã không màng đến triều chính, chỉ muốn chiêm ngưỡng và sở hữu “Người đẹp sông Nile”. Nhà vua đã trao toàn bộ quyền lực cho nữ hoàng Nefertiti nắm giữ. Dựa vào quyền lực sẵn có, nữ hoàng đã lập nên một loại hình tôn giáo mới nhằm tôn vinh vị thần Aten hay còn gọi là thần Mặt trời, vị thần cao nhất trong tất cả các vị thần. Điều này đã khiến các thầy tu vốn sùng bái thần Amen bất bình và nổi giận. Họ đã đến gặp vua Akhenaten, cầu xin người hãy suy nghĩ lại và thu lại luật lệ tôn giáo mới. Khi đó, Akhenaten đã nghe lời nữ hoàng của mình, đóng cửa các ngôi đền của họ, không cho thờ phụng và tổ chức các nghi lễ tôn giáo lâu đời. Cũng từ đây, triều đại của Akhenaten bắt đầu đi xuống, vua Akhenaten không còn được lòng dân trong suốt thời gian cai trị về sau.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Lo ngại bị ám sát, vua Akhenaten và nữ hoàng Nefertari đã lấy hết những đồ đạc quý giá từ các ngôi đền bị đóng cửa, xây dựng một thành phố mới nguy nga, tráng lệ, đặt tên là Amarna. Thành phố mới được một đội quân tinh nhuệ của hoàng gia bảo vệ chặt chẽ. Tại đây, Akhenaten và Nefertari sống trong sự sung sướng, giàu sang, bỏ mặc người dân đói khổ và than khóc. Với tư cách là chính cung hoàng hậu, Nefertari phải sinh hạ cho đức vua một hoàng tử để thừa kế ngôi báu, nhưng trong suốt 12 năm chung sống, bà đã sinh tất cả 7 người con nhưng tất cả đều là con gái. Điều này khiến vua Akhenaten thất vọng và tìm đến người vợ khác tên là Kiya. Và người vợ này đã hạ sinh cho vua Akhenaten một hoàng tử tên là Tutankhamen và sau này chính là vị pharaoh nổi tiếng nhất Ai Cập: Vua Tut.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Đến năm 1336 TCN, vua Akhenaten qua đời, khi đó, triều đại Akhenaten đã suy tàn. Nữ hoàng Nefertiti lên ngôi, cùng nhiếp chính với vị vua kế nhiệm và từ đây, quyền lực của bà mạnh hơn bao giờ hết. Nefertiti trở thành pharaoh Nefemeruaten, có ý nghĩa là “Người đàn bà mỹ lệ của Vầng hào quang sáng chói Aten”. Ai Cập nằm hoàn toàn trong tay nữ hoàng sắc đẹp Nefertari. Trong thời kỳ đầu cai trị, để bù đắp cho những gì vua Akhenaten gây ra, Nữ hoàng Nefertari đã đưa ra quy định, cho phép người Ai Cập thờ phụng các vị thần khác như cũ nhưng đã quá muộn. Nhiều kẻ thù luôn nhăm nhe hạ bệ bà và tìm cách ám sát vị nữ hoàng quyền lực, muốn thống trị giang sơn này.</span></div>
<div style="color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Cũng vào thời điểm này, nữ hoàng Ai Cập đã biến mất một cách bí ẩn. Nhiều nhà sử học đặt giả thiết, nữ hoàng cùng con gái và con rể đã rời bỏ hoàng cung đến lánh ở một vùng làng quê xa xôi nào đó hoặc cũng có thể bà đã bị ám sát trên đường chạy trốn. Và xác ướp của nữ hoàng đã trả lời cho tất cả những thắc mắc đặt ra của các nhà sử học. Khi các nhà khảo cổ tìm thấy xác ướp của nữ hoàng, họ rất ngạc nhiên khi nhận ra đây là xác ướp một cơ thể đầy thương tật và biến dạng với những nhát cắt ở ngực, cổ, tay, chân. Bàn chân của xác ướp đã bị tháo rời, cánh tay phải bị rách, ngực và cổ thì bị rạch nát bởi một vũ khí cùn, kèm theo đó là một vết đâm ở dưới ngực trái. Cánh tay trái cũng bị gãy, có vẻ như chủ nhân đã phải tự vệ trước một lưỡi dao sắc. Đội nghiên cứu nhận định, nữ hoàng đã bị những kẻ thờ đa thần trả thù.</span></div>
<table style="border-collapse: collapse; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin: 10px 0px; max-width: 460px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; width: 100%px; word-wrap: break-word !important;"><tbody style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<tr style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><td style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 5px !important; word-wrap: break-word !important;"><div style="list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Một lời đồn còn tồn tại đến ngày nay, lan truyền trong dân chúng Ai Cập. Nữ hoàng đã dùng bùa mê để yểm lên chồng mình là Pharaoh Akhenaten để nắm giữ quyền lực thực sự sau ngai vàng. Bà sẵn sàng dùng mọi thủ đoạn tàn độc nhất để loại bỏ những người đàn bà là tình địch của mình. Có người cho rằng, bà đã hạ sát Kiya, một người vợ khác của vua Akhenaten vì đã hạ sinh hoàng tử, điều mà bà không làm được. Việc này khiến bà mất đi niềm tin của nhà vua và dân chúng dành cho bà.</span></div>
<div style="list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">
<span style="background-color: white; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Ngày nay, nữ hoàng Nefertari vẫn có sức mạnh thu hút ánh nhìn. Bức tượng bán thân nổi tiếng của bà được tìm thấy tại Ai Cập năm 1912 và đang được trưng bày ở bảo tàng Berlin (Đức). Bức tượng là một gương mặt khả ái, trên đầu đội chiếc vương miện độc đáo, chiếc cổ thuôn dài, vươn cao kiêu hãnh, cùng nụ cười bí ẩn hiện trên đôi môi thắm đỏ. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của các nhà khoa học, sắc đẹp của nữ hoàng Nefertiti có được là nhờ một loại chất tương tự botox thời hiện đại (chất làm trẻ hóa làn da, mất nếp nhăn) để nâng cánh mũi của mình và che đi các nếp nhăn nơi đuôi mắt, quanh khóe miệng. Từ đây, các nhà khoa học đã thay đổi hẳn khái niệm về cái đẹp thời xa xưa.</span></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<div style="background-color: #fafafa; color: #333333; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-size: 16px; line-height: 23px; list-style: none; margin-bottom: 14px !important; outline: none; padding: 0px; text-align: justify; word-wrap: break-word !important;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;"><strong style="list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px; word-wrap: break-word !important;">Hồng Nhung</strong></span></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-72337498384992397592013-03-25T19:27:00.002-07:002013-03-25T19:27:16.086-07:00Phát hiện mới về thuật ướp xác Ai Cập<br />
<h1 style="font-family: arial, lucinda, verdana, geneva, sans-serif; font-size: 16pt; font-weight: 400; line-height: 1.3em; list-style: none; margin: 0px 0px 10px; padding: 0px;">
<a href="http://thvl.vn/?p=262376#" style="border: 0px; color: chocolate; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;">Phát hiện mới về thuật ướp xác Ai Cập</a></h1>
<div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Trái với các ghi chép của sử gia Hy Lạp nổi tiếng Herodotus, người Ai Cập cổ xưa có thể đã không dùng dầu tuyết tùng loại bỏ ruột của xác ướp, theo một nghiên cứu mới về thuật ướp xác.</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Nhóm nghiên cứu còn phát hiện, các thợ ướp xác cổ xưa không phải lúc nào cũng giữ nguyên trạng trái tim bên trong cơ thể người chết. Các khám phá trên được rút ra từ việc nghiên cứu 150 xác ướp từ thế giới cổ đại.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<a href="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/03/chup-x-quang.jpg" style="border: 0px; color: #003399; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-262378" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/03/chup-x-quang.jpg" style="border: none; height: 267px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 500px;" /></a></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Kết quả chụp cắt lớp và tái dựng hình ảnh 3D cho thấy khoang bên trong cơ thể trống rỗng của</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">xác ướp ROM910.5.3 ở Bảo tàng Hoàng gia Ontari, Canada</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Vào thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, sử gia Herodotus từng có nhiều trang viết hé lộ quá trình ướp xác của người Ai Cập. Thời Ai Cập cổ, ướp xác từng là một nghề mang tính cạnh tranh và các bí quyết hành nghề luôn được giữ kín, Andrew Wade – đồng tác giả nghiên cứu mới và là nhà nhân chủng học đến từ trường Đại học Tây Ontario (Canada) nói.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Sử gia Herodotus đã mô tả nhiều mức độ của việc ướp xác: Theo ông, đối với giới thượng lưu, nội tạng sẽ được rút bỏ thông qua một khe mở ở bụng xác ướp. Đối với tầng lớp thấp hơn, nội tạng trong các xác ướp sẽ bị dầu tuyết tùng bơm vào ăn mòn (dầu tuyết tùng được tin là có tác dụng tương tự nhựa thông).</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Ngoài ra, ông Herodotus khẳng định, não cũng được rút bỏ trong quá trình ướp xác và trái tim của người chết luôn được giữ nguyên trạng.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Để xác thực cách thức moi ruột xác ướp, nhà nghiên cứu Wade và cộng sự đã đọc tài liệu để tìm hiểu các chi tiết về cách thức tạo ra 150 xác ướp trong suốt hàng ngàn năng lịch sử của Ai Cập cổ. Họ cũng tiến hành chụp cắt lớp và tái dựng hình ảnh 3D của 7 xác ướp trong số đó.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Nhóm nghiên cứu nhận thấy, dù là xác ướp của người giàu hay người nghèo, tất cả đều được moi nội tạng qua khe bụng, mặc dù quá trình này đối với thi thể của tầng lớp thượng lưu đôi khi được thực hiện nhờ một khe qua hậu môn.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Thêm vào đó, không có nhiều bằng chứng cho thấy việc moi nội tạng của xác ướp có sử dụng dầu tuyết tùng.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Hơn thế nữa, chỉ có ¼ số xác ướp được giữ nguyên trạng trái tim. Việc loại bỏ trái tim dường như trùng hợp với thời kỳ chuyển giao, khi tầng lớp trung lưu bắt đầu tiếp cận với việc ướp xác.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
“Tầng lớp thượng lưu cần cách nào đó để phân biệt họ với những người nằm dưới sự cai trị của họ”, ông Wade nhận định.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Trong khi sử gia Herodotus viết rằng các xác ướp bị loại bỏ não, ông Wade và các cộng sự lại phát hiện có tới 1/5 số xác ướp vẫn còn não trong hộp sọ. Gần như tất cả số xác ướp khác được rút bỏ não qua lỗ mũi.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Sau quá trình moi nội tạng, thi thể của người chết được xoa rửa bằng một chất khử trùng nhẹ như rượu cọ. Nó cũng được bọc trong túi natron – một loại muối tự nhiên, được để khô trong nhiều ngày, rồi đóng gói bằng vải lanh hoặc vỏ gỗ và đôi khi ướp thơm bằng những đồ vật tỏa hương.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Theo David Hunt – nhà nhân chủng học thuộc Viện Smithsonia ở Washington (Mỹ), kết quả nghiên cứu mới đã cho thấy sự đa dạng trong kỹ thuật ướp xác ở thế giới cổ xưa. Ông nhấn mạnh: “Nhiều người cho rằng quá trình ướp xác là như nhau, nhưng trong gần 3.000 lịch sử, câu trả lời không phải vậy. Chúng ta đã biết, người ở Sudan có cách tiến hành không như người ở Alexandria”.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="color: navy; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Theo<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;"> VNN</strong></span></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-34842492377388610812013-03-25T19:26:00.002-07:002013-03-25T19:26:42.512-07:00Những vị thần đội lốt rắn thời Ai Cập cổ đại<br />
<h1 style="font-family: arial, lucinda, verdana, geneva, sans-serif; font-size: 16pt; font-weight: 400; line-height: 1.3em; list-style: none; margin: 0px 0px 10px; padding: 0px;">
<a href="http://thvl.vn/?p=252453#" style="border: 0px; color: chocolate; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;">Những vị thần đội lốt rắn thời Ai Cập cổ đại</a></h1>
<div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Từ xa xưa, loài rắn đã xuất hiện trong những thần thoại và truyền thuyết của người Ai Cập. Nhiều vị thần Ai Cập có hình dạng rắn hoặc nửa người nửa rắn. Với quyền năng của mình, họ có thể mang lại cả điều tốt lẫn điều xấu cho con người.</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">1. Thần Apep – hiện thân bóng tối và sự hỗn loạn</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<a href="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap1.jpg" style="border: 0px; color: #003399; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-252458" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap1.jpg" style="border: none; height: 300px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></a></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Thần rắn Apep trên tranh tường Ai Cập</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; text-align: center;">Trong tiếng Hy Lạp, thần Apep còn có tên là Apophis. Đây là một vị ác thần, hiện thân của bóng tối và sự hỗn loạn. Kẻ thù không đội trời chung của Apep là thần Mặt trời Ra – vị thần của ánh sáng và trật tự. </span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Người Ai Cập xưa tưởng tượng, Apep có hình dạng của một con rắn khổng lồ luôn tìm cách nuốt chửng Mặt trời. Họ tin rằng, mỗi khi nhật thực xảy ra, Apep đã nuốt được thần Ra trong chốc lát nhưng cuối cùng luôn bị thất bại.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<img alt="" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap2.jpg" style="height: 303px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Cảnh thần rắn Apep bị tiêu diệt</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Cuộc chiến giữa hai thần Apep và Ra không bao giờ ngừng lại. Nhưng người Ai Cập cổ tin Apep là một vị thần của cõi âm nên sẽ không bao giờ bị giết chết.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">2. Mehen – thần bảo vệ Mặt trời</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<img alt="" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap3.jpg" style="height: 303px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Thần rắn Mehen bao bọc quanh thần Mặt trời</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Theo tưởng tượng của người Ai Cập xưa, Mặt trời thực chất là một con thuyền chở thần Ra đi từ phía Đông sang phía Tây. Sau hoàng hôn, thần Ra sẽ đi vào thế giới âm phủ nơi thần bóng tối Apep đang chờ sẵn, chuẩn bị một cuộc chiến khốc liệt. Mehen là một thần rắn, tham gia bảo vệ con thuyền Mặt trời. Thần sẽ cuộn tấm thân của mình xung quanh thần Ra và che chở cho thần. </div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">3. Nữ thần Meretseger – bảo hộ công nhân</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<img alt="" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap4.jpg" style="height: 914px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="color: maroon; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Tranh vẽ thần Meretseger</span></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Meretseger là một vị nữ thần có đầu rắn. Thần chịu trách nhiệm bảo hộ những người công nhân xây dựng lăng mộ các Pharaoh tại Thung lũng các vị vua – nơi tập trung nhiều lăng mộ của hoàng gia Ai Cập cổ. </div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<img alt="" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap5.jpg" style="height: 338px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Thần Meretseger trong hình dạng rắn</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Đây là một nữ thần vừa nguy hiểm song cũng lại hết sức nhân từ. Nữ thần chữa lành bệnh cho những người công nhân gặp tai nạn trong quá trình xây lăng mộ và phun nọc độc vào kẻ dám xâm phạm hầm mộ hoàng gia. Tuy nhiên, quyền lực của thần Meretseger chỉ giới hạn trong phạm vi những người công nhân xây mộ. Sau khi khu vực Thung lũng các vua bị bỏ hoang, việc thờ cúng nữ thần cũng biến mất ở Ai Cập cổ đại. </div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">4. Nữ thần Renenutet – thần mùa màng</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<img alt="" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap6.jpg" style="height: 600px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Một bức tượng nữ thần Renenutet</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Renenutet là nữ thần của mùa màng và sự sung túc ấm no. Cứ vào mùa thu hoạch, người dân Ai Cập cổ lại dâng các lễ vật cho thần để bày tỏ sự biết ơn. </div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Renenutet có hình dạng của một phụ nữ đội vương miện với cái đầu rắn. Chồng của Renenutet là Sobek, thần của sông Nile.</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px;">
<strong style="list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">5. Wadjet – thần bảo hộ các Pharaoh</strong></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<img alt="" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap7.jpg" style="height: 625px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Nữ thần rắn Wadjet trên tường lăng mộ nữ hoàng Ai Cập Hatshepsut</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Người Ai Cập cổ xưa tin rằng, các Pharaoh được nữ thần rắn Wadjet bảo vệ. Bà còn là thần hộ mệnh giúp các bà mẹ đang sinh nở. </div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<img alt="" src="http://thvl.vn/wp-content/uploads/2013/02/vithanranaicap8.jpg" style="height: 600px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px; width: 450px;" /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: center;">
<span style="font-size: 12px; list-style: none; margin: 0px; padding: 0px;">Biểu tượng kền kền và rắn trên mặt nạ vàng vua Tutankhamun</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial; font-size: 14px; list-style: none; margin-bottom: 10px; padding: 0px; text-align: justify;">
Ban đầu, Wadjet là nữ thần bảo hộ của vùng hạ Ai Cập (vùng hạ lưu sông Nile). Thần xuất hiện trên vương miện của các Pharaoh như một biểu tượng của quyền lực. Sau khi hai vùng hạ Ai Cập và thượng Ai Cập thống nhất, thần rắn Wadjet cùng thần kền kền Nekhbet cùng xuất hiện trên mũ miện của các Pharaoh. </div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-81795757182124665112013-03-25T19:25:00.003-07:002013-03-25T19:25:36.433-07:00Vì sao Ai Cập cổ đại bỗng dưng sụp đổ?<br />
<h1 class="maintitle fsizetitle entry-title" style="color: #cc6600; float: none; font-family: 'Times new roman'; line-height: 28px; margin: 0px; padding: 10px 5px 0px 0px; width: auto;">
<span id="ctl02_ctl00_lblTitle" style="background-color: white; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-size: large;">Vì sao Ai Cập cổ đại bỗng dưng sụp đổ?</span></span></h1>
<div class="clearfix" style="clear: both; color: #333333; line-height: 19px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
</div>
<div id="bannertext0" style="color: #333333; line-height: 19px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
</div>
<div class="description_box" style="color: #333333; font-weight: 700; line-height: 19px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<div style="margin: 0px; padding: 10px 0px;">
<span id="ctl02_ctl00_lblDesciption" style="background-color: white; margin: 0px; padding: 0px;"><div style="margin-bottom: 5px !important; margin-top: 5px !important; padding: 0px;">
Đâu là nguyên nhân dẫn đến sự tiêu vong của Vương quốc Ai Cập cổ đại từng phồn thịnh suốt ngàn năm?</div>
<div style="margin-bottom: 5px !important; margin-top: 5px !important; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin-bottom: 5px !important; margin-top: 5px !important; padding: 0px;">
</div>
<div style="font-size: 16px; font-weight: normal; margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold; margin: 0px; padding: 0px;">Bí ẩn ấy luôn thôi thúc nhân loại khám phá, vén màn sự thực.</span></div>
<div style="font-size: 16px; font-weight: normal; margin: 0px; padding: 0px;">
<br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Theo báo “<span style="font-style: italic; margin: 0px; padding: 0px;">Thái Nguyên buổi tối</span>” (số ra ngày 19/5/2009), vương quốc Ai Cập cổ đại đã tạo nên những kỳ tích kiến trúc cho nhân loại, điển hình là Kim tự tháp và tượng nhân sư. Nhưng sau gần 1.000 năm phồn thịnh, vương quốc Ai Cập cổ đại đã đột nhiên sụp đổ. Nguyên nhân dẫn đến sự tiêu vong ấy luôn là ẩn số với giới chuyên môn. Theo quan điểm của các nhà khoa học, nhiều khả năng, bí mật thiên cổ này liên quan đến hiện tượng biến đổi khí hậu.<br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Vào khoảng 5.000 năm trước đây, cách xa thời đại của vị Pharaoh trẻ tuổi Tutankhamun và thời của nữ hoàng sắc đẹp Nefertari, tại Ai Cập đã xuất hiện nền văn minh vĩ đại đầu tiên, đó chính là “Cổ vương quốc” theo cách gọi của giới khảo cổ học. Nhưng vào khoảng 4.200 năm trước, trải qua gần 1.000 năm phồn thịnh, vương quốc này đột nhiên tan rã, Ai Cập rơi vào giai đoạn tụt dốc đen tối trong gần 200 năm. Đâu là nguyên nhân dẫn đến thảm kịch này?<br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><table align="center" cellpadding="3" cellspacing="0" class="image center" fck_template="imagecontener" style="clear: left; margin: 0px; max-width: 518px !important; padding: 0px; width: 480px;"><tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
<tr style="clear: left; margin: 0px; max-width: 518px !important; padding: 0px;"><td style="clear: left; margin: 0px; max-width: 518px !important; padding: 0px;"><img alt="" height="310" src="http://static.kienthuc.net.vn:81/Images/dataimages/201212/original/images1082338_aicap1_kienthuc.net.vn.jpg" style="border: 0px none; margin: 0px; max-width: 475px; padding: 0px;" width="480" /></td></tr>
<tr style="clear: left; margin: 0px; max-width: 518px !important; padding: 0px;"><td align="center" class="image_desc" style="clear: left; margin: 0px; max-width: 518px !important; padding: 0px;"> </td></tr>
</tbody></table>
Vào năm 1971, các nhà khảo cổ đã khai quật được một ngôi mộ cổ tại miền Nam Ai Cập. Trên tường mộ còn lưu dấu một sự kiện được ghi chép bằng loại chữ tượng hình: Vào giai đoạn cuối, toàn bộ vùng thượng Ai Cập (tức miền Nam Ai Cập hiện nay) đã xảy ra nạn đói vô cùng kinh hoàng, thậm chí nhiều người đã ăn thịt chính con cái mình!<br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Nếu những ghi chép trên là thực, có thể bí mật về sự diệt vong trước đây của vương quốc Ai Cập đã được giải mã. Nhưng làm thế nào để chứng minh được tính đúng đắn của những ghi chép trên? <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Cho tới năm 1996, lần đầu tiên, các chứng cứ liên quan được hé lộ. Vào thời điểm ấy, các nhà khảo cổ đã phát hiện được một số mộ táng vô cùng kỳ lạ thuộc thời kỳ "Cổ vương quốc" khi đang tiến hành khai quật tại một di tích thuộc vùng đồng bằng sông Nile. Những mộ táng này sở dĩ kỳ lạ bởi người chết chỉ được bọc bằng chiếu cỏ rồi đem chôn nông, vật tùy táng rất ít, thậm chí là không có. Ngoài ra, nhiều thi thể được chất đống lên nhau để mai táng. Điều này có vẻ không phù hợp với tập tục chôn cất sâu và cẩn thận của người Ai Cập cổ đại. Các nhà khảo cổ đã phát hiện được khoảng 9.000 di hài. Qua khảo chứng, những người này đều chết vào giai đoạn cuối của Vương quốc Ai Cập cổ đại và đều là người nghèo. <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Vì sao lại nhiều người nghèo chết vào thời kỳ đó? Đâu là nguyên nhân khiến họ bị chôn một cách sơ sài tới mức khó hiểu như vậy? Liên tưởng tới những ghi chép trên tường của ngôi mộ cổ được khai quật trước đó, các nhà khảo cổ cho rằng, điều này có liên quan tới sự diệt vong của vương quốc Ai Cập cổ đại.</div>
<div style="font-size: 16px; font-weight: normal; margin: 0px; padding: 0px;">
</div>
<div style="font-size: 16px; font-weight: normal; margin: 0px; padding: 0px;">
Thực tế lịch sử cho thấy, sự sinh tồn của Ai Cập cổ đại phần lớn dựa vào mùa nước lũ dâng cao mỗi năm một lần của sông Nile. Hằng năm, các trận mưa khiến lưu vực sông này dâng lũ. Nước lũ bồi đắp lượng phù sa cực màu mỡ. Sau khi nước lũ rút, nông dân hai bờ sông Nile lại bắt đầu canh tác. Với người Ai Cập cổ đại, thậm chí cả người Ai Cập hiện nay, sông Nile vẫn luôn là con sông đem lại nguồn sống cho họ. Nói cách khác, không có sông Nile sẽ không có Ai Cập. Ngay nhà sử học Hêrôđôp cũng từng ca ngợi: "Ai Cập là tặng phẩm của sông Nile". <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Vào thế kỷ thứ 7, người Ả Rập đã chinh phục Ai Cập. Hàng năm, họ đều đánh dấu lên trên một chiếc cột đặt giữa thủ đô Cairo tình trạng nước dâng của sông Nile. Việc đánh dấu này kéo dài liên tục trong cả nghìn năm. Những ghi chép cho thấy, dù mực nước sông Nile giảm xuống chậm nhưng vẫn gây nên thảm họa lớn cho con người. Ví như trong các năm 1791 và năm 1792, mực nước lũ sông Nile chỉ thấp hơn mức trung bình một hai mét, nhưng vẫn gây ra nạn đói, tiếp đó là bạo động. Sau khi biết rõ sức mạnh của Ai Cập đã trở nên suy yếu, Napoleon lập tức nắm bắt thời cơ dẫn quân xâm lược vùng đất huyền bí này. <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Đáng tiếc thay, ghi chép của người Ả-Rập không đủ sức bao hàm cả tình hình của vương quốc Ai Cập cổ đại. Các chuyên gia khảo cổ cũng không thể dựa vào những ghi chép này để tìm ra chứng cứ thực sự. <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Do đó, một đối tượng khác cũng được giới khoa học đưa vào "tầm ngắm", chính là sa mạc, nơi từng có sự sống của con người. <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Ngày nay, vùng sa mạc xa xôi nằm ở tận cùng phía Nam Ai Cập là nơi không thích hợp cho con người sinh sống. Nhưng, theo phát hiện của giới khảo cổ, nơi đây vào hàng ngàn năm trước đã từng có dấu hiệu tồn tại của con người. Các phân tích tiếp theo còn cho thấy, vào thời điểm đó, sa mạc là một vùng thảo nguyên khô, thưa cây cối. Về sau, khí hậu trở nên khô cằn hơn và cuối cùng, thảo nguyên biến thành sa mạc, đúng như các nhà thơ cổ đại từng mô tả về thảm họa bị sa mạc hóa: “Toàn bộ vương quốc biến thành sa mạc, đất đai gặp họa, thị trấn bị tàn phá, cát bay mù trời, không ai sống sót nổi. Không biết, sẽ còn chuyện gì xảy ra tiếp theo”. <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Thảo nguyên biến thành sa mạc, liệu đây có phải là nguyên nhân khiến vương quốc Ai Cập cổ đại đứng bên vực tiêu vong? Tuy nhiên, xét về mặt niên đại, lý lẽ này dường như còn thiếu sức thuyết phục. Vậy, đâu là nguyên nhân thực sự?<br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Cuối cùng, đáp án cũng dần lộ diện khi các nhà khảo cổ đã phát hiện ra bên trong một hang động tại Israel có những vật chứng đủ sức phản ánh khí hậu thời cổ đại, đó chính là các thạch nhũ. Theo thời gian, các thạch nhũ không ngừng phát triển và thu được nước mưa. Trong nước mưa thời xưa chứa nguyên tố oxi. Các nhà khoa học đã lấy mẫu các lớp khác nhau của thạch nhũ, dùng khối phổ giám định tỷ lệ oxi. Kết quả cho thấy, vào khoảng 4.200 năm trước đây, lượng mưa tại đây đã giảm khoảng 20%. Đó là đợt biến đổi khí hậu rõ rệt nhất của khu vực này trong vòng 5.000 năm trở lại đây. <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" />Tuy khí hậu của Israel không giống Ai Cập, nhưng hai quốc gia này vẫn là láng giềng. Vì vậy, theo suy đoán của các nhà khoa học, có lẽ vào thời đó, tại vương quốc Ai Cập cổ đại đã xảy ra một trận biến đổi lớn về khí hậu, dẫn đến hạn hán khiến người dân lâm vào cảnh đói khát, chết chóc. Phải chăng, đó chính là nguyên nhân dẫn tới sự suy tàn của vương quốc Ai Cập cổ đại? <br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><span style="font-style: italic; margin: 0px; padding: 0px;">Hải Dịu (theo Ifeng)</span></div>
</span></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-61488870604171948642012-09-25T04:31:00.000-07:002012-09-25T04:31:22.891-07:00Khám phá nơi linh thiêng bậc nhất Ai Cập cổ đại <br />
Việc phát hiện ra một bức tượng gỗ bí ẩn cùng với các xác ướp động vật có liên quan đến thần Linh cẩu (Vị thần Ai Cập với phần đầu của loài chó rừng),… đã tiết lộ những bí mật về nơi linh thiêng bậc nhất Ai Cập cổ đại.<br />
<br />
Kết quả từ cuộc khai quật của nhóm nghiên cứu do Giáo sư Mary-Ann Pouls Wegner đến từ Đại học Toronto dẫn đầu góp phần cung cấp cái nhìn sâu sắc về vùng đất thánh Abydos.<br />
<br />
1. Nơi an nghỉ của một vị thần<br />
Theo nhiều tài liệu ghi chép, vị vua đầu tiên của Ai Cập, người lên ngôi gần 5.000 năm trước, đã được chôn cất tại Abydos. Và đây cũng là nơi mà người Ai Cập cổ đại luôn tin rằng có sự hiện diện của thần Osiris, vị thần của thế giới bên kia. Truyền thuyết kể lại, Osiris và vợ là Isis bị giết hại bởi người em trai tên Set. Về sau, Horus - con trai của họ - đã đứng lên chiến đấu với Set, đòi lại công bằng cho cha mẹ mình.<br />
<br />
Từ đó, một ngôi đền thờ thần Osiris đã được xây dựng tại Abydos và mỗi năm, người ta lại tiến hành các nghi lễ thờ cúng hết sức long trọng.<br />
<br />
<br />
Ngôi đền Abydos – thánh địa của Ai Cập cổ đại.<br />
<br />
2. Căn phòng với những xác ướp động vật<br />
Cũng tại đây, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra những gì còn sót lại của một tòa nhà rất lớn có nhiều phòng và một hành lang với các bức tường dày tới 2 mét. Tòa nhà này có thể từng là nơi tiến hành nghi lễ phục vụ cho mục đích tôn giáo, Pouls Wegner cho biết.<br />
<br />
Từ những nét chữ khắc ít ỏi có liên quan tới Seti I, người trị vì Ai Cập cách đây hơn 3.200 năm, các chuyên gia tin rằng nó dành cho các pharaoh.<br />
<br />
Đi vào sâu bên trong, họ đã vô cùng kinh ngạc khi trước mặt mình là ít nhất 83 xác ướp động vật (hầu hết là chó, ngoài ra cũng gồm một số xác ướp mèo, cừu và dê) có niên đại hơn 2.000 năm. Pouls Wegner cho rằng chúng thuộc về một ngôi mộ rất lớn chưa được khám phá, xuất hiện trong khoảng từ 3000 đến 2600 năm trước. Sự hiện diện của những con chó chắc chắn có liên quan đến Wepwawet - Thần linh cẩu của Miền Thượng Ai Cập, Pouls Wegner khẳng định.<br />
<br />
3. Một bức tượng pharaoh<br />
Bên cạnh xác ướp động vật, nhóm nghiên cứu cũng tìm thấy một bức tượng bằng gỗ dính đầy bùn và phân mối, dài 65cm với kiểu tóc Nemes – kiểu mà các pharaoh ưa chuộng.<br />
<br />
Sử dụng phương pháp xác định niên đại cổ vật, nhóm chuyên gia kết luận bức tượng thuộc về triều đại thứ 18 trong lịch sử Ai Cập, cách đây khoảng 3.550 đến 3.300 năm.<br />
<br />
Bức tượng với phần eo khá nhỏ khiến các nhà khoa học đặt ra giả thuyết đây có thể là hình ảnh của nữ hoàng Hatshepsut, một trong những nữ vương quyền lực nhất lịch sử thế giới cổ đại.<br />
<br />
4. Hai ngôi mộ bí ẩn<br />
Vùng đất thánh Abydos cũng là nơi mà nhóm nghiên cứu khám phá ra hai ngôi mộ bí ẩn. Ngôi mộ thứ nhất do vua Thutmose III, vị vua cai trị Ai Cập 3.400 năm trước, xây dựng.<br />
<br />
Ngôi mộ thứ hai thì gây sự chú ý bởi những mảnh gỗ, vải lanh và một số bức tượng nhỏ bằng sứ gần đó.<br />
<br />
Đặc biệt, Pouls Wegner và các đồng nghiệp đã phát hiện bằng chứng cho thấy sự tồn tại của ít nhất 58 thi thể trẻ em trong cùng ngôi mộ này. Chúng phải đi theo chủ nhân của mình để phục vụ họ ở thế giới bên kia.<br />
<br />
Đối với giới khảo cổ học, vùng thánh địa Abydos là nơi chứa đựng rất nhiều bí mật thách thức các nhà khoa học khám phá và giải thích, Pouls Wegner phát biểu tại Hiệp hội nghiên cứu cổ vật Ai Cập ở Toronto, Canada mới diễn ra gần đây.<br />
<br />
Theo Livescience, Đất Việt<br />
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-85363400470957922622012-09-25T04:30:00.000-07:002012-09-25T04:30:07.458-07:00Giả thuyết lạ về nguồn gốc pharaoh Akhenaten <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><h1 class="artTitle" id="spTitle" style="clear: both; color: #333333; font-size: 1.8em; font-weight: bolder; margin: 5px 0pt 15px;">
Giả thuyết lạ về nguồn gốc pharaoh Akhenaten</h1>
<div>
<br /></div>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
</tbody></table>
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><div id="divContent" style="text-align: justify;">
<span id="advenueINTEXT" name="advenueINTEXT"><div align="justify">
<strong>Các nhà khoa học phát hiện ở pharaoh Akhenaten - cha của Tutankhamun danh tiếng - một vài đột biến kỳ lạ.</strong><br /><br />Qua quá trình nghiên cứu xác vua Akhenaten - các nhà khoa học phát hiện ra nhiều điểm dị biệt. Họ nói rằng, nếu như Akhenaten sống trong thời đại ngày nay, thì ông có thể sẽ là siêu sao Hollywood. Bởi không cần hóa trang Akhenaten có thể dễ dàng vào vai... người ngoài hành tinh.<br /><br /><em>"Gương mặt dài với những đường nét của loài rắn, phần sau của chiếc đầu dài khác thường và có hình tròn quả trứng. Phần não lớn gấp 1,5 người bình thường. Nhưng ngón tay dài mang hình dáng nhện, các ngón chân có màng như chân nhái. Phần hông to và bộ ngực đàn bà"</em>. Những người cùng thời mô tả Akhenaten như vậy.</div>
<div align="justify">
Thi thể của vị pharaoh này được phát hiện vào năm 1907, nhưng nó bị hủy hoại khá nhiều. Cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa tin rằng 100% đó là xác của Akhenaten. Tuy nhiên chiếc sọ được lưu giữ trong quan tài bằng đá quả là dị thường. <em>"Chiếc sọ này quả là làm tôi ngạc nhiên"</em> - nhà Ai Cập học nổi tiếng, giáo sư Donald B.Redford, đã thốt lên như thế khi xem chiếc sọ của Akhenaten.<br /></div>
<div align="justify">
</div>
<table align="left" border="0" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 200px;" summary=""><tbody>
<tr><td style="font-size: 13px;"><img alt="" border="1" hspace="3" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/Image/2008/07/07/akhenaten1.jpg" /></td></tr>
<tr><td style="font-size: 13px;"><div align="justify">
<span style="color: #3366ff;">Tượng Akhenaten cho thấy ông cao lớn và có nhiều nét khác thường. <em>(Ảnh:</em><a href="http://www.usu.edu/" style="background-color: transparent; color: #993300; text-decoration: none;"><em>www.usu.edu</em></a><em>)</em></span></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<br />
<div align="justify">
Đây không phải là những nhận xét cảm tính mà là những nghiên cứu có cơ sở của khoa học. Kết luận về Akhenaten được một hội nghị khoa học thường niên (do Viện Y học của Đại học Tổng hợp thuộc bang Maryland tổ chức) đưa ra cách đây không lâu. Tại đây người ta từng nghiên cứu<em>"lịch sử bệnh lý"</em> của các nhân vật lịch sử, như Napoleon, Mozart, thậm chí cả Alexander đại đế. Và giờ đây là Akhenaten, vị vua sống cách nay hơn 3.500 năm.<br /><br />Nghiên cứu hộp sọ của Akhenaten, các nhà khoa học phát hiện ra vài sự đột biến. Vị vua này có thể bị một căn bệnh gọi là <em>"hội chứng Marfan",</em>làm rối loạn gien, khiến khuôn mặt bị dài ra và phía sau đầu có hình dáng quả trứng. Ngoài ra, Akhenaten cũng bị căn bệnh gọi là<em> "Klinefelter"</em>làm nội tạng tiết ra nhiều hormone nữ, khiến ông có bộ ngực lớn.<br /><br />Cứ cho là nhận định trên của các nhà khoa học là đúng, và Akhenaten là người bị bệnh nhưng lại có điểm mâu thuẫn. Bởi người bị mắc hai chứng bệnh trên không những bị biến dạng ngoại hình mà còn bị hỏng cơ quan sinh dục, dẫn đến việc không thể có con. Trong khi đó, các dữ liệu lịch sử cho thấy vị pharaoh này là người đàn ông mạnh mẽ, có hai vợ chính thức và hơn 10 người con. Chỉ riêng hoàng hậu Nefertiti nhan sắc tuyệt trần đã sinh hạ cho ông 6 đứa con gái. Còn pharaoh Tutankhamun là con người vợ thứ hai của Akhenaten.<br /><br />Các nhà thiên văn học và các nhà nghiên cứu vật thể lạ thì cho rằng, sự biến dạng của Akhenaten chính là do di truyền gien. Đây có thể là thử nghiệm của... người ngoài hành tinh đến từ vùng Sirius, được nhắc đến trong truyền thuyết của nhiều dân tộc, trong đó có Ai Cập cổ đại. Họ phỏng đoán rằng, <em>"người ngoài hành tinh"</em> không trực tiếp giao phối với người trái đất, mà cấy ghép nhân tạo bằng cách đưa gien của mình vào cơ thể người.<br /><br />Để chấm dứt các suy luận nghe có vẻ hoang tưởng, cách đơn giản nhất là phân tích ADN từ thi thể của Akhenaten. Tuy nhiên chính quyền Ai Cập lại không cho phép thực hiện điều này.</div>
<div align="right">
<span style="color: #333399;">Hoàng Hoài Sơn</span></div>
</span></div>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
<tr><td style="padding-top: 8px;"><b><i>(Theo Thanh Niên Online)</i></b></td></tr>
</tbody></table>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-72041784009557442202012-09-25T04:27:00.000-07:002012-09-25T04:27:20.278-07:00Khám phá khu dân cư Ai Cập cổ đại <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><h1 class="artTitle" id="spTitle" style="clear: both; color: #333333; font-size: 1.8em; font-weight: bolder; margin: 5px 0pt 15px;">
Khám phá khu dân cư Ai Cập cổ đại</h1>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
</tbody></table>
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><div id="divContent" style="text-align: justify;">
<span id="advenueINTEXT" name="advenueINTEXT"><div align="justify">
<strong>Một khu dân cư bằng gạch bùn được bảo quản tốt ở miền nam Ai Cập đang cung cấp những thông tin quý báu về đời sống hàng ngày của người Ai Cập cách đây 3000 năm.</strong><br />Khu vực Tell Edfu bao gồm trung tâm thị trấn được dùng để thu thuế, điều hành kinh doanh, sổ sách kế toán và các văn tịch.<br /><br />Phát hiện này đã vẽ ra bức tranh về một xã hội tiến bộ thời cổ đại, mà thương mại đóng vai trò phức tạp trong đời sống hàng ngày của người dân Ai Cập, theo như nhận định của ĐH Chicago và Hội đồng khảo cổ tối cao Ai Cập.<br /><br />Cho đến hiện tại, thông tin về đời sống dân thường của Ai Cập đa số là từ các cuộn giấy papyrus và những tài liệu khác. Một phần là vì các nhà khoa học từ lâu vẫn chú trọng vào các công trình và các di vật vàng liên hệ đến hoàng gia.<br /><br />Theo trưởng nhóm nghiên cứu Nadine Moeller, trợ giảng ngành khảo cổ Ai Cập tại Viện nghiên cứu phương Đông, ĐH Chicago, <em>“Các khu dân cư thị trấn chưa được khai quật nhiều, và mọi người không quan tâm đến nó lắm. Những thị trấn này đều được làm từ gạch bùn vì vậy hiển nhiên nó không lộng lẫy như những công trình đá.”</em></div>
<div align="justify">
</div>
<table align="center" border="0" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 200px;" summary=""><tbody>
<tr><td style="font-size: 13px;"><img alt="" border="1" height="322" hspace="3" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/Image/2008/07/14/egypt.jpg" width="461" /></td></tr>
<tr><td style="font-size: 13px;"><div align="center">
<em><span style="color: #3366ff;">(Ảnh: Nadine Moeller/Tell Edfu Project)</span></em></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<br /><strong><span style="color: #3366ff;">Trung tâm mọi thứ</span></strong><br /><br />Khu dân cư được phát hiện cách đây vài năm cạnh ngôi đền Edfu, một trong những đền lớn được bảo quản tốt nhất từ thời Ai Cập cổ. Trung tâm thị trấn có một hội trường mở với 8 hầm chứa, một phần dùng để thu thuế ngũ cốc của nông dân.<br /><br />Có đường kính từ 5,5 đến 6,5 m, các hầm chứa này thuộc loại lớn nhất từng được phát hiện ở trung tâm thị trấn Ai Cập. Phía trên các hầm chứa này là các nhà kho hình chữ nhật chứa tro để chống côn trùng. Các hầm chứa này có từ thế kỷ 17, kéo dài từ năm 1570 đến 1540 trước Công nguyên.<br /><br />Cả khu phức hợp được gắn với một hội trường 16 cột, một phần của dinh thự thống đốc cũ sau này bị chuyển đổi thành trung tâm kinh tế và hành chính.<br /><br /><strong><span style="color: #3366ff;">Bị quên lãng</span></strong><br /><br />Một trong các lý do những khu dân cư căn bản Ai Cập cổ ít được biết đến là vì chúng quá ít. Nhiều khu bị hủy hoại trong suốt hàng nghìn năm xây dựng hoặc do nông dân, những người dùng bùn sông Nile để làm phân bón vào đầu thế kỷ thứ 20. Các nhà khảo cổ cho biết sự quan tâm dành cho các khu dân cư Ai Cập cổ chỉ mới dấy lên trong vòng 20 đến 30 năm gần đây.<br /><br />Theo Moeller <em>“Điều này đã thay đổi, và mọi người càng hứng thú hơn với cách tổ chức của khu dân cư và đời sống của dân thường.” </em><br />Vivian Davies, nhà khảo cổ học tại Bảo tàng Anh quốc, người đang khai quật một vùng lân cận ở Edfu. Davies cho biết <em>“Khu dân cư Tell Edfu chỉnh lại sự mất cân đối trong bức tranh của chúng ta về Ai Cập cổ, mà được rút ra chủ yếu từ ngôi mộ và các đền đài. Chúng ta cần bổ sung vào bức tranh đó với kết quả khảo cổ từ những nơi mà người Ai Cập sống, trái ngược với những nơi họ thờ phụng và nơi họ được chôn khi qua đời”</em><br /><br /><strong><span style="color: #3366ff;">Mối quan hệ chính trị phức tạp </span></strong><br />Phát hiện cũng giúp làm sáng tỏ các mối quan hệ chính trị trong suốt triều đại thứ 17. Vào thời này các pharaoh ngụ tại thành phố Thebes phía nam Edfu, nơi họ bị các nước láng giềng hung hãn như Hyksos ở phía bắc và Nubian Kushites ở miền nam bao vây. <em>“Chúng tôi thực sự biết được điều gì đó về những người này, nhưng nó là một trong những giai đoạn mơ hồ nhất trong lịch sử Ai Cập cổ.” </em><br /><br />Giới cầm quyền địa phương có quyền lực khá lớn, nhờ vào sự tìm kiếm đồng minh của pharaoh. Ví dụ, Hoàng hậu Sebekemsaf vợ của pharaoh Antef Nubkheperre, thực ra là con gái của thống đốc Edfu. <em>“Chúng tôi biết được điều này nhờ vào các vòng tay có tên bà và tên chồng.”</em><br /><br />Tàn tích của pharaoh được phát hiện ở Thung lũng các vì vua ở gần Thebes nhưng các tài liệu lại cho rằng Sebekemsaf được chôn ở Edfu. Các nhà khảo cổ cho biết hoàng hậu không thể nào thuộc hoàng tộc nếu bà được chôn nơi quê nhà, chứng minh cho ý tưởng rằng các vị vua Thebes liên kết chặt chẽ với nhà cầm quyền địa phương.<br /><br />Các nhà khảo cổ học thông báo và tháng 7 năm 2008 tàn tích của một khu dân cư bằng gạch bùn Ai Cập vừa được phát hiện gần đền Edfu. Khu dân cư này cung cấp những thông tin đầu tiên hiếm có về đời sống thường nhật ở Ai Cập cổ, một chủ đề cho đến nay mới chỉ được biết qua các tài liệu lịch sử.</span></div>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
<tr><td style="padding-top: 8px;"><b><i>Tuệ Minh (Theo National Geographic)</i></b></td></tr>
</tbody></table>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-7514447020078050552012-09-25T04:25:00.000-07:002012-09-25T04:25:35.049-07:00Nuôi dạy con thời cổ đại <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><h1 class="artTitle" id="spTitle" style="clear: both; color: #333333; font-size: 1.8em; font-weight: bolder; margin: 5px 0pt 15px;">
Nuôi dạy con thời cổ đại</h1>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
</tbody></table>
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><div id="divContent" style="text-align: justify;">
<span id="advenueINTEXT" name="advenueINTEXT"><span style="color: #333333;"><strong>Dù nuôi dạy con cái trong nền văn minh nào, các ông bố bà mẹ vẫn gặp phải những thử thách giống nhau. </strong></span>Vì thế, những lời khuyên từ thời kim tự tháp mới xây hay thời Lưỡng Hà cổ đại vẫn có thể áp dụng đến tận ngày nay.<br />
<h2 style="clear: both; font-size: 14px; margin: 0px;">
La Mã cổ đại</h2>
Dù lịch sử La Mã cổ đại gợi lên hình ảnh những đội quân diễu binh chinh phạt lãnh thổ mới, hình ảnh các hoàng đế tham vọng thâu tóm quyền lực hay những đấu sĩ khát máu trên võ đài, thì các bậc cha mẹ xứ này vẫn lặng lẽ chịu trách nhiệm thế tục nuôi dạy con cái.<br />
Đối với dân chúng thuộc tầng lớp thấp ở La Mã cổ đại, một đứa trẻ trong gia đình khi lớn lên có thể là phương tiện thay đổi vận mệnh. Vì vậy việc đầu tư vào đứa trẻ đó có thể được bù đắp.<br />
Quintus Sulpicius Maximus là cậu bé 11 tuổi sống trong thế kỷ đầu tiên ở La Mã cổ đại. Là con trai của những cựu nô lệ nhưng Quintus có sở trường về thơ Hy Lạp, và được cha mẹ khuyến khích phát triển tài năng. Nhưng trước khi Quintus có cơ hội để trở thành Ovid (nhà thơ nổi tiếng La Mã cổ đại) tiếp theo, ông đã qua đời vào năm 94 sau Công nguyên. Theo bức tượng mà cha mẹ đau buồn của ông để lại thì nguyên nhân cái chết là làm việc quá sức.<br />
<div style="text-align: center;">
<img align="bottom" alt="Bài học đạo đức của câu chuyện là gì? Đừng để con của mình làm việc quá sức." border="0" height="400" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/image/052012/18/parentingancient.jpg" width="550" /><br /><span style="color: #3366ff;">Bài học đạo đức của câu chuyện là gì? Đừng để con của mình làm việc quá sức.</span></div>
<h2 style="clear: both; font-size: 14px; margin: 0px;">
Trung Quốc cổ đại</h2>
Nếu có một người từ thế giới cổ đại mà bạn có thể xin lời khuyên về bất cứ thứ gì thì đó chính là Khổng Tử. Thậm chí dù rất bận rộn với việc dạy dỗ học sinh và nghiên cứu về đạo đức, công bằng, chính trị và nhiều thứ khác nữa, Không Tử vẫn dành một ít thời gian để truyền đạt một vài lời khuyên cho các đấng sinh thành.<br />
Theo Phó giáo sư thần học Erin Cline thuộc Đại học Georgetown (Mỹ), những học trò của Khổng Tử sơ khai đã hiểu, không thua gì các bậc cha mẹ hiện đại, rằng trẻ có thể được quyết định cá tính, nhân cách từ những năm tháng đầu đời. Do vậy, người nuôi dưỡng trẻ có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc đời bé sau này. Lời khuyên của ông dành cho các ông bố bà mẹ là<em>"dạy con từ thuở còn thơ"</em>, đặc biệt là giáo dục trẻ bằng truyện ngụ ngôn.<br />
<h2 style="clear: both; font-size: 14px; margin: 0px;">
Ai Cập cổ đại</h2>
Theo cuốn sách<em> “Ai Cập và người Ai Cập”</em> của hai tác giả Mỹ Douglas J. Brewer và Emily Teeter, con trai và con gái cơ bản được nuôi lớn để đỡ đần cho cha mẹ khi họ già đi. Ngày trước, tuổi thọ người dân Ai Cập cổ đại tương đối ngắn, đặc biệt là tầng lớp nông dân, với trung bình 33 tuổi ở nam giới và chỉ khoảng 29 tuổi ở phụ nữ. Sự giáo dục chính thức nói chung không có, nên hầu hết bọn trẻ học về đạo đức, tôn giáo và nhiều thứ khác tại nhà.<br />
Và không giống như người La Mã cổ đại và những xã hội gia trưởng khác thời đó, người Ai Cập trao quyền thừa kế cho cả con trai và con gái trong gia đình. Trong đó, con trai lớn nhất có trách nhiệm quan trọng nhất là mai táng cha mẹ. Như vậy, cha mẹ thời hiện đại nên học cách công bằng khi nuôi dạy các con của mình, và cho con biết bổn phận sau này của chúng.</span></div>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
<tr><td style="padding-top: 8px;"><b><i>Theo Thanh Niên</i></b></td></tr>
</tbody></table>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-81665236028401233862012-09-25T04:23:00.003-07:002012-09-25T04:23:32.628-07:00Tìm thấy mảnh cuối cùng Sách về cái chết <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><h1 class="artTitle" id="spTitle" style="clear: both; color: #333333; font-size: 1.8em; font-weight: bolder; margin: 5px 0pt 15px;">
<span style="background-color: white;">Tìm thấy mảnh cuối cùng Sách về cái chết</span></h1>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
<span style="color: #333333;"><strong>Nhà Ai Cập học nổi tiếng - tiến sĩ John Taylor đã kết thúc cuộc tìm kiếm kéo dài hơn một thế kỷ về mảnh ghép cuối cùng của quyển <em>Sách về cái chết</em> đầy bí ẩn của Ai Cập.</strong></span></div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Quyển sách là những cuộn giấy cói do các nhà tu Ai Cập - Amehotep ghi lại những việc được cho là phép thuật hướng dẫn các linh hồn đi về thế giới bên kia.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: center;">
<img align="bottom" alt="Nhà Ai Cập học - tiến sĩ John Taylor, Bảo tàng Anh cùng với mảnh giấy còn thiếu trong quyển sách “chết” ma thuật " border="0" height="363" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/image/042012/23/johntaylor.jpg" width="550" /><br /><span style="color: #3366ff;">Nhà Ai Cập học - tiến sĩ John Taylor, Bảo tàng Anh cùng với mảnh<br />giấy còn thiếu trong quyển sách “chết” ma thuật - <em>(Ảnh: Daily Mail)</em></span></div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Tiến sĩ John Taylor cho biết ông đã tìm ra 100 mảnh ghép về quyển <em>Sách về cái chết</em>. Hiện tại, những mảnh này nằm rải rác khắp toàn cầu, một số mảnh được bảo quản tốt tại các bảo tàng danh tiếng như Bảo tàng Anh, Bảo tàng Mỹ thuật Boston, Bảo tàng Nghệ thuật (MET), New York.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Quyển <em>Sách về cái chết </em>là bản thảo của người Ai Cập, dài đến 20m, được ghi chép trên giấy cói, có nội dung hướng dẫn những người đã mất tiếp tục cuộc hành trình nguy hiểm vào thế giới bên kia.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: center;">
<img align="bottom" alt="Những mảnh ghép của những phần còn thiếu được tìm thấy bởi nhà Ai Cập học John Taylor " border="0" height="303" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/image/042012/23/johntaylor1.jpg" width="550" /><br /><span style="color: #3366ff;">Những mảnh ghép của những phần còn thiếu được tìm<br />thấy bởi nhà Ai Cập học John Taylor - <em>(Ảnh: Daily Mail)</em></span></div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Những mảnh ghép này được tái hợp tại Bảo tàng Queensland, Anh. Tiến sĩ John Taylor cho biết: <em>“Việc tái hợp bản thảo là việc cực kỳ quan trọng và đòi hỏi tính tỉ mỉ. Tôi hi vọng sau khi tái hợp bản thảo đó thì những điều bí ẩn sẽ được tiết lộ”.</em> Và ông sẽ cố gắng đưa mảnh ghép vừa tìm thấy vào thư viện điện tử Bảo tàng Anh, ngay khi ông trở về London.</div>
<div style="background-color: #fcfcfd; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: justify;">
Như vậy Bảo tàng Queensland sẽ làm một việc vô cùng cao cả là giúp thế giới hiểu rõ hơn về nền văn minh Ai Cập - huyền bí, hấp dẫn và phức tạp nhất trong thế giới cổ đại.</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-87640751930885306032012-09-25T04:22:00.000-07:002012-09-25T04:22:04.043-07:00Ai Cập cổ đại sụp đổ vì biến đổi khí hậu <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: #fcfcfd; color: black; font-family: arial, verdana, helvetica, sans-serif; font-size: 13px; text-align: left; width: 100%px;"><tbody>
<tr><td><h1 class="artTitle" id="spTitle" style="clear: both; color: #333333; font-size: 1.8em; font-weight: bolder; margin: 5px 0pt 15px;">
Ai Cập cổ đại sụp đổ vì biến đổi khí hậu</h1>
<div>
<br /></div>
<div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="color: #333333;"><strong>Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ, chính hiện tượng biến đổi khí hậu đã mang đến những trận<em> “siêu hạn hán”</em> đẩy vương quốc Ai Cập cổ đại tới vực suy vong cách đây 4.200 năm.</strong></span></div>
<div style="text-align: justify;">
Sau khi phân tích các mẫu vật phấn hoa và than củi có niên đại 7.000 năm tuổi nằm trên dòng sông Nile, các nhà nghiên cứu đã phát hiện được những bằng chứng về nhiều vụ hỏa hoạn và thất thu mùa màng. Chính những trận siêu hạn hán này đã dẫn tới tình trạng thiếu lượng thực, đẩy người dân tới nạn đói và chết chóc.</div>
<div style="text-align: center;">
<img align="bottom" alt="Đại kim tự tháp Giza được người Ai Cập xây dựng năm 2.560 - 2.540 trước Công nguyên" height="371" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/image/082012/18/pyramidingiza.jpg" width="550" /><br /><span style="color: #3366ff;">Đại kim tự tháp Giza được người Ai Cập xây dựng năm 2.560 - 2.540 trước Công nguyên</span></div>
<div style="text-align: justify;">
Vương quốc Ai Cập cổ đại nằm gần sông Nile đã sụp đổ hoàn toàn cách đây hơn 4.200 năm mà nguyên nhân được giới khoa học hiện đại xác định là do không thích nghi được với hiện tượng biến đổi khí hậu.</div>
<div style="text-align: justify;">
Giai đoạn hơn 4.200 năm là thời kỳ hình thành và phát triển rực rỡ của các công trình kim tự tháp song đây cũng là thời điểm liên tiếp xảy ra các vụ cháy và hạn hán khiến màu màng thất thu và bất ổn xã hội.</div>
<div style="text-align: justify;">
Theo nhà nghiên cứu Marcia McNutt công tác tại Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS), cách đây hơn 4.000 năm, ngay cả những người thợ xây dựng kim tự tháp cổ đại có sức khỏe tốt cũng trở thành nạn nhân của biến đổi khí hậu.</div>
<div style="text-align: justify;">
Trong quá trình khảo sát, các nhà khoa học nhận thấy số lượng phấn hoa đọng lại trên sông Nile giảm mạnh, đồng nghĩa với việc ít cây trồng được canh tác, trong khi đó lượng than củi tăng nhanh trong 4 thời kỳ khác nhau thuộc giai đoạn 3.000 - 6.000 năm trước đây.</div>
<div style="text-align: center;">
<img align="bottom" alt="Đền thờ Abu Simbel được xây dựng sau một trận siêu hạn hán đã được ghi nhận trong tài liệu địa chất" height="399" src="http://www.khoahoc.com.vn/photos/image/082012/18/ThetempleofAbuSimbel.jpg" width="550" /><br /><span style="color: #3366ff;">Đền thờ Abu Simbel được xây dựng sau một trận<br />siêu hạn hán đã được ghi nhận trong tài liệu địa chất</span></div>
<div style="text-align: justify;">
Một trong những sự kiện tiêu biểu là sự bùng nổ của các trận siêu hạn hán xảy ra cách đây 4.200 trên toàn cầu, dẫn tới nạn đói và là nguyên nhân đặt dấu chấm hết cho vương quốc Ai Cập cổ đại, cũng như tác động lớn tới nhiều nền văn hóa khác nằm trong khu vực Địa Trung Hải.</div>
<div style="text-align: justify;">
Những sự kiện trên đã được lưu danh trong các tài liệu lịch sử. Sự kiện đầu tiên xảy ra cách đây 5.000 năm khi quá trình hợp nhất khu vực Thượng và Hạ Ai Cập diễn ra cũng như Vương quốc Uruk - ngày nay là Iraq bị sụp đổ.</div>
<div style="text-align: justify;">
Sự kiện thứ hai xảy ra cách đây 3.000 năm tại khu vực phía đông Địa Trung Hải, liên quan tới sự suy vong của vương quốc Ugarit cùng nạn đói tại đất nước Babylon và các vương quốc Syria.</div>
<div style="text-align: justify;">
Giáo sư Benjamin Horton tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) nhận định: <em>“Nghiên cứu địa lý đã giải mã được những bí ẩn về khí hậu thời cổ đại, trong khi đó, phấn hoa và vi sinh vật như than củi có thể bổ sung hoặc chứng minh cho những tài liệu khảo cổ đã được ghi nhận hoặc thiếu sót”.</em></div>
<div style="text-align: justify;">
Tham khảo: <a href="http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2189802/Egyptian-kingdom-died-4-200-years-ago-following-mega-drought-caused-climate-change.html" style="background-color: transparent; color: #993300; text-decoration: none;" target="_blank">Daily Mail</a></div>
</div>
</td></tr>
<tr><td></td></tr>
</tbody></table>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-5274283400569354642012-09-25T04:13:00.001-07:002012-09-25T04:13:59.087-07:00Lịch sử Ai Cập thời kì Tân vương quốc<br />
<h3 class="post-title entry-title" itemprop="name" style="color: #333333; font-family: Georgia, Utopia, 'Palatino Linotype', Palatino, serif; font-size: 30px; font-weight: normal; margin: 0px; position: relative; text-align: justify;">
<span style="background-color: white;">Lịch sử Ai Cập thời kì Tân vương quốc</span></h3>
<div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<div>
<div dir="ltr" style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="font-weight: normal;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tác giả : Mark Healy</span></b></div>
<div dir="ltr" style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="font-weight: normal;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Minh họa : Angus McBride</span></b></div>
<div dir="ltr" style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="font-weight: normal;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Xuất bản : Osprey Military</span></b></div>
<div dir="ltr" style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="font-weight: normal;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Dịch : Hà Khánh</span></b></div>
<div dir="ltr" style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="font-weight: normal;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="font-weight: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHKyDLCK92NMTjGmEvhemF2GoMUkLtP9-OAF0ZXdxT8a1IsssDxd-n6JjQJ3RXtD0LWcUBDJV_WRv52Mp3biQNxvl-Jh8GqqJGossy12jvi7u_l4Up3UzjPVIuzRNMGl5_SYrkkwMG3C0/s1600/1.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHKyDLCK92NMTjGmEvhemF2GoMUkLtP9-OAF0ZXdxT8a1IsssDxd-n6JjQJ3RXtD0LWcUBDJV_WRv52Mp3biQNxvl-Jh8GqqJGossy12jvi7u_l4Up3UzjPVIuzRNMGl5_SYrkkwMG3C0/s400/1.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="306" /></a></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="background-color: white; font-weight: normal;"><br /></b></div>
<div class="separator" style="clear: both;">
<div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">Lời mở đầu</b></div>
<span id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="background-color: white;"><div style="text-align: justify;">
<span style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;"><br /></span></div>
<span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<span style="vertical-align: baseline;">Nửa sau thiên niên kỷ thứ 2 trước công nguyên chứng kiến sự cạnh tranh quyết liệt giữa các thế lực nhằm thống trị khu vực duyên hải phía đông Địa Trung Hải hay còn được gọi là khu vực Levant. Cuộc tranh giành giữa các đế chế phản ánh tầm quan trọng về kinh tế của khu vực ngày nay là Syria và Lebanon nhưng cũng không hoàn toàn giải thích được sự chú ý liên tục của người Hittite, người Mitani và người Ai Cập. Điều này hoàn toàn đúng với thế lực sau cùng. Vương quốc của “hai vùng đất” đã chứng kiến lãnh thổ Levant sụp đổ ngay trong khu vực ảnh hưởng của mình. Dù sao với nhưng chiến dịch quân sự vượt xa bờ bắc sông Eurphrates nhằm chiếm lại những thành phố đặc biệt quan trọng về chiến lược như Tunip và Kades chống lại đầu tiên là vương quốc </span><a href="http://danhungtin.blogspot.com/2012/08/vuong-quoc-mitanni.html" style="color: #993322; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-decoration: none;"><span style="color: #1155cc; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline;">Mitanni </span></a><span style="vertical-align: baseline;">và sau đó là người </span><a href="http://danhungtin.blogspot.com/2012/08/van-minh-hittite.html" style="color: #993322; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-decoration: none;"><span style="color: #1155cc; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline;">Hittite</span></a><span style="vertical-align: baseline;"> có thể xem như sự kế tục các chính sách có từ thời cổ và trung vương quốc. </span></div>
</span><span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
Các chính sách này bắt nguồn từ nhu cầu bảo đảm an ninh cho vương triều sau nhiều thế kỉ bị thống trị bởi những kẻ xâm lược-người Hyksos. Giai đoạn thống trị bởi người Hyksos gây ảnh hưởng đến người Ai Cập trong nhiều phương diện. Hậu quả lớn nhất là việc biến đổi Ai Cập trở thành một thành bang quân sự bởi những Pharaoh thuộc vương triều 18. Việc khai thác các tai nguyên nhằm tăng cường và trang bị cho một đội quân hùng mạnh kéo theo các chính sách hiếu chiến nhằm mở đường cho Ai Cập chuyển mình thành một quyền lực đế quốc. Việc quân sự hóa quốc gia Ai Cập trong bối cảnh ấy mở đường cho những yếu tố chính cho thời kì lịch sử tiếp theo- thời kì Tân vương quốc.</div>
</span><span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
Bảng niên đại</div>
</span><span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span><i><div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">(dựa theo quyển Cambridge Acient History , các năm là trước công nguyên)</span></i></div>
<span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<span style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;"><br /></span></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1674- Người Hyksos xâm chiếm AI Cập, vương triều thứ 18</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1570- Amosis trở thành Pharaoh</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1565- Amosis đẩy lùi người Hyksos</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1546-1526- Amosis I tiến quân vào Syria</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1525-1512- Tuthmosis đụng độ các lực lượng của vương quốc Mitanni ở sông Euphrates</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1512-1504- Tuthmosis II</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1503-1482 - Hatshepsut</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1504-1450- Tuthmosis III</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1482-Trận Megiddo. Từ 1482 Tuthmosis III tiến hành các chiến dịch hàng năm chống lại người Mitanni</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1450-1425- Amenophis tiếp tục đấu với người Mitanni. Các chiến dịch tại Syria và Canaan</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1425-1417 - Amenophis III</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1379-1362- Amenophis IV (Akhentanen), sự suy tàn của vương quốc Mitanni, sự trỗi dậy của vương quốc Tân Hittite dưới thời vua Suppiluliumas</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1364-1361- Smenkhkare</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1361-1352- Tutakhamun</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1352-1348- Ay</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i><span style="vertical-align: baseline;">1348-1320- Horemhab</span></i></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span></i></span></div>
<div class="separator" style="clear: both;">
<div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b style="font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i style="background-color: white;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vương triều thứ 19</span></i></b></b></div>
<b><div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b style="font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i style="background-color: white;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">1320-1318 Ramases I</span></i></b></b></div>
<b><div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b style="font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i style="background-color: white;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">1318-1304 các chiến dịch của Seti I vào vùng Levant và Canaan</span></i></b></b></div>
<i style="background-color: white;"><div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b style="background-color: transparent; font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">1304-1237 Ramases II </span></i></b></b></div>
<span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<b style="background-color: transparent; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline;">1300 Trận Qadesh</span></i></b></b></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<b style="background-color: transparent; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline;">1284 Hiệp ước hòa bình giữa Ai Cập và người Hittite</span></i></b></b></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<b style="background-color: transparent; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline;">1236-1223 Merneptah</span></i></b></b></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<b style="background-color: transparent; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline;">1222-1200 thời kì Turmoil</span></i></b></b></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span></i></b></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;">
<div style="text-align: justify;">
<b style="font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i style="background-color: white;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vương triều thứ 20</span></i></b></b></div>
<b style="font-weight: normal;"><div style="text-align: justify;">
<b style="font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i style="background-color: white;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">1200-1198 Sethnakhte</span></i></b></b></div>
<b style="font-weight: normal;"><div style="text-align: justify;">
<b style="font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i style="background-color: white;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">1198-1166 Ramases III</span></i></b></b></div>
<i style="background-color: white;"><div style="text-align: justify;">
<b style="background-color: transparent; font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">1200 - sự xâm chiếm của các bộ tộc trên biển, kết thúc của các thế lực cũ trong khu vực</span></i></b></b></div>
<span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<b style="background-color: transparent; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal;"><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline;">1113-1085 Ramases IV . Kết thúc thời kì tân vương quốc</span></i></b></b></div>
</span></i></b></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="background-color: white; font-weight: normal;"><br /></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjP48Az-LUqlae2f0egk_QLN1SyHOK1XpJa-X5psjX-MuQFWG17lP_Obt4YQnFe7Q8WG2TQoJEHQc7OkNqVnThxT3mmuIFL9KstH-MZL6FreqI9S9Nfpw0aEIUGBMvjHp1IrwHXp5aiGMI/s1600/558px-The_Levant_3.png" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjP48Az-LUqlae2f0egk_QLN1SyHOK1XpJa-X5psjX-MuQFWG17lP_Obt4YQnFe7Q8WG2TQoJEHQc7OkNqVnThxT3mmuIFL9KstH-MZL6FreqI9S9Nfpw0aEIUGBMvjHp1IrwHXp5aiGMI/s400/558px-The_Levant_3.png" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="371" /></a></div>
<div dir="ltr" style="margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt; text-align: center;">
<div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.28971331962384284" style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">hình 1 :vùng lenvant</span></b></div>
<span style="background-color: white;"><div style="text-align: justify;">
<span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span><div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;">
</div>
<div style="text-align: left;">
<div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sự cai trị của người Hyksos</span></b></div>
<div style="background-color: white; text-align: justify;">
<span style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;"><br /></span></div>
<span id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="background-color: white;"><div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: bold; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sự tìm hiểu về đế quốc Ai cập thời tân vương quốc phải được truy ngược về những phản ứng tự nhiên của dân Ai Cập trong thời kì bị cai trị bởi người Huksos suốt thời kì Trung vương quốc thứ 2 từ 1640-1532 BC. Sự hình dung truyền thống của người Ai Cập về người Hyksos như là một sự tái xâm nhập mạnh hơn của những tộc người Semite. Được nhấn mạnh bởi sự trang bị vũ khí đồng và chiến xa, sự đốt phá và nô dịch do người Hyksos tiến hành khắp vùng đất của hai vương quốc là một chủ đề lôi cuốn số đông. </span></b></div>
<span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
</span></span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 20px; vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">Đây là cách lý giải dễ được chấp nhận để giải thích vì sao Trung vương quốc lại rơi vào tay những kẻ thống trị ngoại quốc. Tuy nhiên đây là một cách nhìn có vẻ sai lệch. Sự thật có lẽ ít kịch tính hơn nhiều.Cách gọi Hyksos lần đầu tiên được dùng (theo sử gia Do thái Josephus trong quyển Contra Apionem) bởi nhà viết sử Ai Cập Manetho. Nó gợi nên hình dung sai lệch của người Ai Cập về thời kì </span><i style="background-color: white; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">hiau khasut</i><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><span style="background-color: white;"> hay những kẻ thống trị ngoại quốc. Đây là cách gọi phản ánh thái độ của họ với kẻ xâm lược, trong đó khái niêm Hyksos đồng nghĩa với "lũ người". Triều đại của người Hyksos có thể xem như cao trào của một đợt sóng di dân và thâm nhập của người châu Á vào châu thổ sông Nile diễn ra từ trước vương triều thứ 12 và mở rộng vào vương triều thứ 13. Mang theo những đặc tinh văn hóa riêng biệt của mình nhưng người châu Á đã dần dần xâm nhập và khẳng định vị trí của mình trong xã hội Ai Cập lúc này trong trong gia đoạn suy tàn và rối ren vào thời kì cuối của Trung vương quốc. Vào 1720 BC họ đủ mạnh để chiếm được quyền điều khiển đô thành Avaris ở đông bắc châu thổ, địa bàn nhanh chóng trở thành thủ phủ của vương quốc Hyksos. Trong vòng 50 năm sau đó , Memphis thủ phủ cổ xưa phía bắc Ai Cập rơi vào tay họ.</span></span></div>
</span><span style="background-color: white;"><span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 20px; vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"> Như vậy, tiến trình nam tiến vào vùng châu thổ diễn ra một cách chậm chạp và cùng với đó là sự chiếm lĩnh các quyền lực bị suy yếu , điều này diễn ra mà không hề cần đến một ưu thế về quân sự nào. Khó có thể cho rằng người Hyksos có những ưu thế về công nghệ quân sự ngoại trừ chính sự suy yếu của người Ai Cập đã mang tới cơ hội thành công cho những kẻ xâm lấn. Ngoài ra, mặc dù đã ổn định ở hạ Ai Cập, người Hyksos cũng tránh tiến xa hơn về phía nam mặc dầu đã thu hẹp vương quốc ai cập đáng kể đến mức trở thành một quốc gia chư hầu. Khả năng hạn chế của họ trong việc quản lí một vùng đất lớn của Ai Cập là hậu quả của sự thiếu năng lực của các lực lượng quân sự.</span></div>
<span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">
<div style="text-align: justify;">
ặc dù tự xưng là những nhà cai trị hợp pháp của Ai cập thuộc vương triều thứ 15, những vua Hyksos vẫn còn những đối thủ cạnh tranh khác là những vua Ai cập thuộc vương triều thứ 17 - vương triều Theban. Một lãnh thổ mới được thiết lập tại Cusac, gần Asyut ngày nay ở miền trung Ai Cập vào năm thứ 3 dưới triều vua Kamose, pharaoh cuối cùng của vương triều thứ 17. Tuy nhiên quốc gia Ai Cập Theban tiếp tục bị suy giảm sức mạnh bởi sự đánh mất vùng Nubia nhiều tài nguyên và nhân lực cùng với sự mở rộng quyền lực của các lãnh chúa người Cush ở miền nam Nubia. </div>
<br />M</span></span></span><div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white; vertical-align: baseline;"><div style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">Những phát hiện khảo cổ chứng minh một nên văn hóa mộc mạc của vương triều Theban là một </span></div>
<div style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">
bằng chứng, mặt khác thời kì hòa bình giữa Theban và người Hyksos cho phép sự giao lưu nối liền giúp cho người Ai Cập tiếp thu những kỹ nghệ mới mà người Hyksos mang đến từ vùng đất Palestine và xa hơn nữa. Cũng từ người Hyksos mà xuất hiện thành lũy Zebu ở vùng Ai Cập. Những hoa màu và ngũ cốc mới được gieo trồng cùng với sức sàn xuất được tăng đáng kể nhờ bánh xe và khung dệt vải đứng. Và đáng kể nhất là kỹ nghệ chiến tranh với công nghệ đồ đồng vượt trội của vùng trung đông so với trung Ai Cập. Dân dần vương quốc Theban đã hấp thụ được hầu </div>
<span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;">hết nhưng công nghệ mới như cách dùng bánh xe, vũ khí đồng và cung hỗn hợp những thứ vốn mang lại ưu thế cho nhưng kẻ thống trị họ.
Quan trọng nhất là những kinh nghiệm trải qua dưới sự thống trị của ngoại tộc đã phá vỡ nếp suy nghĩ truyền thống về sự ưu việt về văn hóa của Cổ và Trung vương quốc cũng như nâng cao sự cảnh giác của vương quốc trước những hiểm họa lân bang. Một hình dung rằng biên giới phía đông phải trở thành bất khả xâm phạm kéo theo các chính sách có tác động sâu sắc đến vùng Nubia và levant trong vòng 300 năm tiếp theo.
</span><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span><div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<span style="background-color: white; font-family: Arial; vertical-align: baseline;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjE7Lr5NwQ5plz2TyDUzFVUobvySFj8Jt0VAnUnw_Ord_xeSmpBGd2HmzDkzQf4VCnkr6svwjHYLCJEnopu9cHe2gMzZyAZUuDi8kmWGKqMW1797467i70-mmBQJbCLN0kyu1cb8nJhzEc/s1600/2+3.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjE7Lr5NwQ5plz2TyDUzFVUobvySFj8Jt0VAnUnw_Ord_xeSmpBGd2HmzDkzQf4VCnkr6svwjHYLCJEnopu9cHe2gMzZyAZUuDi8kmWGKqMW1797467i70-mmBQJbCLN0kyu1cb8nJhzEc/s400/2+3.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="396" /></a></span></div>
<div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<i style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; white-space: pre-wrap;">hình 2: chiếu rìu tế lễ của pharaoh Amosis người sáng lập vương triều thứ 18 dân lên mẹ của mình là nữ hoàng Ahhotep. Ở giữa chiếc rìu khắc hình ảnh của Amosis hạ sát một kẻ thù, có lẽ là một chiếc binh Hyksos. Đầu rìu được mạ vàng và có niên đại khoảng 1570 BC.</i></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; font-style: italic; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 20px; vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<i style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">hình 3: một trong những đóng góp đáng kể của người Hyksos vào văn hóa Ai cập có lẽ là kỹ nghệ vũ khí đồng, nhờ đó người ai cập có thể san xuất những vũ khi như thanh kiếm ngắn này để trang bị cho các chiến binh, nó có một gân đồng ở giữa để tăng độ cứng. Thanh kiếm trong hình có đuôi mạ vàng và có lẽ là một phần thưởng của Pharaoh cho sự dũng cảm</i><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">. </span></div>
</span><div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<b>Chiến tranh giải phóng</b></div>
</span><div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<b id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-weight: normal;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cuộc đấu tranh của triều Theban chông lại người Hyksos có lẽ bắt đầu từ vương triều của Seqenenre Tao II, người mà khảo cổ cho thấy hộp sọ đã chịu nhưng vết thương lớn mang đến cái chết trong một trận chiến. Con trai của ông, Kamos ,là người đã bắt đầu các chiến dịch giải phóng chống lại vua Hyksos là Apophis . Những tuyên bố này được Kamos ghi rõ lại trong văn bia kể về chiến dịch quân sự của ông chống lại người Hyksos, nó tuyên bố chiến tranh với người Hyksos cũng như bất cứ người Ai Cập nào hợp tác với người Hyksos “ ta sẽ đốt rụi nhà cửa của bọn mi, bởi tội lỗi của bọn bây gây ra khi phục vụ cho người Châu Á chống lại Ai Cập, những người chủ của bọn mi..” Thái độ dứt khoát đó cổ vũ tinh thần chống ngoại xâm và làm tăng sự oán giận chống lại những người hợp tác với kẻ thù. Sự thật thì nòng cốt quân đội của người Hyksos tập trung xung quanh đội quân chiến xa và một ít bộ binh. Phần nhiều trong quân đội của họ là bộ binh người Ai cập đến từ các tỉnh lị ủng hộ họ. </span></b></div>
<span style="background-color: white; vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<span style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;"><br /></span></div>
<span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; white-space: pre-wrap;"><b id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-weight: normal; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span></b></span></span><div class="separator" style="clear: both; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial; vertical-align: baseline;"><span style="background-color: white; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><b id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-weight: normal; white-space: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi3HDYq95Ly48-coj5OZnMOAl8GGNHu0y0Yg7_TX1Bt-TeYKSq7-lzomS3Wbl9iFfHTATys56XDhTwPQKkWAm6aHeviKQVtXW1kmXCXUUUzlc710sHvnjYRB7f4-H-sytI1ftjj6H86OUw/s1600/4.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="260" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi3HDYq95Ly48-coj5OZnMOAl8GGNHu0y0Yg7_TX1Bt-TeYKSq7-lzomS3Wbl9iFfHTATys56XDhTwPQKkWAm6aHeviKQVtXW1kmXCXUUUzlc710sHvnjYRB7f4-H-sytI1ftjj6H86OUw/s400/4.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a></b></span></span></div>
<div style="color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px; text-align: center;">
</div>
<span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 20px;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><span style="color: #333333; font-family: Arial; font-size: 15px; line-height: 20px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><div style="text-align: justify;">
<i>Hình 4 : Nubia là xứ rất quan trọng đối với Tân vương quốc như là nguồn cung cấp vàng và các nguyên liệu thô khác. Đây cũng là nơi cung cấp nguồn nhân lực cần thiết khi tuyển quân. Người Medjay tương tự như những tù nhân Nubia được mô tả ở đây được sử dụng rộng rãi trong quân đội của Kamose trong những đơn vị dùng cho trinh sát hoặc tập kích.</i></div>
</span><span style="vertical-align: baseline;"><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</span></span><span style="color: #333333; line-height: 20px; vertical-align: baseline;"><div style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">
<span style="background-color: white;">Chiến dịch mà Kamose tiến hành vào năm thứ 3 nắm quyền là một kiểu tập kích đường thủy truyền thống của người Ai Cập trong đó sử dụng nhiều lính đánh thuê Nubia hay còn gọi là lính Medjay bố trí hỗ trợ trên bờ . Lính medjay đã được sử dụng rộng rãi như là bô binh nhẹ hoặc quân trinh sát kể từ đầu thời kì cổ vương quốc và đóng vai trò tiền quân trong cuộc tấn công của người Theban vào thành lũy Nefrusy của người Hyksos. Cuộc đột kích này của Kamose có lẽ được tiến hành bất ngờ do sự thiếu chứng cứ về sự đụng độ một lực lượng lớn quân đội của người Hyksos. Kamose đã chiếm được rất nhiều thuyền đầy ắp vũ khí mà ông dùng để chèo thẳng đến tấn công thủ phủ Avaris phái đông châu thổ. Ngược với những tuyên bố hoành tráng của Pharaoh về sự huy hoàng của chiến dịch, nó không mang lại yếu tố quyết định trong chuộc chiến tranh với người Hyksos và phải đến em trai của ông là Amosis mới hoàn tất công cuộc giải phóng Ai cập khỏi sự cai trị của người Hyksos. </span></div>
<div style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<div style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">
<span style="background-color: white;">
</span><div dir="ltr" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt; text-align: center; white-space: normal;">
<div style="text-align: left;">
<span style="background-color: white;"><span style="vertical-align: baseline;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sau khi đánh bại các lực lượng Ai cập ủng hộ triều Hyksos, Amosis tiến chiếm Memphis trước khi tung lực lượng tiến vào phía đông châu thổ để bao vây thủ phủ Amoris. Theo sau cuộc tấn công bằng đường thủy là một đợt vây hãm kéo dài. Chứng cứ cho ta thấy được bản chất thủy bộ phối hợp của chiến dịch đến từ những mô tả được ghi lại từ một chỉ huy chiến thuyền, Ah-mose, con của Elben “ ...tôi được điều đến chỉ huy chiến thuyền Phương Bắc vì lòng dũng cảm,và do đó tôi được vinh dự đồng hành cùng tấn tối cao - sự sống, phồn vinh và sức khỏe- trên đôi chân để tháp tùng ngài trên chiến xa trong những chuyến du ngoạn”. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Ở đây chúng ta thấy được bằng chứng đầu tiên về việc người AI cập sử dụng chiến xa. Từ đó suy ra người Ai cập đã nhanh chóng tái chiếm toàn bộ khu vực lãnh thổ phía bắc . </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vì chiến công thống nhất hai vùng đất mà Amosis được các thế hệ sau này vinh danh như người sáng lập nên vương triều thứ 18. Với việc đánh đuổi được người Hyksos, Amosis đã thiết lập nên một vương quốc hùng mạnh nhất vùng trung cận đông. Kế thừa những ảnh hưởng của người Hyksos, Amosis giờ đây là chủ của một đế quốc bao gồm cả các thành bang ở vùng Palestin và Syria, những nơi đã vinh danh ông ta bằng một đợt thao diễn quân sự mà làm ông ta hành quân xa phía bắc đến tận vùng Djahy (thuộc Phoenicia) ít năm sau đó. Có một sự chấp nhận ngầm rằng những vùng châu Á xa tới tận sông Euphrate nay chịu ảnh hưởng của người Ai cập . Khả năng quân sự vươn xa tới vùng biên giới phía đông là phương án phòng thủ hiệu quả nhất cho đế chế và trở thành chính sách chính của vương triều Ai cập để đối phó với vùng Levant, nó cũng giải thích cho sự dính líu của Ai cập đến lịch sử vùng đất này trong vòng 400 năm tiếp theo . Chính sách đó cũng kéo theo sự duy trì một quân đội thường trực và sự tái tổ chức quốc gia để có thể cung ứng cho những chiến dịch quân sự lớn hơn. </span></span><br /><span style="vertical-align: baseline;"><span style="font-family: Arial;"><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></span><span style="vertical-align: baseline;"><b id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Thời kì tiếp sau đó là giai đoạn xây dựng lại nên kinh tế và tập trung quyền lực nhằm chuyển hóa Ai cập thành một quốc gia quân sự, có khả năng duy trì một quân đội hùng mạnh và một chính sách đế quốc vươn tay tới tận vùng Palestine và xa hơn nữa đã được thiết lập.</span></b> <span style="font-family: Arial;"><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></span></span><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="vertical-align: baseline;"><span id="internal-source-marker_0.13365687057375908" style="background-color: white;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGR3x1VMFlf5xzYqOZe0iKHCyh1PiCATCMWv-et-vMxA2ZA7MiCW0pAuPtTr__lT9pFob0hh3rVMEGH7-D10hNCx0ouZefUup4sxgqEkhBrYZ-pgohKj3NroNm5zNc9Lt-7WJLZIfRszA/s1600/5.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGR3x1VMFlf5xzYqOZe0iKHCyh1PiCATCMWv-et-vMxA2ZA7MiCW0pAuPtTr__lT9pFob0hh3rVMEGH7-D10hNCx0ouZefUup4sxgqEkhBrYZ-pgohKj3NroNm5zNc9Lt-7WJLZIfRszA/s400/5.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a></span></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="background-color: white; vertical-align: baseline;"><br /></span></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="background-color: white;"><i style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; white-space: pre-wrap;">Hình 5: dù được mô tả là đạo quân hộ tống cho đoàn thuyền mà Hatshepsut gửi đến vùng đất “land of Punt” , hình ảnh trên cho thấy nòng cốt của lực lượng AI cập của tân vương quốc là những bộ binh và cung thủ. Họ được trang bị giáo và rìu chiến bằng đồng, được che chắn bởi khiên ngắn vát tròn. Một chiến sĩ phía sau vị chỉ huy thì mang một cây cung hỗn hợp.</i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; white-space: pre-wrap;"> </span></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><span style="vertical-align: baseline;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những giới hạn của cuộc chinh phục</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trong lúc vẫn có những bất đồng nhỏ giữa các học giả về việc liệu quân đội Ai cập có được triển khai ở Nubia dưới thời Amephosis I thì đến triều đại của Amosis các bằng chứng là không rõ ràng về việc các chiến dịch của ông này được thực hiện ở nơi nào trong vùng Syria và Palestine. Tuy nhiên, người ta cho rằng quân đội Ai Cập đã viễn chinh xa tới tận thành phố Tunip bên bờ sông Orontes. Nếu điều đó là sự thực thì nó chứng tỏ Ai Cập đã cố gắng kiểm soát địa điểm này chống lại các mối đe dọa đến từ vương quốc Mitanni của người Huririan, quốc gia đang đẩy mạnh việc chinh phục vùng Syria, khu vực mà người Ai Cập đang thừa nhận chủ quyền. Những Pharaoh kế vị sau cái chết của Aphemosis I vào năm 1625 BC đã ý thức rất rõ về việc quyền lực và sự an ninh của đế chế đi đôi với việc duy trì và triển khai một quân đội có thể phòng vệ được những khu vực trọng tâm. Quân đội lúc này thật sự được phát triển và giữ vai trò quan trọng trong xã hội Ai Cập hơn bất cứ giai đoạn nào khác trong lịch sử của cổ và trung vương quốc. Việc này cũng tác động lớn lao đến bản thân các chính sách ở trong nước trong vài thế kỉ tiếp theo. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHtbrU1OK232RCDwhvUmcOXYr4NcvQyzKI_zCSj0kv-IitPCwzbQ_vyib8qAHeUTGbSWf3EZ1CPaAD7bC6vhLm400OowkHbf38p707RO5gqHnqXU1M1IzP2jqKXnv4uAEkbyndcqurgIQ/s1600/6-7.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="260" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHtbrU1OK232RCDwhvUmcOXYr4NcvQyzKI_zCSj0kv-IitPCwzbQ_vyib8qAHeUTGbSWf3EZ1CPaAD7bC6vhLm400OowkHbf38p707RO5gqHnqXU1M1IzP2jqKXnv4uAEkbyndcqurgIQ/s400/6-7.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a><br /><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 7 : Vũ khí của bộ binh Ai Cập đầu vương triều thứ 18. Vũ khí tấn công chủ đạo là cây búa đồng. Thanh dao dài bằng đông bên trai là vũ khí trong gia đoạn chuyển tiếp trước khi quân Ai Cập chuyển hẳn sang dùng kiếm dài do chịu ảnh hương từ lính đánh thuê Sherden đến từ biển.</span></i></span><br /><span style="vertical-align: baseline;"><b style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></b></span><span style="vertical-align: baseline;"><b style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>Hình 8 : Những thanh ném này là một trong những vũ khí cổ nhất được quân Ai cập sử dụng. Mặc dù đơn giản nhưng lại rất hiệu quả nên chúng được sử dụng phổ biến trong quân đội Ai cập cho tới tận thời kì tân vương quốc</i>.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Thời kì Tuthphosis I kế tục thì vương quốc chứng kiến sự bùng nổ các hoạt động quân sự của Ai cập và vị Pharaoh mới đã mang quân chinh chiến thường xuyên hơn tất cả những gia đoạn lịch sử trước đó. Vị pharaoh này đã đạt tới những giới hạn lạnh thổ mà quân đội AI cập có thể chinh phục được. Dù Tuthphosis I không gọi chính thức kẻ thù là ai nhưng hình thức mà ông ta sử dụng , Naharin về sau được quân đội ai cập sử dụng để gọi người Mitanni. Một bia đá được ông ta cho tạc ở bờ sông Euphrate như một tuyên bố chủ quyền của Ai cập trên bờ nam con sông, nó miêu tả ông ta đcó những thành công khi đối đầu với quyền lực mới này . Bức mô tả này nằm vào khoảng 1300km cách xa AI cập là cực xa nhất phía bắc, ngược về phía nam Tuthphosis đã hành quân tới tận Kurgus ở Nubia cách Thebes 800km ngược lên con thác thứ tư của thượng nguồn sông Nile. </span></b> <i style="font-family: Arial; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">
</i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXTugAM427ioIkeaGaAwiugicoZK8ag5XS0ithSh2ppVccgJJ5Akqic8MMctwO2If6YXLpMh5f2MsGiduL9-ZvSohyphenhyphenvhASpGD8i-xmFuCh9_wiXj2pEKY7rPvBGRZf75eBUIZQ3hnGbJ0/s1600/EgyptianEmpire.gif" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXTugAM427ioIkeaGaAwiugicoZK8ag5XS0ithSh2ppVccgJJ5Akqic8MMctwO2If6YXLpMh5f2MsGiduL9-ZvSohyphenhyphenvhASpGD8i-xmFuCh9_wiXj2pEKY7rPvBGRZf75eBUIZQ3hnGbJ0/s400/EgyptianEmpire.gif" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="323" /></a> </span><br /><span style="vertical-align: baseline;"><br /></span><span style="vertical-align: baseline;"><b id="internal-source-marker_0.8907002313062549" style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cần nhấn mạnh giới hạn của việc chinh phục không phải nhằm mục đích chiếm đóng lãnh thổ. Amosis cho phép các thành bang ở Syria và Palestin quyền tự trị chừng nào họ còn chịu cống nạp cho AI cập. Ý nghĩa lớn nhất của những đợt hành quân trên chỉ là chứng tỏ uy quyền của Ai cập nhằm duy trì lòng trung thành của các lạnh thổ phụ thuộc và đề phòng trước bất kì mối đe dọa nào khác đến từ bên ngoài. Phải đến cháu trai của Tuthphosis thì các chính sách về lãnh thổ của Ai cập mới được củng cố như là một quyền lực đế chế. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trong suốt thời kì của Amenophis I hay Tuthphosis I thì người Metanni vẫn chưa đủ sức để thách thức chủ quyền của AI cập ở Syria và Palestien. Bước vào vương triều của Tuthphosis III, thách thức từ người Metanni ngày càng lớn và Ai cập phải lựa chọn giữa từ bỏ những chư hầu hoặc đẩy mạnh các biện pháp hiếu chiến và chuyển mình thành một đế chế. </span></b> </span><br /><span style="vertical-align: baseline;"><br /></span><span style="vertical-align: baseline;"></span></span></div>
</div>
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.19180444115772843" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: start; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vương quốc Metanni</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tiền thân của vương quốc Metanni được hình thành từ sự tập hợp các thành bang nhỏ phía bắc vùng Lưỡng hà vào khoảng nửa sau thế kỷ 16 BC. Trung tâm của vương được đặt ở khu vực sông Habur, nơi tọa lạc của thủ phủ Washukkani mà vị trí chính xác còn chưa được xác nhận. Trong khi dân số và văn hóa của các thành bang này đa phần là người Hurrrian thì việc xuất hiện các tên gọi có gốc Ấn-Âu cho thấy giai cấp quý tộc thống trị với quân đội có chiến xa không phải là cư dân bản địa. Tên của những vị thần được thờ cúng bởi giai cấp này không thuộc về văn hóa Hurrican mà có sự tương đồng sâu sắc với giống dân Arryan chinh phục Ấn Độ. Những kẻ thống lĩnh nhờ những ưu thế trội hơn về quân sự bởi chiến xa và ngựa chiến có những tên gọi chỉ ra điều ấy. Một ví dụ như tên của vua Tushratta của người Mitanni cùng thời với Pharaoh Amenophis có nghĩa là “kẻ sở hữu những chiến xa dữ tợn “ và Birishdashwa có nghĩa “ những chiến mã hùng mạnh”. Nói chung tầng lớp quý tộc này được xem như là những mariyannu , có nghĩa là những chiến sĩ trẻ. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sự đóng góp của người Mitanni vào lịch sử chiến tranh Trung Đông là không thể bỏ qua. Dù họ không phải là người mang đến những chiến xa vào vùng đất này nhưng chính sự triển khai chiến thuật thứ vũ khí mới cùng với việc tăng cường trang bị giáp cho ngựa và kị sĩ đã tác động đến không chỉ quân đội Ai cập mà còn cả người Hittite và Assyria. Dù áo giáp vảy và phiến đã được người Hurrian phát minh từ khoảng thế kỉ 17 BC thì việc trang bị rộng rãi là ở những chiến binh mariyannu của vương quốc Mitanni. Những chiếc áo đầy đủ của một chiến binh hoàng gia mariyannu cao quý thật sự rất giá trị và cầu kì trong chế tạo (hình 9), trở thành một tiêu chuẩn thước đo mà các dân tộc khác trong khu vực đã học tập theo. Ảnh hưởng của người Mitanni rất rõ trong áo giáp của cung thủ chiến xa AI cập (hình 10) . Sự tôn trọng của người Ai cập với trang bị của chiến binh mariyannu dẫn tới việc cướp bóc chiến lợi phẩm thường xuyên trong những chiến dịch của họ ở Palestine và Syria. Điều này thấy rõ hơn khi các chiến xa và thiết bị kèm theo chiếm một phần lớn trong số quà cưới được gửi bởi vua Artanama đến pharaoh Tuthmosis IV khi một hôn ước được thực hiện đánh hiệp ước đình chiến giữa hai vương quốc vào đầu thế kỉ 14 BC. Chắc chắn không có gì ngạc nhiên khi người AI cập quan sát cẩn trọng quyền lực mới đang lớn mạnh với một dự báo xung đột không thể tránh khỏi.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Ngoài người Metanni thì các thành bang khác của người Hurria hoặc không phải Hurria thuộc khu vực Syria đều nhanh chóng tiếp thu mô hình chiến sĩ miriyannu và hệ thống kỹ thuật quân sự đi cùng. Điều này giải thích vì sao pharaoh Tuthmophis III phải đích thân tiến hành tổng công 17 chiến dịch trong vòng 20 năm để kiểm soát Syria và Palestine. </span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start; white-space: normal;"> </span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start; white-space: normal;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: start; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start; white-space: normal;"></span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJq3J3Pgchgb0DR5AuUqyRowmks47aPgpJ9VV1i0sWaFBY76Qc72z3A1M94YnftrSn8nC9GP0QT7ZcNzFDeyB5hpp4WpvsG4FlTgRgALWku-QOE6XkYjrC42qAOdlMwyJyGZnoYEDhBXU/s1600/9-miriyannu.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="473" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJq3J3Pgchgb0DR5AuUqyRowmks47aPgpJ9VV1i0sWaFBY76Qc72z3A1M94YnftrSn8nC9GP0QT7ZcNzFDeyB5hpp4WpvsG4FlTgRgALWku-QOE6XkYjrC42qAOdlMwyJyGZnoYEDhBXU/s640/9-miriyannu.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEihPdRTKMZlC2B4r3llz8hEFasbHX26fIc90I8I9wR4GIY1ymw-hoW4DYJF09WNyBeXjdHuzvkIZXSNoAG55TISn1TTv3Sbb7Gs0YAueUW2cjfaavtJOOB1exKUYHRFX2Zc3WiHR3-w2ro/s1600/10-egypt-archer.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="483" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEihPdRTKMZlC2B4r3llz8hEFasbHX26fIc90I8I9wR4GIY1ymw-hoW4DYJF09WNyBeXjdHuzvkIZXSNoAG55TISn1TTv3Sbb7Gs0YAueUW2cjfaavtJOOB1exKUYHRFX2Zc3WiHR3-w2ro/s640/10-egypt-archer.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<i style="background-color: white;">hình 9 : áo giáp và chiến xa của chiến sĩ mariyannu</i></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<i style="background-color: white;">hình 10: giáp của cung thủ chiến xa Ai cập thời kì đầu của Tân vương quốc</i></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;">
<b id="internal-source-marker_0.08565833675675094" style="background-color: white; font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trở thành đế chế</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Suốt thời kì của Tuthmophis I và Amenophis I thì người quyền lực của người Metanni mới chỉ hình thành. Ảnh hưởng của Ai cập ở vùng levant là chủ đạo nhưng bắt đầu có chiều hướng uy giảm vào thời kì Tuthmophis II và Hashepsut. Suốt 20 năm trong thời trị vị của Hatshepsut quân đội AI cập chưa từng tiến vào vùng Levant và hậu quả là việc suy giảm đáng kể lượng cống phẩm đến từ các thành bang ở vùng này. Nắm bắt cơ hội này người Mitanni đã nhanh chóng mở rộng lãnh thổ toàn bộ khu vực cho tới tận bờ biển địa trung hải , trở thành chủ nhân mới của toàn bộ các thành bang chư hầu của Ai cập trước đây . </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sự suy giảm quyền lực của Ai cập thấy rõ trong việc nhà vua xứ Quadesh từ vùng Orontes tiến vào mở rộng lãnh thổ ở vùng Syria và tiến vào nam Palestine mà hoàn toàn không bị ngăn cản. Nghe tin hoàng hậu Hatshepsut băng hà vào năm 1482 BC, ông này thành lập một liên minh các thành bang Syria tiến quân thách thức Ai cập ở Canaan bằng việc bao vây đô thành Megiddo. Chúng ta phải cho rằng nhà vua xứ Quadesh phải được sự hậu thuẫn ngấm ngầm hoặc công khai của lãnh chúa của ông ta ở Washukkani để tiến hành hành động khiêu khích này. Thành phố bị bao vây có một vị trí chiến lược nằm trên tuyến đường giao thương chính từ AI cập đến Lưỡng Hà. Đây không chỉ là sự đe dọa trực tiếp đến mối lợi kinh tế mà hành vi táo bạo trên cho thấy nếu không kịp phản ứng nhanh Ai cập sẽ không chỉ đánh mất toàn bộ ảnh hưởng của mình trong khu vực mà sự an toàn biên giới phía đông của đế chế cũng bị đe dọa.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"> Tuthmophis III đã có sự thay đổi những chính sách ngoại giao theo chiều hướng cứng rắng như một sự đáp trả và những chiến dịch quân sự được tung ra để thi hành đánh dấu một chiến lược rõ ràng giờ đây được Ai cập theo đuổi. Các chính sách cũ của Ai cập cho phép các thành bang Syria nạp cống phẩm đòi hỏi phải duy trì những được thao diễn quân sự hàng năm ở vùng này. Thiếu vắng những hoạt động như vậy Ai cập khó lòng giữ được sự trung thành của các thành bang vốn rất lộn xộn tại đây, đặc biệt là khi họ phải đương đầu với một quyền lực thật sự mới nổi lên từ người Mitanni. Người Mitanni đã lên kế hoạch thế chân quyền lực của Ai cập bằng cách khai thác những điểm yếu của đế chế.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tuthmophis III hẳn đã nhận thấy Ai cập cần phải có sự thay đổi hoàn toàn về chính sách. Việc buông lỏng sự quản lí không được đáp đền cần đến một chính sách khác. Palestine và Syria phải được đặt dưới sự kiểm soát, sự cần thiết của quân đồn trú chống nổi loạn Quyền cai trị các đô thành được đặt dưới sự quản lí của pharaoh. Các lãnh chúa chư hầu phải cống nạp con trai đến Ai cập để làm con tin. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"> Tuy nhiên Tuthmophis hẳn là không có ý định chiếm đóng toàn bộ khu vực bằng quân sự. Đó là một hình thái đế quốc nằm ngoài khả năng cung ứng và vận hành của nhà nước Ai cập. Theo nghĩa đó hình thái đế chế của nhà nước Ai cập và các thành bang chư hầu khác với ý nghĩa khi dùng để miêu tả đế chế La mã sau này. Có thể nói Ai cập không quan đến lãnh thổ của các chư hầu. Các chiến dịch quân sự của Tuthmophis tung ra chỉ nhằm mục tiêu kiểm soát lãnh thổ để đảm bảo an ninh và thu lợi ích kiểu sắt sữa bò thông qua các công phẩm hằng năm. Bởi vì Tuthmosis III đã nhìn nhận người Mitanni là một đối thủ không thể bỏ qua nên ông ta đã có những chiến dịch khôn ngoan từng bước một tiến tới một cuộc chạm trán giữa 2 quyền lực mà ông ta đã chuẩn bị trước.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cái chết của Hatshepsut đưa Tuthmosis lên ngai vàng vào năm ông ta 22 tuổi. Trước sự nổi loạn của liên minh, ông này đáp trả một cách cẩn trọng nhưng nhanh chóng là thân chinh mang quân đối đầu với kẻ địch. Dưới sự chỉ huy của vị pharaoh cứng rắng và quyết đoàn ,được ca tụng như một trong những pharaoh vĩ đại nhất của Ai cập, quân đội mặc dầu đã lâu không hoạt động vẫn được vũ trang và luyện tập tốt để đối mặt với kẻ địch. Trên hết , Ai cập lúc này đang khát khao lấy lại những vinh quang cũ bằng cách tiêu diệt những kẻ thách thức, một đế chế cần một quân đội mạnh mẽ được rèn luyện trong chiến tranh.</span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.08565833675675094" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: start; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Quân đội đế chế</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Thống lãnh của quân đội Ai cập là pharaoh, người nắm giữ mọi quyền hành của chính phủ và là chủ của toàn thể đất nước. Tính chất to lớn mặc nhiên của quyền lực này được phản ánh torng các văn bia của các pharaoh vương triều 18 và 19 trong đó miêu tả pharaoh như là thần mặt trời, thần chiến tranh và biểu trưng cho cả ai cập. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sự chuẩn bị cho vai trò này được tổ chức từ rất sớm, thái tử sẽ được giáo dục về nghệ thuật quân sự bởi những cưu binh được đích thân pharaoh chỉ định. Việc học tập bao gồm tất cả nghệ thuật chiến tranh bao gồm từ sử dụng vũ khí và tàu chiến đến chiến thuật và chỉ huy. Trong một xã hội đề cao sự dũng cảm thì khả năng điều khiển chiến xa và cung tên của các pharaoh rất được tôn sùng. Thật sự thì bản thân Tuthmosis II, Amenophis II và những người kế tục rất tự hào về khả năng sử dụng những vũ khí trên, những thứ rõ ràng là rất hữu dụng khi chi huy toàn quân trong chiến trận. Điều này khiến các pharaoh không chỉ điều quân khiển tướng mà còn trực tiếp tham gia trận chiến. Tuthmosis III, Amenophis II và Ramase II là những Pharaoh nổi tiếng vì trực tiếp chỉ huy quân đội trên chiến xa và lòng dũng cảm của họ là điều không cần bàn cãi.</span></b></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvavGV4eOUvLhvDsAxKaRMwW4Rh981sw702D45SPfzgPHlt6uhZDJbPoKosqmU8UgbBfOtBSxkNXh1nrEOTg6iUPfQtqFVt6Z2f1lpO8KiAwd2nBk8LEFaXCIQhLNW7hUlvPV4sGACoyc/s1600/khopesh.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="251" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvavGV4eOUvLhvDsAxKaRMwW4Rh981sw702D45SPfzgPHlt6uhZDJbPoKosqmU8UgbBfOtBSxkNXh1nrEOTg6iUPfQtqFVt6Z2f1lpO8KiAwd2nBk8LEFaXCIQhLNW7hUlvPV4sGACoyc/s400/khopesh.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: start; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>hình 9 : thanh gươm đồng quodesh, tên gọi xuất phát từ hình dáng đặc trưng cong như cẳng động vật được sử dụng rộng rãi trong quân đội của các pharaoh thời kì tân vương quốc.</i></span></b><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start; white-space: normal;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: start; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start; white-space: normal;"></span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9IR2jxAPF8cFmykBkX8ukz6sUggeXmGjGFoYK_cov6GBb4FgrL2TGWvygT7Xiq6Lv-Rj012k54E6X2yRhf28sAriZKfsFAAa0kg9fv4sS78037jirfBfGPTNr8tV1j6nB6EguFxbUSFE/s1600/10+aaa.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="245" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9IR2jxAPF8cFmykBkX8ukz6sUggeXmGjGFoYK_cov6GBb4FgrL2TGWvygT7Xiq6Lv-Rj012k54E6X2yRhf28sAriZKfsFAAa0kg9fv4sS78037jirfBfGPTNr8tV1j6nB6EguFxbUSFE/s400/10+aaa.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<b id="internal-source-marker_0.08565833675675094" style="font-weight: normal; text-align: start;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>hinh 10 : bản khắc đá này miêu tả những chiến sĩ trong trận Qadesh, khác với những hình ảnh sơm hơn các chiến sĩ trong hình đều có khăn đội đầu, một số vẫn sử dụng rìu đồng nhưng một số được trang bị thanh kiếm quodesh ngoài khiên và giáo.</i></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEglM-Mi1GpMkkLciCuEWgD2gUn9_h_diigo_53KPZ3bHer1_-ccF_YK09fCJG_xUJ5zhk0S9kWpJEcsOvufNLvFtSGgY6KnWpYN2vdmhCrRxSXae00IFf_KKGd-ElOwKckrg6UNWpQJJiw/s1600/11.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="282" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEglM-Mi1GpMkkLciCuEWgD2gUn9_h_diigo_53KPZ3bHer1_-ccF_YK09fCJG_xUJ5zhk0S9kWpJEcsOvufNLvFtSGgY6KnWpYN2vdmhCrRxSXae00IFf_KKGd-ElOwKckrg6UNWpQJJiw/s400/11.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<b id="internal-source-marker_0.08565833675675094" style="font-weight: normal; text-align: start;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>hình 11: từ khi đẩy lùi người Hyksos cho đến giữa thế kỷ 14 BC, chiến xa của người Ai cập tương đồng với những dân tộc Canaanite . Đặc trưng của những kiến xa ngựa kéo cho tới tận vương triều của Tuthmosis IV là bánh xe có 4 nan hoa . Dù chiến xa được đóng tại Ai cập nhưng một lượng lớn của chúng là cống phẩm của các thành bang chư hầu Canaanite. Kị sĩ trong hình đang dùng chiến xa đi săn, anh ta quấn dây cương ngang lưng để rảnh 2 tay dùng kéo cung.</i></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<div style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.3792317353654653" style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Quyền lực tập trung vào pharaoh có nghĩa ông ta tự mình điều hành toàn bộ hoạt động của chính phủ. Trọng trách như vậy đòi hỏi một con người cương quyết, tài trí, có sức chịu đừng, ứng biến và có tầm nhìn. Trong trường hợp các vị vua xứ Assyria, sức mạnh của vương quốc hoàn toàn phụ thuộc vào tài năng của vi quân vua cầm quyền. Và thật may mắn cho Ai cập trong suốt thời kì Tân vương quốc, Ai cập đã nằm dưới tay của một vị pharaoh thiên tài và một số khác tuy không sánh bằng nhưng cũng rất tài năng. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Việc tái cấu trúc Ai cập thành một quốc gia quân sự làm xuất hiện tầng lớp chiến binh với vai trò ngày càng cao trong xã hội Ai cập. Để truy một quân đội sẵn sàng cùng với các vũ khí, khí tài kèm theo đòi hỏi phải xuất hiện những cơ chế kinh tế và quản trị mới. Những thanh gươm đồng như quedesh hay một lượng lớn mũi tên đồng chỉ có thể được làm trong những cơ sở sản xuất được quản lí bởi nhà nước. Những nơi này làm ra cả những thứ như khiên, giáo, cung chiến xa và cả tàu chiến đóng tại memphis. Những hoạt động như vậy được miêu tả trong những bức họa trong những hầm mộ thời kì tân vương quốc. Ngoài ta, không quốc gia nào có thể tạo nên một đạo quân chiến xa nếu thiếu nguồn cung cấp ngựa thường xuyên. Trong khi một lượng lớn ngựa được quân AI cập chiếm được từ chiến lợi phẩm và từ đồ cống nạp của các thành bang Syria và palestine thì vương quốc cũng tổ chức những trại nuôi và bãi thả để cung cấp số ngựa cần thiết cho quân đội. Khi xem xét các nguồn tài nguyên cần thiết để duy trì cho một đạo quân như vậy thì việc phát sinh chiến tranh là khó tránh khỏi. Nó thúc đẩy các pharaoh can thiệp sâu vào vùng đất Syria và Nubia, hai vùng đất có tài nguyên màu mỡ.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cấu trúc quân đội AI cập là bản sao của cấu trúc hành chính vương quốc. Quân đoàn phía bắc đạt bản doanh tại memphis và quân đoàn phía nam tại Thebes, mỗi đơn vị được một vị thống lãnh quản lí, về sau xuất hiện thêm quân đoàn thứ 3 và đơn vị thứ 4 do Ramaese II thành lập . Mỗi quân đoàn đặt tên theo vị thần của vùng đất mà nó nắm giữ, quân đoàn tại Thebes có tên Amun, quân đoàn Ptah ở Memphis, và Re ở Memphis. Quân đoàn thứ tư thành lập vào vương triều thứ 19 đạt tại Pi được Ramaese II đặt tên theo thần Set ( Sutekh) . Các vị tướng có trách nhiệm đào tạo lính mới tuyển bổ sung cho các đơn vị và cứ điểm, cung cấp quân cho các đơn vị hộ tống hoàng gia. Các bản ghi chép thống kê số lượng lính mới tuyển và việc cung cấp các vật dụng cần thiết được thực hiện bởi cục văn khố quốc gia. Cục này lại báo cáo cho các tướng lãnh quân đội của Ai cập. Bô máy hành chánh làm việc thông qua văn thư của AI cập giúp duy trì và cập nhật thường xuyên sức mạnh của quân đội. Cơ chế vận hành hiệu quả này làm cho quân đội AI cập là một trong những quân đội tiên tiến nhất vào cuối giai đoạn đồ đồng. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Việc gia nhập quân đội có sức hập dẫn lớn với giới trẻ Ai cập phản ánh qua các văn thư lưu trữ trong các trường học. Quân đội được mở rộng tạo thêm cơ hội gia nhập và tiến thân cho cả người giàu và người tầng lớp thấp. Trong khi những người tầng lớp cao có những vị trí đảm bảo trong những đơn vị tinh nhuệ như quân chiến xa thì những người bình dân có thể đạt tới những vị trí chỉ huy. Không tấm gương nào minh hoạt tốt hơn bằng sự nghiệp của Horemhab, người bắt đầu từ vị trí một văn thư và kết thúc ở ngai vàng pharaoh. Những pharaoh khác mà bắt đầu sự nghiệp từ quân đội có thể kể ra như Ay, Ramaese I và Amosis I. Long dũng cảm được tưởng thưởng bằng “phần thưởng vàng” dưới hình thức quyền trượng hay vũ khí (Ah-mose nói mình đã được Amosis thưởng 2 lần). </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Đất đai, nô lệ và phần chia trong chiến lợi phẩm khuyến khích danh sách quân tinh nguyện. Tính giai cấp tự nhiên trong quân đội Ai cập còn được củng cố bởi khuynh hướng binh nghiệp có tính cha truyền con nối theo tước vị. Điều này được củng cố và khuyến khích trong thực tế qua việc thành lập các thuộc địa của quân đội xuyên suốt Ai cập. Tuy nhiên phần lớn quân đội được tuyển thông qua danh sách tòng quân được bố cáo ở các thành thị. Vào thời trung vương quốc quy định tỷ lệ bắt lính là một trên một trăm dân, tỷ lệ này tăng vọt vào thời tân vương quốc và đến thời Ramases II tỉ lệ này là 1/10. Có những bằng chứng cho thấy trong một số trường hợp là cưỡng bách tòng quân. Điều là bình thường vì trong thời kì Ramases II, một lượng lớn binh lính được bổ sung cho quân đội nhằm đối phó với các đe dọa từ biên cương.</span></b></span><div>
<b style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial;"><span style="background-color: white; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixOAV1U1wHgPy5Z_phijB1d8zNYs8oXThqoyHbJbdya0Om98Ux2w5i4aoy_7mA-NN79EiAt5zBxSLGxWtXic4Sl-e0G4MVOJO8ztaiIJrv6EtCbpgR_gcy-fEIuMX4-6Jjbj5xOAMLKfw/s1600/12.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="371" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixOAV1U1wHgPy5Z_phijB1d8zNYs8oXThqoyHbJbdya0Om98Ux2w5i4aoy_7mA-NN79EiAt5zBxSLGxWtXic4Sl-e0G4MVOJO8ztaiIJrv6EtCbpgR_gcy-fEIuMX4-6Jjbj5xOAMLKfw/s400/12.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
<b style="background-color: white; font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"> <i>Hình 12: mặc dầu Ai cập đã phát triển chiến xa từ sau khi đẩy lùi người Hyksos, việc thiếu ngựa đã hạn chế sự phát triển nhanh chóng của đạo quân chiến xa. Nó chỉ đạt tới quy mô lơn vào thời kì của Tuthmosis III. Ngựa thật sự có giá trị trong số các chiến lợi phẩm và đồ cống nạp. Trong tranh ta thấy 2 con ngựa được mang về Ai cập. Chú ý hình ảnh đứa trẻ bên góc phải, vào thời kì củ Tuthmosis các chư hầu phải đưa con trai về Ai cập để làm con tin (bào tàng British)</i></span><i><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span></i></b><span style="background-color: white;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7AzfJtT92LuT301Zq1ZJx_uQSGsGd_-4LWePlqZeqBwnxBJAtkNERBe62kMsxnTgAieNCTXZZAf8ea3qjNPkz0pBhKPoPoMVZWAzr7bVT2ZtSumXAQvh6tqOzM-5fpnK6oxgnAq0oDdY/s1600/13.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7AzfJtT92LuT301Zq1ZJx_uQSGsGd_-4LWePlqZeqBwnxBJAtkNERBe62kMsxnTgAieNCTXZZAf8ea3qjNPkz0pBhKPoPoMVZWAzr7bVT2ZtSumXAQvh6tqOzM-5fpnK6oxgnAq0oDdY/s400/13.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="271" /></a> <b style="font-weight: normal;"><i><br /><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 13: Được xem như vị pharaoh vĩ đại nhất trong lịch sử AI cập. Tuthmosis thực hiện không dưới 17 chiến dịch vào vùng Syria và Pelestin nhằm kiểm soát khu vực Levant. Chiến dịch Megiddo của ông ta thành công rực rỡ đến mức ông ta được xem như Napoleon của AI cập cổ đại.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span></i></b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgveADLo8siPFpjcd7dgD9iRn0gsIInV0gIBSzawceAAI1WFXFimIWjRv3cQyxDFTU6YwFkbqd6x6X6xy4gXeUO7WxUSf1tAVJHrxSfZVOdSlGx1nS64APf9VMhy3ZceVIUMaalvRgmJsQ/s1600/14.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="305" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgveADLo8siPFpjcd7dgD9iRn0gsIInV0gIBSzawceAAI1WFXFimIWjRv3cQyxDFTU6YwFkbqd6x6X6xy4gXeUO7WxUSf1tAVJHrxSfZVOdSlGx1nS64APf9VMhy3ZceVIUMaalvRgmJsQ/s400/14.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a> <b style="font-weight: normal;"><i><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hính 14: Lực lượng tinh nhuệ của các thành bang Canaanite là loại quân chiến xa gọi là chiến sĩ mariyannu. Đây là hình ảnh minh họa lấy từ bản khắc chiến xa của Tuthmosis IV, cho thấy những yếu tố chính của trang bị và lính trên một chiến xa ngựa kéo.</span></i></b><br /><b style="font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></i></b><b id="internal-source-marker_0.6925941952504218" style="font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Chiến tranh trong thời kì Tân vương quốc</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Đội quân mà Tuthmosis III mang đi xuất phát từ cứ điểm Sile để đối đầu với liên quân đối phương tại trận Megiddo khác nhiều với lực lượng của Ramases II trong chuyến viễn chinh bắc phạt chống lại người Hittite 180 năm sau đó. Mặc dù lực lượng của Ramases lơn hơn với 4 quân đoàn và được huấn luyện và trang bị kỹ thuật tiên tiến hơn thì vẫn có nhiều yếu tố cho thấy có sự nối tiếp giữa hai thế hệ. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Mặc dù các quân đoàn chiến xa được thành lập thì quân đội của tân vương quốc cũng giống như thời kì trung vương quốc, là một đạo quân chủ yếu là bộ binh. Đây là điểm khác biệt giữa quân đội Ai cập so với người Mitanni, người Syria hay Canaanite, những quân đội chủ yếu dùng chiến xa. Điều này nói lên 2 lợi thế của người Cập. Một là so với đối thủ thì Ai cập có dân số đông đảo do đó có thể triển khai một lực lượng bộ binh lớn, thứ hai là quân Ai cập sau nhiều thế kỉ đã quen với với thành lập và duy trì kỷ luật một đạo quân lớn như vậy. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Bộ binh Ai Cập</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Bộ binh chia làm hai loại. Cung thủ được trang bị cả bằng cung tổng hợp lẫn cung bằng cây uốn kiểu cũ. Thường thì cung thủ được bố trí dàn ngang nhưng được sắp xếp theo vị trí địa lý tự nhiên. Khi đối diện với quân lính được trang bị nhẹ như quan Liban thì những đợt bắn cầu vồng sẽ gây tổn thương lớn. Nếu đối mặt với bộ binh được trang bị nặng thì vai trò của cung thủ là bắn hỗ trợ cho bộ binh tham gia cận chiến. Loại bộ binh này gọi là nakhtu-qa (cậu trai tay khỏe) sẽ nhanh chóng tiến lên xếp đội hình giáo chống lại sự áp sát của đối phương trong khi sẵn sàng cận chiến với những thanh kiếm quodesh hay rìu đồng. Luôn có sự phối hợp giữa hai loại quân nhưng không có bằng chứng cho việc cả hai cùng được triển khai chung trong một đội hình cận chiến. Cả hai loại quân đều được triển khai thành những trung đội có quân số từ 200-250 lính. Tinh thần và biểu trưng của từng trung đội được thể hiện bằng cờ hiệu mang theo trên chiến trường. Các ví dụ có thể nêu như một trung đội lính Nubia dưới thời Amenophis II có tên “ Bò rừng Nubia”, những đơn vị khác của Amenophis III thì có tên là “ công lý hiển nhiên” và “ Aten tráng lệ”. Việc kiểm soát sự di chuyển của các đội hình được thực hiện bởi kèn trận, một trong số chúng đã được tìm thấy trong các khu mộ.</span></b></span></div>
<span style="background-color: white;">
</span></div>
<div style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">
<span style="background-color: white;">
<b id="internal-source-marker_0.6925941952504218" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Lực lượng chiến xa</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Đội hình bộ binh của Ai cập rõ ràng là mục tiêu chính của chiến xa Syria và Canaanite. Chiến xa sẽ gây tổn thất lớn cho bộ binh nếu tấn công một cách bất ngờ. Tuthmosis III đã chống lại việc bị chiến xa tập kích như vậy khi tránh bố trí đội hình hàng dọc khi hành quân vào thung lũng Esdraleon từ cả hai đầu nam và bắc trong chiến dịch của ông ta tại Megiddo. Tuy nhiên chiến thuật này vẫn được người Hittite sử dụng thành công khi dùng chiến xa đột kích vào quân đoàn Re của quân AI cập tại Qadesh trong lúc lính bộ binh Ai cập chỉ trông cậy vào chiến xa Ai cập để chống lại chiến xa đối phương. Điều này nói lên vai trò của chiến xa trong quân đội Ai cập là rất khác so với đối phương, vai trò chủ yếu là hỗ trợ và bảo vệ đội hình bộ binh khỏi bị tập kích và tiêu hao bởi những đợt bắn cung của chiến xa đối phương. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Người Hyksos là những tiền bối của Ai cập trong nghệ thuật sử dụng chiến xa. Và mặc dù học tập từ thêm từ dân Canaanite và các dân tộc khác nhưng khi phát triển quân đội riêng của mình, chiến xa AI cập đã có những dấu ấn mang bản sắc riêng. Điều này phản ánh trong việc thiết kế chiến xa của họ. Nếu so với chiến xa Hittite, Mitanni hay Syria thì chiến xa Ai cập mang dáng vẻ thanhl lịch hơn nhiều, thậm chí có vẻ kém uy lực hơn. Ấn tượng này mang tính cảm quan hơn thực tế. Một chiến xa hạng nặng được dùng để xông lên tấn công hoặc để cận chiến. Trọng lượng bản thân nó cùng với tốc độ di chuyển trên địa hình trống mang lại sức mạnh cho cuộc tấn công. Những kiểu chiến xa đó không thích hợp cho nhiệm vụ chính của chiến xa Ai cập cũng như địa hình ở Ai cập và Canannite. Với việc chiến xa Ai cập được bố trí trong những toán quân trinh sát tiền tiêu nhưng không phải lúc nào cũng chắc chắn biết rõ được vị trí ẩn nấp của đối phương thì thời gian phản ứng khi bị tấn công là điều quyết định. Vì khả năng triển khai chiến xa để bảo vệ bộ binh khỏi bị tập kích là điều sống còn. Chiến xa hạng nhẹ của Ai cập có thể đảm nhận nhiệm vụ kể trên. Chiến xa nhẹ nhưng có thiết kế vững chắc cũng thể hiện bề mặt địa hình mà chúng hay được triển khai. Sa mạc và đồi núi không thích hợp với chiến xa hạng nặng và vì quân Ai cập chủ yếu tham chiến tại AI cập, Sinai và Canaanite nên chiến xa phải thích hợp với điều kiện trên. </span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;"> </span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;"></span><b id="internal-source-marker_0.39886905113235116" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Người Ai cập đã phát triển và áp dụng những chiến thuật thành công chống lại chiến xa hạng nặng của địch thủ. Các chiến thuật này dựa trên sự nhanh nhẹn và cơ động của chiến xa Ai cập. Khi so sánh chiến xa Ai cập ta thấy các chiến được vũ trang hạng nặng của người Mitanni và Hittite có bánh xe với 6 nan hoa để có thể chịu sức năng thân xe, những miêu tả trên có trong các bức họa thuộc thời kì vương triều thứ 18-19.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những chiến xa Ai cập sẽ tấn công hàng ngang với một khoảng cách được tính toán giữa các chiến xa. Khoảng trống này sẽ cho phép các chiến xa chạy vòng ngược trở lại một cách nhanh chóng sau đợt tấn công đầu tiên và cũng phải vừa đủ để ngăn chặn lối thoát của đối phương thông qua các kẻ hỡ đội hình. Khi tấn công binh lính sẽ dùng cung tên ở tầm xa và lao ném ở tấn gần để gây tổn thất càng nhiều càng tốt. Nếu đợt tấn công hiệu quả bẻ gãy được sức kháng cự của đối phương thì quân Ai Cập sẽ nhanh chóng truy sát và gây thiệt hại nặng cho quân địch.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Điều quan trọng làm nên tính hiệu quả của chiến xa là ở những lính điều khiển vũ trang nhẹ. Những người này vũ trang bằng cung tên và lao đáp ứng nhiều nhiệm vụ cùng lúc. Trong khi tấn công họ bắt giữ hoặc hạ sát kẻ địch đồng thời cũng giải cứu những lính chiến xa khác nếu họ bị ngã. Quan trọng nhất là họ phải sẵn sàng để chống lại đội hình chiến xa đối phương khi đội hình AI Cập bị tấn công trước khi chiến xa địch kịp xoay vòng và tấn công tiếp. Khả năng xoay vòng nhanh hơn của chiến xa Ai Cập có nghĩa họ có thể đón đầu cuộc tấn công bằng chiến xa của đối phương.</span></b></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuCd1Dsicv-Xj0AKHQz3t71lnZsIf3nPmmKA3SSdwJnwj4N9qu60oVRKTVqGtR1LxFnFiBrTpd100W_fK0wNAq-UPPjrM58t84wR5IdXy58a9Vfr-UkJHyfyKU1FOBJi6KzwtGN-U0LO0/s1600/15.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuCd1Dsicv-Xj0AKHQz3t71lnZsIf3nPmmKA3SSdwJnwj4N9qu60oVRKTVqGtR1LxFnFiBrTpd100W_fK0wNAq-UPPjrM58t84wR5IdXy58a9Vfr-UkJHyfyKU1FOBJi6KzwtGN-U0LO0/s400/15.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="293" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<b id="internal-source-marker_0.39886905113235116" style="font-weight: normal; text-align: left;"><i><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 15 : Hình khắc đá tại đến Amun ở Karnak mô tả Tuthmosis trong một hình ảnh biểu trưng đang túm tóc của các thành bang Canaanite mà ông ta bắt làm tù binh sau chiến dịch của mình</span></i></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5vseL5B3XngnErf0d4SeG6Gz5ZSr7IFmPoOiI8IojAD1rPdKpRK6-zkgejQiYBUUqtQp_LiGZgEmtJDd0wLj1rlf-mFAFK17P81u7QIYlNbBFpGikEggJv0t1YbAx3nr-X92v0j7ox4U/s1600/16.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5vseL5B3XngnErf0d4SeG6Gz5ZSr7IFmPoOiI8IojAD1rPdKpRK6-zkgejQiYBUUqtQp_LiGZgEmtJDd0wLj1rlf-mFAFK17P81u7QIYlNbBFpGikEggJv0t1YbAx3nr-X92v0j7ox4U/s400/16.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="315" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<b id="internal-source-marker_0.39886905113235116" style="font-weight: normal; text-align: left;"><i style="background-color: white;"><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 16: Dù lính kị binh thật sự có lẽ phải xuất hiện trong quân đội Assyria vào thế kỉ 9 BC thì tượng đất trên cho thấy người Ai cập đã sử dụng kị sĩ trong nhiều nhiệm vụ khác nhau. Tượng trên có từ thời kì Armana </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span></i></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsqBhj_62i-HVN0jtADD9vKF3KrqCeU8Qoci1vPcOFyfrOhgxUDD8FgQwYhwlNQFQq6tzI3xI03cZvpitEAY0BmF_1Emm3xg4r6unRzp_Tf7PftqqkYJC5jTvmngjWTCzU6pNFn5cN8XQ/s1600/17.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="206" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsqBhj_62i-HVN0jtADD9vKF3KrqCeU8Qoci1vPcOFyfrOhgxUDD8FgQwYhwlNQFQq6tzI3xI03cZvpitEAY0BmF_1Emm3xg4r6unRzp_Tf7PftqqkYJC5jTvmngjWTCzU6pNFn5cN8XQ/s400/17.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;">
<b id="internal-source-marker_0.39886905113235116" style="background-color: white; font-weight: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 17 : Tương phản với bức tượng trên là hình ảnh khắc trong mộ ở Horemhab, kị sĩ trên được cho là đang ngồi trên “ghế của con lừa “ cưỡi ngựa không mang yên.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span></i> </b></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjmoyKY6SGYhaMssn0qKE4IdDIL5hmekUQdK2xmnHmMsWOKtl1xkjjrApb1EClEED79moflfRNOmqAw0_Opvza9MTsrq0PBrEi6gvmsfW8pFnOTV8IXpwznZJ4xQ5bMOvdWu47Co3j6now/s1600/18.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjmoyKY6SGYhaMssn0qKE4IdDIL5hmekUQdK2xmnHmMsWOKtl1xkjjrApb1EClEED79moflfRNOmqAw0_Opvza9MTsrq0PBrEi6gvmsfW8pFnOTV8IXpwznZJ4xQ5bMOvdWu47Co3j6now/s400/18.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="265" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;">
<b id="internal-source-marker_0.39886905113235116" style="font-weight: normal;"><i><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hính 18 : Sau cái chết của cha mình, Amenophis II thực hiện nhiều chiến dịch vào Syria và Canaan để trấn áp nổi loạn. Là một người có thể chất tuyệt vời, vị pharaoh nổi danh vì tài sử dụng cung. Một hình khắc đá ở Karnak miêu tả ông ta bắn cung từ một chiến xa đang chạy trúng hồng tâm bằng đồng. </span></i></b></div>
<div style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.00906729674898088" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Lính hỗ trợ</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cũng như các quyền lực đế chế khác của thế giới cổ đại, người AI Cập cũng sử dụng một lượng lơn quân hỗ trợ. Ở trên đã nhắc tới loại quân Medjay, vốn sử dụng rộng rãi vào thời kì đầu của Tân vương quốc. Những đội quân khác bao gồm cả những người phải thực hiện bổn phận của chư hầu bao gồm cả các thành bang ở Syria và Canaan. Những người khác gia nhập quân đội Ai Cập theo những tuyến đường thú vị hơn nhiều, một số ban đầu là tù binh chiến tranh nhưng do có khả năng chiến đấu nên được bổ sung vào các quân đoàn. Những quân này bao gồm cả người Lybia, Nubia và quân Shepherd nổi tiến mà một số được tuyển vào đơn vị cân vệ tinh nhuệ của Ramases II.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Các quân đoàn</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trong chiến dịch thì mỗi quân đoàn là một đạo quân độc lập tác chiến. Trong khi hành quân vào lãnh thổ địch thì các quân đoàn được bố trí cách nhau khoảng 10km có thể hỗ trợ cho nhau khi cần thiết, việc thông tin được thực hiện bởi kị sĩ và chiến xa. Khoảng cách gần nhau giữa các quân đoàn tránh trường hợp khi chiến xa của một quân đoàn bị đánh bại sẽ có lực lượng ứng cứu kịp thời cho đội hình bộ binh bị tấn công. Tuy nhiên không phải lúc nào điều đó cũng được duy trì như tại trận Qadesh.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Các đạo quân của quân đoàn có thể được sử dụng thành khối tân công hoặc tách ra thực hiện các nhiệm vụ riêng rẽ và sau đó tập hợp lại. Tính chất độc lập tác chiến của các quân d9aon2 được mô tả trong một văn bản về chiến dịch của Seti I tại Palestine năm 1318 “ ...Do đó hoàng thượng cử cánh quân thứ nhất của quân đoàn Amun “Cánh cung vĩ đại” tiến đánh đô thành Hamath, cánh quân thứ nhất của quân đoàn Re, “Vô cùng dũng cảm” tiến về thị trấn Beth-Shan, cánh quân đầu tiên của quân đoàn Seth “ Sức mạnh cánh cung” tiến về Yanoam”. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Dù nhiều pharaoh tự hào về khả năng điều binh bố trí đội hình trên chiến trường nhưng thông thường quân Ai cập bố trí với lực lượng bộ binh ở trung tâm và chiến xa ở hai bên cánh. Rất ít khi quân Ai cập phải bố trí đội hình phòng thủ ngoại trừ trận Qadesh, khi mà họ không nắm được thế chủ động và bị cuốn vào trận tập kích.</span></b>
</span></div>
<div style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">
<b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">
<span style="background-color: white;">
<b id="internal-source-marker_0.00906729674898088" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Người Ai Cập cũng rất thành thạo việc chế tạo máy móc công thành. Khi tấn công vào Megiddo, Tuthmosis III đã phái một đạo quân dưới sự điều khiển của viên tướng Djehuty bao vây đô thành Jaffa. Amosis bao vây Sharuhen trong vòng 3 năm và Tuthmosis II bao vây Meigiddo hết 7 tháng. Một số cuộc vây thành như vậy được miêu tả trong lịch sử, như chiến dịch của Merneptah tại Palestine cho thấy phương pháp của phe công thành như dùng thang dây hoặc cố phá công bằng búa. Với rất nhiều pháo đài suốt miền Syria và Canaan thì người Ai Cập cũng như người Assyria về sau chú trọng việc giải quyết vấn đề quân sự tại chiến trường và cố tránh việc vây thành khi có thể.</span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;"> </span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.00906729674898088" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hải quân</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Việc sử dụng thuyền chiến trên những nhánh sông trong chiến tranh đã xuất hiện từ Ai Cập rất xa xưa. Vào thời kì Tân vương quốc, hải quân không được xem là một đơn vị độc lập mà là một phần không thể tách rời của quân đội và được triển khai rộng rãi trong các chiến dịch thủy bộ kết hợp. Ở trên đã nhắc tới các chiến dịch như vậy của Kamose và Amosis chống lại người Hyksos. Tuthmosis có một hạm đội lớn được đóng tại cảng hoàng gia Perunefer gần Memphis. Những chiến thuyền này dùng để vận chuyễn những đơn vị của quân đội đi dọc bờ biển đến các cảng ở Lebanon hoặc hỗ trợ cho các chiến dịch ở chống lại các thành bang miền nam Syria và người Mitanni. Rất nhiều trong số các chiến thuyền là tàu chở hàng. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những miêu tả sinh động nhất về hoạt động của chiến thuyền AI Cập có thể thấy trên những vách tường của ngồi đền Medinet Habu miêu tả việc đánh bại hạm đội cướp biển của vua Ramases III. Thủy thủ của các chiến thuyền xuất thân từ bộ binh được huấn luyện và chuyển sang phục vụ trên tàu, những chiến thuyền mô tả trong bảng khắc đá ở Medinet Habu có thủ thủy đoàn lên đến 50 người. Thủy thủ được huấn luyện để có thể chiến đấu tốt cũng như chèo thuyền và điều khiển tàu.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Khi lâm trận khoảng 20 thủy thủ là các tay chèo trong khi phần con lại thiết lập đội hình tấn công. Tiếp cận tàu đối phương các thủy thủ sẽ chiến đấu bằng cung cung tên và ném đá, một số dùng móc câu để ném và kéo tàu đối phương. Khi các thuyền đã được kéo sát lại, một lượng quân vũ trang với giáo cận chiến sẽ nhảy sang tàu đối phương với sự yểm trợ bằng cung tên từ đội hình trên tàu phía sau. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Người Ai Cập đã đánh bại quân xâm lược đến từ biển bằng một chiến thuật khôn ngoan, họ đã lùa được hạm đội đối phương về phía bờ biển, nơi họ bố trí sẵn những trận mưa tên dội vào sàn tàu địch quân. Chiến thắng này được mô tả trên các điêu khắc đá tại đền Medinet Habu.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSlWHQ5p1xjI5Ys8d7vlZAC-IbUmkHL58hklI6GBUIOa__jLm75jgYekmlWckyJTy8d6llEckrzU2czyB2pQEa_kuIOCRFL0bXBvpqs3ofzxCafu0hluQ7yiQ142XIvYHhQP6JGvOsdaA/s1600/20.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="316" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSlWHQ5p1xjI5Ys8d7vlZAC-IbUmkHL58hklI6GBUIOa__jLm75jgYekmlWckyJTy8d6llEckrzU2czyB2pQEa_kuIOCRFL0bXBvpqs3ofzxCafu0hluQ7yiQ142XIvYHhQP6JGvOsdaA/s640/20.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a><br /><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 19 : vào thời kì Tuthmosis IV thì người Ai Cập đã loại bỏ ảnh hưởng của người Canaanite và chế tạo những chiến xa mang phong cách riêng. Vào cuối vương triều thì chiến xa Ai Cập sử dụng bánh xe với 6 nan hoa như trong hình. Chiến xa trong hình được khia quật từ hầm mộ của Yuya, cha dượng của Tuthmosis III.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span></i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEji5CZoScTIGynbCp30_7xbLmhDuN4tXbuoI3sQRFxuCPtFHXEYKCmMagrGxshcQAUortti_tYqBYuDnybEvZLKJb0IlYPtC0bOg9s0_AhMJtgKxtqzt_QxFO0keYbr_h2w5YbPxxglaM4/s1600/21.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEji5CZoScTIGynbCp30_7xbLmhDuN4tXbuoI3sQRFxuCPtFHXEYKCmMagrGxshcQAUortti_tYqBYuDnybEvZLKJb0IlYPtC0bOg9s0_AhMJtgKxtqzt_QxFO0keYbr_h2w5YbPxxglaM4/s640/21.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="586" /></a> <i><br /></i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioboranbiUDHnZkpMFyuA8k3JofOeVTVd2l9IJdvhMSz14c7qsPR5DI3Cnyzd4PlTsfisRqXgUPOP77S-CyBUIGo6oRyPCj3V3Iodz8OiqzAAWA2LoV9AUkOEkH0RNAH045MIg32630ts/s1600/22.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioboranbiUDHnZkpMFyuA8k3JofOeVTVd2l9IJdvhMSz14c7qsPR5DI3Cnyzd4PlTsfisRqXgUPOP77S-CyBUIGo6oRyPCj3V3Iodz8OiqzAAWA2LoV9AUkOEkH0RNAH045MIg32630ts/s640/22.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="508" /></a> <i><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 20, 21: miêu tả trận đánh với quân xâm lược từ biển vào năm 1190 BC</span></i></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;"> </span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><i><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></i></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;"></span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJlQyhUxmwRJnRORCUfgefMZ0Q5AzTNR15ILVViF0bZhIV67gLnGNixP-fy14YK5BZq7CNRVrAvdgySsnz9j5sxnQz4ahmQQES_nTdbzJUkpUWY17zSUu_Ie0BMT4zBHK1S2m9Ect0prg/s1600/25.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJlQyhUxmwRJnRORCUfgefMZ0Q5AzTNR15ILVViF0bZhIV67gLnGNixP-fy14YK5BZq7CNRVrAvdgySsnz9j5sxnQz4ahmQQES_nTdbzJUkpUWY17zSUu_Ie0BMT4zBHK1S2m9Ect0prg/s640/25.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="464" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhe5K57zhBXAMc0uk5HQmzIVBOOR0ArWZtJk_EiEKmd_n3qJDj_2JtK-lrOkXqWEDDqOjeLxsADwdsPNXsfsCAP5HIuYW3deXKs3oaUlXAnM6fbalvjq1QLWszcKx6IwAq5t3OgKoH4CP4/s1600/26.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="464" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhe5K57zhBXAMc0uk5HQmzIVBOOR0ArWZtJk_EiEKmd_n3qJDj_2JtK-lrOkXqWEDDqOjeLxsADwdsPNXsfsCAP5HIuYW3deXKs3oaUlXAnM6fbalvjq1QLWszcKx6IwAq5t3OgKoH4CP4/s640/26.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0PnGOuscsMHMmA-mD1gxCor4-FOGl8dg5gr_iezA05iZW6AuWA3DIBJubjIQFqo-GJRUnVpsp0RS3RO_MAzh99ShnYqE4-Urel2QNGlVp4Vnaj-tnWqQQCgWxoZlVcs7kjqThTJ-Jehc/s1600/27.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="494" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0PnGOuscsMHMmA-mD1gxCor4-FOGl8dg5gr_iezA05iZW6AuWA3DIBJubjIQFqo-GJRUnVpsp0RS3RO_MAzh99ShnYqE4-Urel2QNGlVp4Vnaj-tnWqQQCgWxoZlVcs7kjqThTJ-Jehc/s640/27.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqMGp5EH2UOCTzslyrYIpqQLQ6xiXaR9FwdYhGNWdvHhh3Mfj6M10jvuaHl5EtQtD0Lhtly65WKqLMSemMfns-8LeNlCwsBdb4_lacvgNFeRPVdR9yOsqNeLtYsju3Ulwn9QPxjrMkHv8/s1600/28.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqMGp5EH2UOCTzslyrYIpqQLQ6xiXaR9FwdYhGNWdvHhh3Mfj6M10jvuaHl5EtQtD0Lhtly65WKqLMSemMfns-8LeNlCwsBdb4_lacvgNFeRPVdR9yOsqNeLtYsju3Ulwn9QPxjrMkHv8/s640/28.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="500" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhY9wMNWTOsvkPPhcBgsEWhTPwvzv4b-EJyOyowI9X1PHX_uhY90hE8N5aUmKHLiBOHHp1RfCmxEjkGpRdXAv9Py_GdIJQ7p_5-ZK9UKqaeoWf6-bi8fKm9cWYfLFn1lwImKN-sfift5gU/s1600/29.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="482" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhY9wMNWTOsvkPPhcBgsEWhTPwvzv4b-EJyOyowI9X1PHX_uhY90hE8N5aUmKHLiBOHHp1RfCmxEjkGpRdXAv9Py_GdIJQ7p_5-ZK9UKqaeoWf6-bi8fKm9cWYfLFn1lwImKN-sfift5gU/s640/29.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWXefneR_D-mgicjCmacI8AbCyltGuvCEoU70XW7zRZaPmq_WBiOIZBzH8TmsGOFqqbLcIhYVylaNrqS_fqnDdbXdH8fx8huWmbw0yakC9YymHpNZevd8loHmzjxJkFIBpu6EHskmXZ2A/s1600/30.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="494" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWXefneR_D-mgicjCmacI8AbCyltGuvCEoU70XW7zRZaPmq_WBiOIZBzH8TmsGOFqqbLcIhYVylaNrqS_fqnDdbXdH8fx8huWmbw0yakC9YymHpNZevd8loHmzjxJkFIBpu6EHskmXZ2A/s640/30.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left; white-space: normal;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4VOYOeiP-4BXqa9vHAcQGQGyAZkBT4F8CgEDE5TK4HkpN7LGGp1Qn5M1GSomRfJnC3YpDQDdsy2rn3SmYVm6vvl9EtFG5zLTnHKSNmX6mkfWSpd2v9zCK8pnrehbfvREdcQrA91fpLV0/s1600/31.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="486" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4VOYOeiP-4BXqa9vHAcQGQGyAZkBT4F8CgEDE5TK4HkpN7LGGp1Qn5M1GSomRfJnC3YpDQDdsy2rn3SmYVm6vvl9EtFG5zLTnHKSNmX6mkfWSpd2v9zCK8pnrehbfvREdcQrA91fpLV0/s640/31.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center; white-space: normal;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<b id="internal-source-marker_0.23199618607759476" style="background-color: white; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left; white-space: normal;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trận Megiddo</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Xưa này không phải chỉ mỗi mình Napoleon mang quân đi viễn chinh. Sau 9 ngày hành quân, Tuthmosis III cùng đạo quân của ông ta đã từ AI Cập tiến vào Gaza phía nam Canaan. Tuyến hành quân vào Sinai gọi là “những nẻo đường của Horus” có vận tốc khoảng 15 dặm/ 1 ngày, nhưng về sau chậm lại vào khoảng 8 dặm/ ngày có lẽ vì lí do mệt mỏi hoặc đề phòng khi đi sâu vào lãnh thổ thù địch. Chiến thuật điều cánh quân của tướng Djehuty đi bao vây Jaffa nhằm mở rộng tuyến hậu cần hỗ trợ từ bờ biển nam Canaan.Việc bao vây thành phố này cũng vì lí doTuthmosis muốn đảm bảo việc thông tin liên lạc được thông suốt và dự kiến cho tuyến đường lui quân. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hành quân</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tiến đến vùng phụ cận ở gần Meggido vào khoảng giữa tháng 5, Tuthmosis cho gọi một hội đồng tướng lãnh đến để bàn luận các kế hoạch tác chiến. Nghiên cứu về những bản khắc miêu tả cuộc bàn luận và trận đánh giúp ta hiểu rõ hơn mặc dù lời văn chủ yếu ca ngợi vai trò anh hùng của vị pharaoh. Nội dung của các cuộc bàn luận tập trung vào việc lựa chọn các tuyến đường tiếp cận đồng bằng Esdraleon nơi đô thành Meggido án ngữ. Hai tuyến đường dễ đi và tuyến thứ ba, chặng đường Aruna thì khó khăn hơn vì nhỏ hẹp nằm trên đỉnh những ngọn đồi khiến quân đội dễ bị tập kích. Lợi thế của nó là tiếp cận trực tiếp với Meggido cho phép quân đội tiến vào đồng bằng chỉ cách thành phố ít hơn một dặm. Ý kiến về tuyến đường này theo báo cáo ghi nhận thì các tướng lãnh đều đồng ý rằng quá mạo hiểm so với lợi thế đạt được. Nếu sử dụng tuyến đường này thì theo họ “người xếp sau người, ngựa theo sau ngựa” và lối thoát ra thì mong manh như thảm họa. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Việc bàn luận phải hết sức kỹ lưỡng vì cả pharaoh và các tướng lãnh thông qua quân thám báo đều biết liên quân đối phương đã bố trí các lực lượng phòng thủ và lực lượng chiến xa tại hai tuyến đường dễ đi, đặc biệt là tại tuyến Taanach. Họ có thể đã lên kế hoạch sẵn sàng tấn công quân Ai Cập một khi họ tiến vào đồng bằng Esdraleon. Các quân đoàn sẽ bị tập kích chia cắt, dễ bị tổng thương bởi chiến thuật tấn công bằng chiến xa, một khi mà chiến xa của các quân đoàn không còn sức phòng thủ thì bộ binh sẽ dễ làm mồi ngon cho các trận mưa tên của đối phương. Khi đó cho dù quân đội AI Cập kịp thời triển khai đội hình tấn công thì thương vong cũng đã đáng kể. Chiến thuật của người Canaan đã được người Ai Cập biết tiếng và dù thiếu vắng những chiến dịch trong vòng 20 năm vào khu vực này thì phần lớn các tướng lãnh Ai Cập đều có kinh nghiệm thực chiến với người Canaanite. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tuthmosis rõ ràng tin tưởng rằng lợi thế của tuyến thứ ba đáng kể đánh cuộc hơn sự nguy hiểm và có lẽ củng cố lý lẽ của mình bằng quyết tâm sắt đá khiến các tướng lãnh phải quy thuận. Nếu họ đã chọn tuyến hành quân ít mạo hiểm hơn và sử dụng một trong hai tuyến đường dễ đi thì có thể đối phương cũng nghĩ như vậy và tuyến đường thứ ba sẽ không được phòng thủ? Cho đến lúc địch quân phát hiện ra sự có mặt của quân AI Cập ở đồng bằng thì người Ai Cập đã kịp triển trai thế trận tấn công và không phải chịu tổn thất không đáng có nếu sử dụng 2 tuyến đường kể trên. Mặc dù vẫn có hoài nghi của các tướng lãnh nhưng Tuthmosis đã chọn quyết đinh cuối cùng được ghi trong văn bản thể hiện ý chí mạnh mẽ của mình “ Trẫm sẽ tiến quân theo lối Aruna. Ai trong số trong các người mong theo chân ta hãy tiến lên, và dù các người có những nghi ngờ về kế hoạch thì lòng trung thành của các người với thánh thượng, trẫm luôn biết rõ và tin tưởng”</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sau hai ngày hành quân, người AI Cập tiến đến khu đồi Aruna và vào sáng sơm ngày thứ 3, tiến trình bắt đầu. Tại nơi rộng nhất, tuyến đường cũng chỉ khoảng 100m ngang. Điều thú vị ở chỗ những nhà bình luận thay nhau miêu tả sự khó khăn của chiến xa khi tiến quân theo nẻo đường hẹp trong khi quên mất điều cốt yếu là chiến xa AI Cập được thiết kế khá nhẹ và chắc chắn một phần lớn đã được mang vác trong khi ngựa được tháo ra và dẫn đi riêng. Cuộc hành trình của cả đoàn quân tốn hơn 12 tiếng đồng hồ và không ngừng cho đến tận khuya, lúc họ cắm trại nghỉ đêm. Khi hành quân tiến vào đồng bằng hẳn bộ chỉ huy AI Cập có thể trong thấy phần lớn địch quân đang hối hả rút về để phòng thủ Meggido, như vậy khi màn đêm buông xuống trước mặt họ là Meggido và đội quân phòng thủ. Ván bài của Tuthmosis đã ngả ngũ và yếu tố bất ngờ chiến thuật đã đạt được.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Việc quân AI Cập phải cắm trại qua đêm ngay khu vực đỉnh đồi đã được các miêu tả nhấn mạnh. Như vậy không thể bỏ qua mối nguy bị tập kích bất ngờ và pharaoh đã lênh cho lính gác phải “ hãy sẵn sàng và kiên trì” cũng như “hãy chuẩn bị vũ khí của các người sẵn sàng cho cuộc tấn công ngày mai”, như vậy có thể cho rằng một bộ phận lớn quân đội đã phải thức trắng đêm. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trong kế hoạch này thì sự lạc quan của pharaoh không phải là của tất cả các tướng lãnh còn lại bởi nếu cuộc tấn công thất bại, việc lui quân sẽ vô cùng khó khăn cho người AI Cập vì hậu đội của họ vẫn còn trên những sườn đồi. Những cảm giác hoài nghi và sợ hãi nhanh chóng tan biến ngay khi tiếng kèn trận vang lên. Cho tới lúc này chúng ta biết rằng đây là trận đánh lớn đầu tiên mà Tuthmosis trực tiếp cầm quân cũng như đợt giao tranh đầu tiên của quân đội Ai Cập trong gần 20 năm.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Dàn quân</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sáng hôm sau pharoh bắt đầu triển khai thế trận. Ngự trên chiến xa bằng vàng hợp kim bạc, đầu đội vương miện chiến tranh màu xanh, nhà vua được mô tả “ trang hoàng với bộ giáp chiến tranh nhà vua trông giống như thần Horus, giống như Montu, giống như Theban trong khi cha của ngài, thần Amun ban phép cho ngài sức mạnh”. Đoạn văn “ giờ đây quan đội chuẩn bị tấn công tổng lực ” đề cập đến việc triển khai thế trận tuy nhiên nó cũng nhắc tới việc , trong khi quân đội di chuyển đội hình thì họ đã diễu hành qua trước vị trí của nhà vua. Điều này không phải là không đáng tin. Việc quân đội AI Cập với chiến xa và cờ xí ngợp trời diễu binh hẳn là gây một ấn tượng mạnh mẽ lên nhuệ khí của quân địch lúc này cũng đang tập hợp và triển khai đội hình. Ngoài ra việc việc pharaoh cho duyệt binh như vậy với tiến kèn và trống trận vang dội ắt hẳn cũng nâng cao sĩ khí của những binh sĩ lần đầu ra trận và giúp họ tự tin hơn cho lần chạm trán đầu tiên. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tuthmosis chia quân đội làm ba đạo. Cánh trái ở tây bắc Meggido, quân trung tâm do Tuthmosis chỉ huy và cánh phải ở phia nam suối Qina. Quân đội đối phương được miêu tả là rất đông, không ít hơn 330 vị vua và quân đội của riêng họ, “ hàng triệu binh lính, hàng trăm ngàn thủ lãnh cưỡi chiến xa”.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trận đánh</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Các chi tiết về trận đánh nằm rải rác nhưng tự trung là trận đánh diễn ra rất nhanh. Ngay sau đợt tấn công mạnh mẽ của đạo quân pharaoh ở trung tâm, đội hình đối phương bị bẽ gãy và hoảng loạn. Làn sóng hoảng loạn nhanh chóng tỏa ra khắp đội hình liên quân và quân đội lập tức tháo chạy bỏ lại chiến xa, ngựa và chiến lợi phẩm. Những người trong thành phố đã đóng chặt cánh cổng lớn nhằm ngăn quân AI Cập vào thành. Một hình ảnh buồn cười xuất hiện trong đám loạn quân là quân trong thành đã thả dây để cứu thoát vua của Kadesh và Meggido trong số những kẻ bỏ chạy. Nhiều quân bỏ chạy đã thoát thân bằng cách vứt lại chiến lợi phẩm. Nếu quân AI Cập không bận thu thập những chiến lợi phẩm này, hẳn họ đã có cơ hội tuyệt vời để chiếm lấy đô thành Meggido trong lúc lộn xộn. Viên sĩ quan ghi chép hẳn đã nhìn thấy cơ hội bị bỏ lỡ và sự mất hàng ngũ của quân Ai Cập. Có ý kiến cho rằng điều này chỉ ra sự yếu kém về kỷ luật của quân AI Cập, tuy nhiên đây không phải là điều hiếm thấy, những quân đội có kỷ luật tốt hơn nhiều vẫn khó vượt qua những cám dỗ như vậy trên chiến trường mà những lính của Wellinton tại trận Victoria năm 1813 là một ví dụ điển hình. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tuthmosis tiến hành bao vây thành phố và tuyên bố phải hạ thành bằng mọi giá “ vì vị trí thống trị của Meggido ở toàn thể các thành bang phía bắc nên việc chiếm giữ đô thành này là việc hạ được hàng ngàn thành phố khác”. Một hào dài được đào xung quanh thành phố và rào chắn bằng gỗ được dựng lên. Cũng phải mất bảy tháng đến tháng 12 năm 1482 TCN thành phố mới chịu đầu hàng. Chiến lợi phẩm thu về rất lớn bao gồm 2014 con ngựa được đem về cho các trại gây giống ở AI Cập. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Chiến thắng ở Meggido có ý nghĩa vô cùng lớn lao. Tác động của nó rõ ràng đã mang lại sự yên ổn cho cả khu vực trong gần như hầu hết thời gian còn lại của vương triều. Và những chiến dịch của pharaoh trong vòng 20 năm tiếp tiếp theo chỉ nhằm mục đích kiểm soát hoàn toàn khu vực Levant mà thôi.</span></b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b style="font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial;"><span style="background-color: white; font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></b></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.23199618607759476" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Chiến dịch vào năm Ba mươi mốt</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Nếu trận Miggido là trận đánh quan trọng nhất trong cả thời kì Tân vương quốc thì một trong những chiến dịch thành công và mang lại niềm tự hào cá nhân cho vị phraoh là chiến dịch vào năm thứ 2 của vương triều. Sau nhiều công sức và lao động để mang lại cho quân đội Ai Cập sự chuẩn bị chu đáo và săn sàng, giờ đây lại trải qua kinh nghiệm chiến trường đây là lúc tung ra đòn tấn công vào “ bọn kẻ thù rệu rã Mitanni”.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những năm trước trận đánh người AI Cập đã tiến vào một cách có hệ thống vùng trung tâm duyên hải Syria và vùng cao hơn như là một sự chuẩn bị cho việc tấn công người Mitanni. Tuy cả thành Tumip và Qadesh đều chưa bị hạ nhưng quyền lực của người Mitanni đã bị suy giảm khi buộc phải cống nạp cho Ai Cập. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cuối mùa xuân năm 1471 TCN, một lượng lớn lính được chở bằng tàu đến Syria và đổ bộ vào nhiều cảng khác nhau. Những lính này sau đó nhập vào đại quân Ai Câp khi họ bắc tiến. Sử dụng gỗ thu hoạch từ những khu rừng ở Biblos, cầu phao đã được chế tạo nhằm làm lối vượt sông Euphrates. Sau khi vượt sông Orontes, Tuthmosis có trận chạm trán thành công với quân Mitanni ở ngõ phía tây thành phố Aleppo. Thành Carchemish là mục tiêu, tại đây lối vược sông Euphrates đã được chế tao bởi những cầu phao mang theo bằng xe thồ. Cũng tại đây Tuthmosis đã cho dựng lên tấm bia ghi công đặt cạnh bia đá của ông nội của mình, vị pharaoh nhà Tuthmosis đầu tiên. Tiến xa hơn về phía năm, quân AI cập tới được thành Emar trước khi quy ngược lại. Chiến lợi phẩm thu hoạch rất nghèo nàn và kế hoạch gom quân đội của người Mitanni đã thất bại cho thấy vua MItanni tại Washukkani đã nhìn thấy quân Ai Cập hành quân không gì hơn là cướp bóc ngoài việc uy tín được nâng cao thêm.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Người Mitanni sau đó không chấp nhận tham gia trong một trân đánh tổng lực mà Tuthmosis III mong muốn. Những chiến dịch tiếp theo nhằm mục tiêu củng cố thêm quyền thống trị của Ai Cập trong khu vực nhưng sự thật là trong mười 12 năm cuối vương triều thì mong muốn chiếm giữ khu vực và cống phẩm ngày càng tan biến cùng với khả năng vươn xa lên bắc của quân Ai Cập. Đơn giản là khoảng cách quá xa đã ngăn cản một sự kiểm soát dài lâu của AI Cập với khu vực này. Rõ ràng nhiều lần sau đó người Mitanni đã tái xâm nhập vào khu vực bất chấp nỗ lực kiểm soát của vị pharaoh dũng cảm. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hòa giải với người Mitanni</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Điều hiển nhiên trong môi quan hệ của AI Cập với các thành bang vùng Levant là mối hữu hảo giữa hai bên xuất phát từ vai trò cá nhân của từng vị pharaoh và sự nể trọng mà ông ta giành được chứ không phải bản thân Ai Cập. Cũng như Amenophis II là người đã tiến vào Syria đập tan cuộc nổi loạn và áp đặt quyền lực của mình lên khu vực sau cái chết của cha mình vào năm 1450 TCN. Hai chiến dịch liên tiếp vào năm thứ 3 và thứ 7 của vương triều của ông này thực hiện ở hai vùng phụ cận là Qadesh và Oronte. Chiến dịch đầu tiên được nhớ đến bởi mức độ đàn áp tàn bạo của nó, đích thân Amenophis ra lệnh hành quyết các thủ lĩnh bị bắt, 6 thi thể bị mang về Thebes trong khi 7 cái khác bị treo cho thối rữa ở Napata vùng Nubia như lời ran đe cho những kẻ phản nghịch khác. Cuộc hành quân còn lại của ông ta là chiến dịch dập tắt của nổi loạn ở Canaan. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tuy nhiên những diễn biến chính về sau của triều đại Amenophis II và con của ông ta là Tuthmosis IV cho thấy người AI Cập đã phải dần lùi bước trước người Mitanni. Lúc này sự xuất hiện của người Hittite đã tạo nên mối đe dọa mới tạo nên bối cảnh để người AI Cập và người Mitanni xích lại gần nhau. Có vẻ như Tutthmosis IV có vẻ như là nhân tố chính cho tiến trình này. Một hiệp ước hòa bình được đánh dấu thông qua các cuộc hôn nhân và đến triều đại của Amenophis III thì một khu vực phân chia vùng ảnh hưởng của người AI Cập và Mitanni được vạch ra ở Syria tuy nhiên ảnh hưởng của người AI Cập vẫn tiếp tục bị đe dọa.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vương triều Tuthmosis III là đỉnh cao của sức mạnh, sự giàu có và uy tín của Ai Cập thời kì Tân vương quốc. Hiệp ước hòa bình với người Mitanni mang lại một sự bình ổn cho khu vực. Những tấm bia Amarna có từ thời Tuthmosis III và con trai của ông ta Tuthmosis IV (Akhantanen) không những ghi lại nhưng văn bản ngoại giao mà còn cho thấy cái nhìn độc đáo về tình hình trong khu vực. Văn bia ghi lại những tranh chấp xảy tranh giữa các thành bang nhỏ cũng như những khó khăn trong việc quản lí những tộc người du mục như Sutu và Hapiru. Một trong những văn bia ở Amarna đề tập đến cái tên Suppiluliumas, một vị vua của người Hittite, trong đó đề cập đến hy vọng của của ông ta rằng mối bang giao giữa người Hittite và Ai Cập được thiết lập dưới triều đại của vua cha vị pharaoh sẽ được duy trì tốt đẹp.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjzF0YJxE2ZVgykbEx-KJjzIWv0kHJME9KPNWYjR1HJ7_zFDHb-QOvh9giW-p5F_At4kLOaDc9IHTK3hJNh772giAjIxjBwiDtgaiMqK9QMAuk8Q8dCMy68xRD3rI6Sax-zMo154CdgY3M/s1600/22.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="246" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjzF0YJxE2ZVgykbEx-KJjzIWv0kHJME9KPNWYjR1HJ7_zFDHb-QOvh9giW-p5F_At4kLOaDc9IHTK3hJNh772giAjIxjBwiDtgaiMqK9QMAuk8Q8dCMy68xRD3rI6Sax-zMo154CdgY3M/s400/22.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 22: Hình vẽ chiến xa Ai Cập với chi tiết trục xe được di chuyển về cuối thân xe. Đây là cải tiến quan trọng giúp tăng độ linh hoạt vận động cho các chiến xa và là một phần trong chiến thuật của quân Ai Cập </span><br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKOorIlH5ThTh-yXQfKGlHGmtiARfPU5VyeT2X8-hXi-Vh7fPMq-gYoAiR3gE3ws4YGIErnj3pgis31SZzw1u2WxRxlqUevthOiI6xAAkjXwQQFDZAAkD3hphbkytJm_1N880pLvSKH5w/s1600/23ab.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKOorIlH5ThTh-yXQfKGlHGmtiARfPU5VyeT2X8-hXi-Vh7fPMq-gYoAiR3gE3ws4YGIErnj3pgis31SZzw1u2WxRxlqUevthOiI6xAAkjXwQQFDZAAkD3hphbkytJm_1N880pLvSKH5w/s400/23ab.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 23 : Bên trái: Dưới thời trị vị của pharaoh Tuthmosis III, Ai Cập vươn lên đỉnh cao quyền lực, giàu có và ảnh hưởng. Sau khi hòa bình với người Mitanni được thiết lập, toàn bộ đế chế AI Cập đã được ổn định. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Bên phải : kể từ vương triều của vi pharaoh kế tục là Tuthmosis III, quyền lực Ai Cập bị suy giảm bởi những cuộc nổi loạn tôn giáo và bất ông chính trị. Trong bối cảnh đó người Hittite xâm nhập và trở thành bá chủ khu vực Levant.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6fiYcbD5U47YLqRQVMxoTcNwec4H2W8UdLAP6LndUg5WbuWqtE9IVm7dlQ59nzJGGo53-j8M3uRPPubxC3g6RcOfqfY2prc2YGBbb6Ekkjfzb-i_ONZAGbptlkhCN38oEGBbg8SnIYwU/s1600/24.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="265" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6fiYcbD5U47YLqRQVMxoTcNwec4H2W8UdLAP6LndUg5WbuWqtE9IVm7dlQ59nzJGGo53-j8M3uRPPubxC3g6RcOfqfY2prc2YGBbb6Ekkjfzb-i_ONZAGbptlkhCN38oEGBbg8SnIYwU/s400/24.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hình 24: Những chi tiết trong bức họa dưới đây ở đền Amarna có nhiều điểm đáng chú ý: đầu tiên là 4 người lính bên phải ngoài cùng là hình ảnh của lính đánh thuê nước ngoài trong quân đội Ai Cập, hàng quân còn lại mang những cờ hiệu dùng để phân biệt nhanh các đại đội, hàng quân bên dưới là những lính bộ binh trang bị vũ khí cận chiến.</span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"> </span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span><b id="internal-source-marker_0.1995168416760862" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 19px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Mối đe dọa từ người Hittite</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vùng trung đông chứng kiến sự trỗi dậy và tái sinh của vương quốc Hittite cùng lúc với sự suy tàn của người Mitanni. Người Mitanni vốn bị suy yếu bởi những đấu tranh nội bộ đã không còn đủ lực để ngăn chặn những đợt tấn công của Suppiluliumas, vua của người Hittite vào khu vực phía đông đế chế. Sự sụp đổ của người Mitanni mở rộng lãnh thổ của đế chế Hittite đến tận biên giới của Ai Cập. Mặc dù là đồng mình với Mitanni, người Ai Cập lúc này cũng vướng vào những rắc rối nội bộ của riêng họ nên không thể làm gì để can thiệp vào tiến trình trên vốn có ảnh hưởng đến tương lai của toàn bộ khu vực Syria. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Suốt thời kì cai trị của Suppiluliumas , người Hittite làm chủ toàn bộ khu vực phía bắc Syria còn AI Cập đang bị khủng hoảng bởi cuộc cải cách tôn giáo của Akhetanen và những phản ứng ngay sau cái chết của ông ta. Người Ai Cập không chú ý nhiều đến những gì xảy ra ở bắc Syria tuy nhiên vẫn duy trì sự kiểm soát ở Byblot và Ugarit để duy trì sự thông thương. Tuy nhiên không có phản ứng nào từ phía Ai Cập nhằm ngăn chặn người Hittite chủ yếu vì lí do kinh tế suy giảm đã ngăn cản việc thực hiện các chiến dịch quân sự quy mô lớn. Những bất ổn tôn giáo, chính trị và kinh tế xảy ra trong vương triều Akhetanen kéo dài suốt 40 năm. Tuy nhiên một vài khu vực riêng rẻ trong khu vực Levant vẫn duy trì sự trung thành với Ai Cập trong khi số khác từ bỏ hết các hiệp ước trước đây trong bối cảnh chiến trnah hỗn loạn trong khu vực. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Washukhani tiến hành những chiến dịch tiến sâu hơn vào trung tâm Syria và khuyến khích thêm sự bất hòa giữa các thành bang còn trung thành với Ai Cập. Dù gì những tranh chấp giữa AI Cập và Mitanni để kiểm soát khu vực vẫn còn âm ỉ, một khi AI Cập vẫn còn tuyên bố chủ quyền trên khu vực Levant thì một chiến dịch bắc tiến sẽ vẫn được tiến hành. Tuy nhiên phải đợi đến vương triều của Seii I kế vị thì AI Cập mới thật sự ra quân nhằm củng cố vị trí và uy tín của họ trên khu vực Cannaan và vùng Lenvant.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Chiến dịch của Seti I </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vị pharaoh thứ 2 của vương triều thứ 19 thể hiện rõ quyết tâm nhằm lấy lại uy tín của Ai Cập như là một quyền lực đế chế ngay trong danh xưng thần thánh của mình là “vị vua khai sinh thời đại”. Trong số 4 chiến dịch quân sự của mình, 3 chiến dịch được ông ta thực hiện vào vùng Levant, ông ta là người đặt nền móng cho cuộc đụng độ nảy lửa giữa Ai Cập và Hittite trong trận Qadesh, một chiến dịch do con trai của ông là Ramases II thực hiện 18 năm sau đó. Tuy nhiên, chiến dịch của ông ta thực hiện vào năm thứ 3 của vương triều chống lại người Libya chỉ cnhằm mục tiêu củng cố lại khu vực phía đông biên giới AI Cập vốn rối ren suốt vương triều 19. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Nhận được tin báo về sự xâm nhập của người du mục và những tranh chấp nổ ra ở bắc Sinai, Seti lập tức cho hành quân tiến về biên giới phía đông vào năm đầu tiên của vương triều. Seti cho quân bắc tiến vì lí do không mấy quan trọng như vậy để che đậy cho mục tiêu lớn hơn là cuộc đột kích vào một loạt thành phố ở Lebanon. Đây có vẻ như chỉ là bước đầu cho một chiến lược dài hơi của Seti vì vào năm thứ 2 ông ta tiến quân bắc tiến xa hơn vào Syria để tấn công Qadesh. Điều này được người Hittite xem như một sự khiêu khích. Rất có thể Seti sẽ thách thức nhiều hơn đối với quyền lực của người Hittite ở bắc Syria nếu không có những vấn đề nghiêm trọng hơn như sự uy hiếp biên giới phía đông từ các bô lạc Libya. Chiến thắng của Ai Cập cho phép thực hiện lại những dự định trên vào thời kì vương triều của Ramases II. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Năm thứ 4 của vương triều chứng kiến cuộc chạm trán chính với người Hittte. Dù bằng chứng không chi tiết nhưng có vẻ quân Ai Cập đã có chiến thắng lớn trong trận đánh ở bắc Qadesh. Rất nhiều quân Hittie tử trận và Seti trở về AI Cập với rất nhiều chiến lợi phẩm và tù binh. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Khi xem xét những bằng chứng về những chiến dịch của Ai Cập chống lại người Mitanni và khoảng thời gian im lắng giữa AI Cập và Hittite cho thấy mối quan hệ giữa hai quyền lực. Dù Seti đã tuyến bố thắng lợi ở bắc Qadesh thì hiệp ước hòa bình với Muwalltalish cho thấy vị trí mong manh của Ai Cập trong khu vực ảnh hưởng. Hiệp ước mang lại sự chia sẻ quyền lực của Ai Cập và Hittite đối với khu vực nhưng không vạch ra được sự phân chia địa giới rõ ràng. Dù sao khu vực Qadesh phải thuộc về lãnh địa Hittie nếu không thì đây đã không là chiến dịch quy mô nhất nhằm kiểm soát thành phố dưới thời vị pharaoh kế tiếp là Ramaese II.</span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"> </span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiI-4FjlBp-_zeTl29CplbsI9trwJ4fH5PQ7f8XtOeeme4dIVGnUL8emmdNpp6lKF1m1-AUgYdbJFWXD-1SIzQ5PWe2roNx5Y7pcXC3b-HUIcUPEnFWgjoBNsfuG3gZNTFu0fDmiC7cdcA/s1600/ten+commandments.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="360" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiI-4FjlBp-_zeTl29CplbsI9trwJ4fH5PQ7f8XtOeeme4dIVGnUL8emmdNpp6lKF1m1-AUgYdbJFWXD-1SIzQ5PWe2roNx5Y7pcXC3b-HUIcUPEnFWgjoBNsfuG3gZNTFu0fDmiC7cdcA/s640/ten+commandments.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4Vs2BY8bYbgEJNA0sya-FSKhs-LPUrfNzwZU2WtwJginXuWkg9ktb6hM5JqYz3uV_mR3d9ksQD9W7S8LMEQSPI3rTImpl6LPs5lIvA_QWBsh-EdRpRVp-YdUaQDdTxBNH3q0RrIVHZQE/s1600/ramses-chariot.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="360" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4Vs2BY8bYbgEJNA0sya-FSKhs-LPUrfNzwZU2WtwJginXuWkg9ktb6hM5JqYz3uV_mR3d9ksQD9W7S8LMEQSPI3rTImpl6LPs5lIvA_QWBsh-EdRpRVp-YdUaQDdTxBNH3q0RrIVHZQE/s640/ramses-chariot.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>Hình trên: Seti I và Ramases II</i></span></b><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>Hình dưới : Ramases II ngự trên chiến xa.</i></span></b><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>(hình ảnh từ phim Mười điều răn 1956)</i></span></b><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.048157780431210995" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 19px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trận Qadesh</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Ramases II đăng quang ngôi vị pharaoh khi mới 25 tuổi và trở thành chủ nhân của một trong những đế chế mạnh nhất thế giới trong lịch sử cổ đại. Ông này trẻ, sôi nổi, tháo vát đồng thời tràn đầy hoài bão chinh phục lại những vùng đất ở trung tâm Syria mà vương triều thứ 18 đạt được, mặc dù giờ đây nằm trong sự kiểm soát của người Hittite và được công nhận bởi một hiệp ước vốn được kí kết bởi Seti I và Hati. Để thỏa mãn khát vọng đồng nghĩa Ramases II phải tuyên chiến với đối thủ phương bắc của mình. Mặc dù phải đến năm thứ 4 của vương triều ông ta mới đủ lực thực hiện các chiến dịch vào Syria nhưng sự chuẩn bị đã được lên kế hoạch từ rất sớm để phục vụ cho hoài bão cua vị pharaoh chẳng hạn như việc thành lập thêm quân đoàn thứ 4 và mở rộng thành phố Pi-Ramases ở biên giới phía đông nhằm phục vụ như một căn cứ hậu cần cho các chiến dịch ở Levant.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Mùa xuân năm 1301 TCn Ramses II lần đầu tiên dẫn quân tiến vào khu vực Levant. Chuyến hành quân dọc bờ biển Phenecian được đánh dấu bởi những văn bia lập nên rải rác tại Tyre và Byblos. Tiến xa đến tận vùng Simyra, Ramsess sau đó quay lại tiến vào đất liền và tấn công vương quốc Amurru, một chư hầu của người Hittite. Đối đầu với lực lượng Ai Cập và lực lượng của Hittie còn ở rất xà thì vị vua Benteshina không còn lựa chọn nào khác ngoài việc công nhận Ramases là bá chủ. Ramases giờ đây mở được hai hướng tấn công vào Qaesh, một theo ngả thung lũng Bekaa, và một thẳng từ thành Amurru. Chiến dịch thành công và Ramses cho quân đội quay về Ai Cập tràn đầy lạc quan về viễn cảnh chinh phục lại nhưng lãnh thổ “ đã mất”.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWHmJvn-WmDI7jkfv6pb4nlbYG1WyyVOod_CMjgaycdfw3u4SD1tKweu1rL-WNZhgQ2akMJdEmrl2-db35BFQyjDC3s3Qa4ROmqW9gvYf6uIL6-g9S4HyaDQgFD6905oceeOtjD107BXE/s1600/32.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWHmJvn-WmDI7jkfv6pb4nlbYG1WyyVOod_CMjgaycdfw3u4SD1tKweu1rL-WNZhgQ2akMJdEmrl2-db35BFQyjDC3s3Qa4ROmqW9gvYf6uIL6-g9S4HyaDQgFD6905oceeOtjD107BXE/s640/32.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>Hình 32: bức họa ở beit-al-Wali vùng Nubia cho thấy một vị hoàng tử (có thể là Ramases II) mang những kẻ bị chinh phục tới trình diện Seti, hầu hết tù bình là người Syria và Canaanite duy có người cuối cùng là người Libya</i>.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Phản ứng của người Hittite</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: bold; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Rõ ràng đối với Muwatallish thì chiến dịch của người Ai Cập được xem như là nỗ lực thiết lập lại vị trí của họ ở Syria và sau đó tiến vào khu vực phía bắc. Không thể đứng yên thụ động để đánh mất vị trí của đế quốc Hittte, Muwatallish lên kế hoạch ngăn chặn bất cứ chiến dịch bắc tiến nào nữa của người AI Cập. Các chiến dịch đó phải đạt được hai mục tiêu quan trọng: Amurru phải được tái chinh phục và quân đội AI Cập phải bị ngăn chăn để đập tan tham vọng của Ramases. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cả hai bên đều chuẩn bi nhiều tháng để quyết đấu ở chiến trường Qadesh. Người Ai Cập đã nổ lực kiểm thoát thành phố này từ tay người Mitani và sau đó là người Haiti kể từ thời Tuthmosis III. Những nỗ lực và khao khát như vậy xuất phát từ vị trí chiến lược của thành phố: nó không chỉ là chìa khóa quan trọng để tiến vào đồng bằng Elcutheros và Amuurru mà còn là trung tâm chinh phục để Ramases kiểm soát khu vực bắc Syria. Có nhiều sự đề cập đến việc cả hai bên đều chọn Qadesh là nơi để phân định thắng thua. Nhiều bằng chứng cho thấy nhiều nghi lễ ngoại giao được tiến hành nhấn mạnh rằng Qadesh được cả hai thống nhất chọn để giải quyết mâu thuẫn vào đầu tháng năm 1300 TCN. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tuy nhiên khu vực chiến trường mang lại lợi thế lớn cho người Hittite. Muwatallish thực hiện chiến dịch trong khu vực kiểm soát của mình được cung cấp hậu cần bởi các chư hầu trung thành trong khi người AI Cập phải chiến đấu cách xa nhà đến 1600km. Ngoài ra thành phố cũng đủ rộng lớn cho lực lượng Hittie đồn trú và bản thân nó cùng là một pháo đài rất kiên cố với hào sâu che chắn và được bao bọc bởi con sông Oronte. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Lực lượng quân đội do Muwatallish thống lãnh là lực lượng lớn nhất được tập trung trong vương quốc Haiti. Những bằng chứng từ phía Hittie không đề cập chi tiết đến sức mạnh thật sự của đạo quân này nhưng ta có thể tham khảo những bằng chứng từ phái AI Cập trong đó Ramase nói đối đầu với ông ta là vua Hiitite cùng 18 đồng mình và những chư hầu khác với lực lượng lên đến 3700 chiến xa và 37.000 bộ binh. </span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"> </span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white;"><b id="internal-source-marker_0.7348846809472889" style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những chuyển động ban đầu</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Suốt khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 4, thành phố Pi-Ramases trở thành nơi tập kết của một trong những đạo quân đông đảo nhất của Ai Cập. Các đơn vị được phân chia vào bốn đạo quân chính (sư đoàn). Đáng chú ý là việc sử dụng rộng rãi quân đội nước ngoài và càng lúc càng trở thành xu hướng trong những thế kỉ tiếp theo. Lính đánh thuê được tập trung bao gồm người Nubia, người Canaan , người Libya và Sherden. Đặc tính đó của quân đội Ai Cập ngoài tác dụng tăng cường tối đa quân số còn là một chính sách có chủ ý nhằm tăng cường sự đa dạng về sắc dân trong quân đội. Tổng số lực lượng Ai Cập vào khoảng 20.000 người chia đều thành 4 quân đoàn. Chiến xa không được tập trung thành một lực lượng riêng nhưng chắc chắn người Ai Cập phải huy động một số lượng rất lớn cho cuộc chiến.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Rời Ai Cập vào cuối tháng 4, quân AI Cập tiến dọc theo bờ biển tới Gaza, nơi Ramases bắt đầu phân chia quân đội của mình. Ông ta mang lực lượng chính tiếp tục xuyên qua Canaan, vòng qua bờ đông hồ Galilee đến miền nam Lebanon rồi xuyên qua thung lũng Bekaa để đến Kumidi. Lực lương ít hơn chia làm hai cánh quân. Đây là lực lượng tinh nhuệ mà một trong hai đạo quân sẽ là nhân tố quyết đinh trong trận đánh. Lực lượng này tách ra tiến lên phía bắc Gaza dọc bờ biển đến Phenecian. Nhiệm vụ của họ là phô diễn lực lượng nhằm duyt rì sự trung thành của các thành bang Phenecia, mặt khác họ cũng làm chủ ngả đường đến Qasesh thông qua đồng bằng Eleutheros ở Amurru. Vị pharaoh đã ra lệnh cho cánh quân này phải đến đúng hẹn để phục vụ cho chiến lược của mình. Nghiên cứu những bằng chứng về sau cho thấy người Hittite đã chủ quan không đề phòng tới lực lượng thứ 2 này.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Thông tin về cánh quân này không rõ ràng, trong những văn bản về trận Qadesh thì Ramases đơn giản gọi họ là “Ne’ arin” có nghĩa là trẻ . Rất có thể đây là những chiến binh người Canaanite trung thành với pharaoh và được vũ trang tương tự như các chiến sĩ mariyanu, bao gồm các chiến xa và bộ bình phụ trợ đã hành quân kịp vào vùng phụ cận của thành phố và đúng hẹn kì với pharaoh. Một số nhà nghiên cứu xem cánh quân này là quân đoàn thứ 4 mang tên Set của pharaoh.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhp-jJYUrRKnxh_WhyLPdWgrHktdNoCAY9UX7JXgZp3Ds7AzraIXAawCS743HAzHuyyCFqmdwvLCas4MwX6kL7tmclsfdwA7FpcGHGbKzYP_ePQEiCburnWZ54C1S4st7WAIOthbn5jDec/s1600/32a.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; font-weight: normal; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhp-jJYUrRKnxh_WhyLPdWgrHktdNoCAY9UX7JXgZp3Ds7AzraIXAawCS743HAzHuyyCFqmdwvLCas4MwX6kL7tmclsfdwA7FpcGHGbKzYP_ePQEiCburnWZ54C1S4st7WAIOthbn5jDec/s400/32a.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="265" /></a><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>Hình 32a: Kỹ thuật công thành của người Ai Cập trong giai đoạn này được mô tả rõ ràng torng bản khắc đá này. Nó cho thấy những giai đoạn khác nhau của trận chiến. Đầu tiên bên dưới là cảnh lính bộ quét sạch quân phòng thủ tường thành của đối phương. Phía trên là cảnh lính công thành bằng thang, họ treo khiên ngược ra sau lưng để bảo vệ và được cung thủ bắn vào thành yểm trợ. Một số khác đang cố phá cổng thành bằng rìu </i>.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgr_Da_4d3syle6LHDN-GMZunWrUBPX2k8-T7cxLoV5tbVD9XPnaQxQycusMNbkRHczrNnEx8DaS-qvov_rYDYn-53HpZ_LSbdT5GYmQlk35Aq5BVCFU8hHlg1HM3WEcGohVxIbMGyNaN0/s1600/33.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; font-weight: normal; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="340" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgr_Da_4d3syle6LHDN-GMZunWrUBPX2k8-T7cxLoV5tbVD9XPnaQxQycusMNbkRHczrNnEx8DaS-qvov_rYDYn-53HpZ_LSbdT5GYmQlk35Aq5BVCFU8hHlg1HM3WEcGohVxIbMGyNaN0/s400/33.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="400" /></a><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>Hình 33 : Vào năm 1214 TCN Seti I thực hiện chiến dịch chống lại người Libya ở phía đông biên giới, bức họa này miêu tả vị thế của pharaoh một cách cổ điển , ông ta cưỡi chiến xa và chém quân địch bằng thanh quodesh, đối phương hầu hết ở trần, một người có mặc áo khoác nhẹ.</i></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Chính xác là một tháng sau khi hành quân Ramases cho tiến hành cắm trại với quân đoàn Amun của mình (vào đầu tháng 5) ở khe Kamu’ el Hamel phía nam Qadesh. Ở vị trí lơi thế này thì khu vực đồng bằng và thành Qadesh đã ở trong tầm mắt. 3 quân đoàn còn lại Re, Pta và Set bố trí phía sau nằm cách nhau khoảng 10,5km, đó cũng là bán kính hoạt động hiệu quả của quân đoàn. Sau khi dỡ trại, Ramases và quân đoàn Amun tiếp tục hành quân qua khu vực rừng Labwi, vượt sông Oronte ở chỗ cạn Shabtuna. Tại đây, hai người ả rập du mục Shasu xuất hiện (rất có thể là do vua Hittite phái tới nằm mục đích thám báo) và cho pharaoh biết rằng quân đội của người Hittite không có mặt trong vùng Qadesh mà ở tận xứ Aleppo cách đó 129km. Thông tin này nếu đúng sẽ mang lại lợi thế lớn cho Ramases, ông và có thời gian để xử lí mọi việc và đã sãn sàng khi người Hittite đến kịp. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những sự kiện tiếp theo chỉ có thể hiểu được nếu ta chấp nhận rằng Ramases- mù quáng bởi tham vọng và sự tự tin thái quá đã trở nên bất cẩn. Những bằng chứng cho thấy không có mệnh lệnh nào ban ra để tung quân do thám ra kiểm tra. Nếu điều này là đúng nó cho thấy sự cao ngạo đã lan từ vị pharaoh ra toàn đội quân và khiến cho quân đội trở nên cẩu thả. Các sử gia hay quy trách nhiệm cho vị pharaoh nhưng thật sự việc cả một đạo quân lớn hành quân mà thiếu những tin thám báo mở đường cho thấy sự thiếu chuyên nghiệp của quân đội AI Cập và có lẽ quân đội AI Cập dưới thời Ramases có chất lượng kém hơn nhiều so với quân của Tuthmosis ở trận Meggido. Nếu quân do thám của người Ai Cập được tung ra thì hẳn đội quân của Muwatallish đã bị phát hiện ở phía đông thành Qadesh.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Và Ramases tiến tục tiến quân và choq uân đoàn Amun hạ trại phía tây bắc thành phố mà không hề biết đến sự hiện diện của người Hittite ở nờ xa phía đông con sông Oronte. Quân đoàn Re lúc này áp sát chỗ cạn Shabtuna. Khi được do thám báo cáo bước di chuyển của quân đoàn Re, hẳn Ramases có thêm phần phấn chấn trong khi Muwalltalish còn vui hơn vì lừa được Ramases từ thông tin của hai kẻ du mục Shasu. Giờ đây ông ta cũng tung ra lực lượng do thám để định vị chính xác vị trí quân đội của Ramases. Hai trong số này đã bị quân AI Cập bắt được và bị kéo lê tới trình diện pharaoh, sau khi bị tra khảo họ đã khai rằng :</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">‘Hoàng thượng hỏi “ các ngươi là ai”, “chúng tôi là tôi tớ của vua Haiti, người đã cử chúng tôi tới xem bê hạ đang ở đâu”. Hoàng thượng lại hỏi “ Ông ta ở đâu, vua của người Haiti?, hiểu chứ, ta nghe nói ông ta đang ở Aleppo, phía bắc Tunip”. Họ trả lời “ Bệ hạ hãy chú ý, vua Haiti ở đây, ông ta mang theo quân đội và các đồng mình để tấn công ngài ở Qadesh đấy”. ‘</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Trận chiến</span></b><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Phản ứng của vị pharaoh lòng đầy hoài nghi là cho gọi một cuộc thảo luận khẩn với các sĩ quan cấp và kết quả là lệnh triệu hồi ngay lập tức các quân đoàn Pta, Set đến Qadesh. Trong lúc chờ 2 quân đoàn này tới thì Ramases phải dựa vào lực lượng của 2 quân đoàn Amun và Re để chống lại cuộc tập kích bất ngờ của quân Hittite. Nhưng đây là điểm mang lại thất vọng cho vị pharaoh. Ngay lúc quân đoàn Re băng qua đồng bằng để đến vị trí trại của Amun thì Amuwallish ra lệnh tấn công từ bên cánh của đạo quân đang di chuyển. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Rời khỏi vị trí ẩn nấp, một lượng lớn chiến xa Hittite vượt sông Orontes tiến thẳng vào Qadesh và tấn công thẳng vào sườn của quân đoàn Re. Lớp chiến xa bảo vệ của quân AI Cập ngay lập tức bị quét sạch bởi sức nặng của chiến xa Hittite. Số lượng quân Hittie tấn công là không rõ nhưng chắc chắn phải áp đảo quân số của quân đoàn Re, tuy nhiên không đến con số khổng lồ là 2500 chiến xa mà Ramases đề cập vốn được nhiều nhà nghiên cứu trích dẫn . Con số đó có lẻ ám chỉ cả đội quân tấn công chứ không phải tính riêng số lượng chiến xa vượt sông Oronte để tấn công. Nó cũng chỉ ra những số liệu không đáng tin cậy của Ramases về sau.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Với việc chiến xa AI Cập bị quét sạch thì lính bộ binh vốn chưa kịp chuẩn bị bị tan rã hoàn toàn. Sự khủng hoảng lan khắp cả quân đoàn và binh lính bỏ chạy tứ tán, một số cố chạy lên phía bắc đến trại của Amun. Từ vị trí cao ở trại Amun có lẽ cảnh tượng trên cánh đồng đã đập vào mắt các quân sĩ và người Ai Cập hẳn cảm thấy tình hình rơi vào thế tuyệt vọng với việc quân lính bỏ chạy và bị chiến xa Hittie đuổi sát . Cơn lốc hàng ngàn chiến xa tạo nên bức tường bụi khổng lồ và bước chân của hàng nghìn ngựa chiến hẳn tạo nên tiếng động như sấm rền. Một lượng lớn bộ binh bị chiến xa hạ gục khi cố chạy về trại Amun và đến lúc này đến lượt binh lính ở Amun hoảng loạn, rời vị trí và chạy trốn ngay khi chiến xa Hittie phá vỡ hàng rào phía tây. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Chứng kiến cảnh tượng trên từ khu trại của mình ở gần quân đoàn Amun. Ramases đã hành động như là bước đi cuối cùng nhằm cứu vãn tình thế khỏi biến thành thảm họa. Khoác giáp trụ lên người, vị pharaoh ngự chiến xa tiến thẳng về phía quân thù để quyết chiến một mất một còn. Tiến lên trận tuyến, vị pharaoh cũng ra sức tập hợp lại binh lính bỏ chạy và tấn công chớp nhoáng vào lực lượng Hittie với một lực lượng có lẽ là chỉ một ít chiến xa tinh nhuệ tùy tùng của mình. Đột kích vào sươn đông của quân Hittie, lực lượng nhỏ chiến xa Ai Cập này đã gây tổn thất cao và phá vỡ sự cố kết cũng như sự vận động của đội hình quân Hittite.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Tận dụng tốc độ và khả năng cơ động của chiến xa Ai Cập, Ramases cùng binh linh hộ tống đã loại khỏi vòng chiến một lượng đáng kể chiến xa Hittite. Với một sự dữ dội đến tuyệt vọng vị pharaoh dẫn quân tấn công, rồi vòng lại tấn công như vậy liên tiếp sáu lần liên tục. Trong lúc đang hỗn chiến nhiều khả năng quân Hittite cũng không biết lực lượng nào đang tấn công mình. Nhưng ở vị trí quan sát từ trại của Muwalltalish thì vua Hittite hẳn đã thấy Ramase đang tập hợp quân phản công, ông này quyết đinh tung ra đội quân chiến xa thứ 2 để hỗ trợ cho đạo quân thứ nhất lúc này đang gặp rắc rối.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Một lần nữa chúng ta lại gặp phải vấn đề về quân số. Nó không thể ở con số 1000 chiến xa, trong lúc khẩn cấp hẳn Muwatallish phải huy động chiến xa ở vùng phụ cận Oronte để tấn công Ramases ngay lập tức. Ông ta hẳn có gì dùng đó , tức là dùng cả chiến xa hộ tống của mình để tấn công, những người cũng quan sát thấy sự phản công của Ramasess. Họ băng qua sông Orontes nhưng thay vì đón đầu Ramases họ tiến thẳng vào trại của ông này nhằm mục đích phân tán sự chú ý của vị pharaoh lúc này đang tảo thanh đội chiến xa Hittite thứ nhất. Tuy nhiên sự xuất hiện của đạo quân Ne'arin đã ngăn cản dự định này. Họ tấn công vào đạo quân Hittie đang di chuyển và sau đó gia nhập với lực lượng của Ramases. Kết quả của việc này là chỉ một số ít chiến xa Hittite của đạo thứ 2 bỏ chạy được băng ngang sông, và trong số những người bị hạ sát có rất nhiều quý tộc đẳng cấp cao bên phía Muwatallish và chư hầu. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vào cuối ngày thì vị pharaoh cũng xoay xở để củng cố được thế trận. Quân đoàn Amun được tập hợp lại và lực lượng của Pta cũng sắp tiến tới được Qadesh. Sau trận đánh có vẻ như Ramases đã cho trừng phạt nhiêm khắc đối với lính bỏ chạy mà trong mắt ông ta không khác gì quân bội phản, theo một số học giả thì ngày hôm sau pharaoh đã cho xử tử 1/10 binh lính của mình ngay trước sự quan sát của vua Hittite. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Kết quả</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Đề nghị bãi binh như là cơ sở để thiết lập hòa bình của vua Hittite được pharaoh chấp nhận. Khi không còn những tham vọng vươn xa về lãnh thổ, Ramases không còn tiến hành chiến dịch nào trong lãnh thổ được công nhận của Hittte nữa. Dù pharaoh vẫn tấn công Amurru thời gian 3 năm sau trận Qadesh thì đối với người Hiitte, đó không phải là sự khiêu khích bởi bản thân họ còn đang lo đối phó với sự trỗi dậy của đế chế Assyria ở phía đông và những vấn đề ở phía bắc vương quốc. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Vào năm 21 của vương triều Ramses, Ai Cập đã kí hiệp ước hòa bình chính thức với vương quốc Haiti. Đánh dấu bởi hôn nhân giữa con gái của vua Hitite và vị pharaoh hiệp ước mang lại hòa bình và phân chia lãnh thổ ở vùng Syria. Tuy Ramases không thể lặp lại thành tích của tiên vương Tuthmosis nhưng ông đã mang lại bản hòa ước đáng ghi nhớ giữa hai đế chế cho đến tận khi quyền lực thứ 2 bị làn sóng di dân ở vùng trung đông cuống phăng. Tuy nhiên cho đến lúc ấy thì vị pharaoh cũng đã ngủ yên dưới mồ gần 50 năm.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQnKEnB9MSNR7ZoDmQvjjAcwTyDZzy3KPSKmIb7e7b5NhkB5LStzH5JvgqBB80aDYD-7g_Q5UDRlkxCSc-C-kP_AxF2w5DR6MmLFvVpgU3BTpNS3n7hmEFl0STd1BkP06C6CMYzsEUVuU/s1600/qadesh-1234.jpg" imageanchor="1" style="color: #993322; font-weight: normal; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-decoration: none;"><img border="0" height="538" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQnKEnB9MSNR7ZoDmQvjjAcwTyDZzy3KPSKmIb7e7b5NhkB5LStzH5JvgqBB80aDYD-7g_Q5UDRlkxCSc-C-kP_AxF2w5DR6MmLFvVpgU3BTpNS3n7hmEFl0STd1BkP06C6CMYzsEUVuU/s640/qadesh-1234.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></b><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNpLiYLsJ0E1ciP37Poxu-9kk7rznebO2Pph7gmknv9AQC-VFQcdBOFyFV2ciYBUNrkIagddw1xpZ_v5YOaGn7N6nSaR8RTj8VnHZXPKzUKJy1sBp1bDEzKIQvoR4A5_FSSa2xGeb1q08/s1600/34.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="288" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNpLiYLsJ0E1ciP37Poxu-9kk7rznebO2Pph7gmknv9AQC-VFQcdBOFyFV2ciYBUNrkIagddw1xpZ_v5YOaGn7N6nSaR8RTj8VnHZXPKzUKJy1sBp1bDEzKIQvoR4A5_FSSa2xGeb1q08/s640/34.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="640" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></b><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span><b style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><i>hình 34: Cuộc trạm trán chính giữa AI Cập và Hittite xảy ra dưới vương triều của Ramases. Ở một trong những trận chiến hào hùng nhất của lịch sử cổ đại vị pharaoh và đạo quân đã ở ngưỡng cửa bị tiêu diệt. Tuy nhiên ở nhiều địa điểm rải rác khác nhau vị pharaoh đã cho khắc đá để ghi nhớ trận đánh. Bản khắc này ở đền Luxor cho thấy vi pharaoh đã đột kích vào lực lượng lớn của quân Hittite và bằng “sự dũng cảm quyền lực” buộc họ bỏ chạy băng qua sông Oronte vốn chảy vòng quanh Qadesh. Ở phía dưới là Muwatallish đang bất lực đứng nhìn từ bờ trên kia. Vi vua Hitiite cỡi trên chiến xa cùng bộ binh hộ tống.</i> </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những kẻ đến từ biển</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cái chết của pharaoh Merneptah vào năm 1223 TCN đánh dấu giai đoan suy tàn nhanh chóng của Ai Cập thời kì Tân vương quốc. Merneptah đã để lại một vương quốc tương đối lớn mạnh vẫn còn nhiều quyền lực. Cuộc nội chiến của vương triều kế tiếp đóng lại kỷ nguyên của vương triều thứ 19 cho đến khi Sethnakhte, vị pharaoh của vương triều 2 kế vị năm 1200 TCN. Người kế vị của ông ra, Ramaese III là vị pharaoh vĩ đại cuối cùng của thời kì tân vương quốc, người đã chứng kiến đế chế Ai Cập sụp ở vùng Levant cũng như những quốc gia khác ở vùng trung cận đông bởi một làn sóng xâm lăng từ những người di cư được mang tên “ những kẻ đến từ biển”.</span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Những kẻ Ramases III đề cập thật ra đã được AI Cập biết đến từ trước. Vào năm 50 của vương triều Merneptah (1229 TCN), một làn sóng người di cư từ bờ biển xâm nhập Ai Cập từ phía tây. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Họ đến để định cư vì họ mang theo cả gia đình và xây dựng pháo đài và công sự. Những bộ lạc Bắc phi bản địa thuộc cổ vương quốc Ai Cập (người Libu, Meshwesh và Kehek) đã liên minh với những kẻ mà về nguồn gốc được cho là xuất phát từ bờ biển Aeean và Tiểu Á. Những người này bao gồm cả dân Sherden, Sheklesh, Lukka, Tursha, Akawasha. Những người này đã thâm nhập sâu vào Ai Cập đến tận ốc đảo Farafra và và Canopic ở ven bờ sông Nile trước khi pharaoh đánh bại họ. </span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; font-weight: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Gốc gác của làn sóng di dân thứ 2 này nói chung vẫn được xem như lần trước. Tuy vậy một số học giả vẫn còn đang tranh luận sự khác nhau về mặt dân tộc học của những nhóm người này. Pharaoh Ramases II đã đẩy lùi hai đợt xâm lấn vào những năm 1193 và 1187 TCN nhưng hiểm họa lớn nhất xuất hiện vào năm thứ 8 của vương triều khi mà những quyền lực cũ ở cả vùng cận đông bị cuốn phẳng bởi “ Những kẻ nước ngoài mang theo một âm mưu kinh khủng. Trong chốc lát, tất cả các lãnh địa bị tan rã và cuốn phăng đi mất. không nơi nào trụ được trước đạo quân ấy từ Haiti, Kode, Carchemish, Arzawar cho đến Alashiya bị hạ cùng một lúc. Một khu trại được lập ở Amurru (đất lebanon) . Bọn chúng tàn sát mọi người và phá hủy đất đai. Bọn chúng đang tiến về Ai Cập trong lúc lửa đã được chuẩn bị. tập hợp của bọn chúng bao gồm lũ Peleset, Tjeker, Sheklesh, Denyen và Meshwesh, một liên minh của lũ cướp đất.”</span></b><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><span style="font-family: Arial; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span></span><div class="separator" style="clear: both; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQ4-J8Oocj04bkZpVVvxjKzaIyQd8ojCQq9w46-nGyYiIOpTPICw7qR5rx3xoxBoaBc6sZzolnvRSAZ7A7wsDmH4paYUF-56JdUfKJqvqEtUh1Wc2GQWN5GXDENmjP_65IVAovMXnv-4A/s1600/37.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; color: #993322; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQ4-J8Oocj04bkZpVVvxjKzaIyQd8ojCQq9w46-nGyYiIOpTPICw7qR5rx3xoxBoaBc6sZzolnvRSAZ7A7wsDmH4paYUF-56JdUfKJqvqEtUh1Wc2GQWN5GXDENmjP_65IVAovMXnv-4A/s640/37.jpg" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; border: none; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.496094) 1px 1px 5px; padding: 8px; position: relative;" width="472" /></a></div>
<span style="background-color: white;"><span style="font-family: Arial; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;"></span><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">“Bọn người đi biển” tiến vào Ai Cập cả từ biển và trên đất liền. Rõ ràng đây là một hiểm họa lớn laomà Ai Cập chưa từng gặp phải. Tất cả những thành bang phía nam Canaan vốn được cảnh giữ bởi những chiến binh mariyyanu đã không còn và giờ đây làn sóng di cư như đổ bộ trực tiếp vào biến giới Ai Cập. Quân phòng thủ bây giờ là chiến xa và bộ binh Ai Cập cùng với lính hỗ trợ Sherden. Trong số những lính chiến đấu được miêu tả ta thấy có cả chiến xa hang nặng 3 người kiểu Hiitte. Hình ảnh của những kẻ xâm lấn “ làn sóng người di chuyển” được miêu tả đầy đủ trên bức tường của Medinet Habu cho thấy lính AI Cập chiến đấu với kẻ thù mang theo cả những cổ xe bò chở phụ nữ và trẻ em. </span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><span style="font-family: Arial; font-size: 14px; text-align: left;"><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Cuộc tấn công từ biển cũng giống như trên bộ, đã bị đập tan. Ramases tuyến bố trận đánh đã diễn ra ở châu thổ Delta. Nơi những người AI Cập đã có sự chuẫn bị kỹ lưỡng “ Ta đã phủ kín miệng sông với tàu chiến, tàu vận chuyển và tàu buôn, tất cả được vũ trang từ đỉnh tàu tới đuôi với những lính dũng cảm trang bị sẵn sàng. “ Một lần nữa bản khắc tại Medinet Habu cho ta cái nhìn toàn cảnh về trận chiến. Rõ ràng thuyền nhẹ Ai Cập đã dụ cho đối phương tiến sát bờ vịnh nơi họ có thể tán công bằng cung tên từ bờ sông. </span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14px; text-align: left;" /><span style="font-family: Arial; font-size: 15px; text-align: left; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Bất chấp tuyên bố về chiến thắng hoành tráng của Ramases III, những kẻ xâm lấn vẫn thâm nhập và định cư tại vùng Palestine. Hơn một thế kỷ sau đó thì cái chết của Ramases XI khép lại vương triều 20 và cùng với đó là kỷ nguyên của Ai Cập thời kì Tân Vương Quốc.</span> </span><b style="background-color: white; font-weight: normal; text-align: left;"><span style="font-family: Arial;"><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></b><span style="font-family: Arial;"><span style="font-size: 15px; white-space: pre-wrap;">
</span></span></div>
</span></span></div>
</div>
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="background-color: white;"><br /></span></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-66869111126770067922012-08-29T19:13:00.001-07:002012-08-29T19:13:47.545-07:00Văn học cổ đại Ai Cập, phần 2<span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Phong cách trình bày tinh tế và tao nhã. Ở đây ta không gặp những điệp từ thường thấy trong các tác phẩm văn học Ai Cập, không thấy sự đơn điệu của ngôn ngữ. Ngược lại, ngôn ngữ “Truyện Sinuhe” trong sáng và phong phú, nhiều thành ngữ đa dạng. Những trang mô tả sống động, hồn nhiên nhưng cũng không kém phần tinh tế. Tác giả của chúng hẳn là người được phú cho con mắt nghệ thuật để nhìn cuộc sống. Truyện mang tính tâm lý sâu sắc ở nhiều đoạn, đôi khi lại rất mộc mạc và trữ tình.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">“Truyện Sinuhe” mô tả bối cảnh lịch sử sinh động, chân thực đến nỗi người ta đưa ra giả thuyết rằng Sinuhe là một nhân vật lịch sử. Rất có thể là như vậy, tuy nhiên chưa có những cứ liệu để khẳng định giả thuyết đó. Dù sao đi nữa, “Truyện Sinuhe” hoàn toàn có thể được xem như một tư liệu lịch sử có giá trị.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Chúng ta đi vào tác phẩm. Sau khi liệt kê các tước vị của mình, Sinuhe đi thẳng ngay vào câu chuyện. Vốn là một triều thần, Sinuhe hộ tống con trai của Amenemkhat I, người đồng cai trị và là vua Senusert I tương lai, trong cuộc chinh phạt chống lại bộ lạc người Libi là Tjehenu. Trong thời gian đó Amenemkhat I đột ngột qua đời trong cung của mình (ở đây, như chúng ta thấy, “Truyện Sinuhe” khẳng định chứng minh của “Châm ngôn” Amenemkhat I, theo đó pharaoh bị giết khi con trai đi vắng).</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Khi người đưa tin đang đêm từ cung vua đến báo tin cái chết của vua cho Senusert I, “cánh Chim Ưng không giây phút chần chừ, ngay tức khắc bay cùng bầy bạn, không kịp báo cho cả đoàn quân”. Về đoạn này trong truyện, B.A.Turaev nhận xét chí lý: “Senusert I, cũng như Navukhodonosor sau này, vội về kinh đô để ngăn chặn cuộc phiến loạn có thể xảy ra”. Tuy nhiên, Sinuhe không ở trong đoàn tùy tùng hộ tống Senusert I. Cùng lúc đó xuất hiện người đưa tin thứ hai, chắc chắn là do kẻ thù của Senusert I phái đến, và bắt đầu thương lượng với những hoàng tử khác cũng đang tham gia cuộc chinh phạt. Sinuhe tình cờ nghe lỏm được một trong các cuộc trò chuyện và kinh hoảng: chàng hiểu rằng sắp xảy ra một cuộc đổ máu tranh giành ngôi báu, và chàng có thể mất mạng trong cuộc chiến đó. Thế là Sinuhe quyết định chạy khỏi Ai Cập lên phía đông bắc. Trong khi trốn chạy Sinuhe đã lừa qua được sự cảnh giác của bọn lính bảo vệ biên giới đông bắc đất nước “trên bức tường thành của quốc vương” được xây lên để chống lại người châu Á. “Tôi nhảy vào trong những lùm cây, bởi sợ lính trên tường thành trông thấy…”, sau đó chàng đi bộ vào sâu trong hoang mạc ngoài biên giới Ai Cập. Cái nóng và cơn khát hành hạ chàng: “Tôi hổn hển, cổ họng cháy khô, và tôi nghĩ: “Đây mùi vị thần chết”. Chàng được một người du mục A rập cứu sống, và Sinuhe một thời gian sống cuộc đời lang thang: “Tôi qua hết đất nọ đến xứ kia”. Cuối cùng kẻ chạy trốn dừng lại ở xứ Qedem. Ở đây chàng gặp Amunenshi, vua của Thượng Retenu. Amunenshi hỏi chàng về nguyên nhân trốn chạy khỏi Ai Cập và về những hậu quả sau cái chết của Amenemkhat I. Đáp lại, Sinuhe ca ngợi vị pharaoh mới của Ai Cập là Senusert I, người mà chàng đã rời bỏ vào thời điểm bạo loạn nguy hiểm. Sau khi ca ngợi vua, chàng khuyên Amunenshi hãy thiết lập quan hệ hữu nghị với vị vua mới của Ai Cập. Amunenshi mời Sinuhe ở lại với mình và hứa với chàng: “Ngươi sẽ vui khi ở cùng ta, tiếng Ai Cập ngươi sẽ được nghe” (những lời của Amunenshi đáng chú ý ở chỗ nó chứng tỏ ở các nước châu Á thời bấy giờ đã có những người Ai Cập chạy trốn, cũng có thể là những di dân Ai Cập, đến sinh sống).</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Sau đó Sinuhe kể chuyện Amunenshi gả con gái cho mình, ban cho chàng những miền đất trù phú; Sinuhe trở thành tù trưởng của bộ lạc được mọi người tôn kính, rồi sau đó trở thành thủ lĩnh quân đội của Amunenshi; các con trai của Sinuhe trưởng thành và đến lượt mình lại trở thành các tù trưởng. Sinuhe còn kể một chi tiết rất thú vị: những sứ thần của pharaoh từ Ai Cập đến châu Á và trở về lại Ai Cập đều dừng lại nghỉ ở chỗ Sinuhe, và như thế, pharaoh được biết về chàng và tình hình của chàng. Tính lịch sử trong thông tin của Sinuhe không thể nghi ngờ: ngày nay còn giữ được nhật ký của đội bảo vệ biên giới Ai Cập vào thời kỳ muộn hơn, trong đó nhiều lần ghi chép về: ai, lúc nào và với nhiệm vụ gì đã từ Ai Cập đi sang châu Á và ngược lại.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Nhưng số phận của Sinuhe ở nơi tha hương lần nữa lại phải chịu thử thách nặng nề: một lực sĩ được tôn vinh ở xứ Retenu gọi Sinuhe ra quyết đấu nhằm mục đích giết chết chàng Ai Cập và cướp đàn gia súc của chàng. Cuộc quyết đấu được mô tả rất sinh động, diễn ra với sự có mặt của đông đảo dân chúng ủng hộ Sinuhe. Nó kết thúc với chiến thắng hoàn toàn của Sinuhe: chàng giết chết kẻ thù và chiếm được toàn bộ tài sản của hắn.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Năm tháng lướt qua, tuổi già đến gần, và Sinuhe cảm thấy nỗi buồn nhớ quê hương sâu sắc bao trùm. Cảm xúc này được thể hiện trong lời cầu nguyện của Sinuhe là lần đầu tiên trong lịch sử văn chương thế giới:</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">“Ôi thần linh đã định đoạt cuộc trốn chạy của con, dẫu Người là ai cũng xin rủ lòng thương, hãy đưa con về lại quê hương! Có thể Người hãy cho con được trông thấy miền đất nơi trái tim con ở đó. Còn mong ước gì hơn khi được chôn ở nơi mình sinh ra? Hãy đến giúp con, xưa thần linh đã cho con ân huệ. Nay hãy thương lần nữa, ban cái kết tốt đẹp cho kẻ từng bị dập vùi”.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Ước muốn của Sinuhe đến tai Senusert I. Pharaoh gửi cho chàng quà tặng và bức thư trong đó cho phép chàng được trở về Ai Cập, hứa cho chàng được hưởng địa vị danh giá trong triều đình và được chôn cất xứng đáng sau khi chết. Sinuhe gửi lời tạ ơn vua. Sau đó chàng trao toàn bộ tài sản cho con trai trưởng và, cùng với những người châu Á hộ tống, lên đường về Ai Cập. Đến nơi, chàng được pharaoh tiếp đón trước sự có mặt của hoàng gia và hội đồng các triều thần. Như vậy, sau nhiều năm xa cách, Sinuhe gặp lại Senusert I mà chàng, bất chấp trách nhiệm và danh dự, đã rời bỏ sau khi Amenemkhat I băng hà. Tuy nhiên pharaoh không thể hiện sự thù giận, mà tỏ ra cao thượng, chỉ châm biếm nhận xét về Sinuhe: “Kìa Sinuhe đã về, trông như tên du mục châu Á”.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Sinuhe ở lại trong cung thái tử, sau đó được ban nhà cửa và mọi thứ mà một vị quan đại thần được hưởng lúc sinh thời cũng như sau khi chết.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">“Truyện Sinuhe” – một kiệt tác mà đến nay vẫn còn được đọc với niềm hứng thú không thuyên giảm. Nó lại càng không thể không gây ấn tượng mạnh cho độc giả thời bấy giờ, không thể không làm người ta có thiện cảm – mục đích của tác phẩm – với vị vua dũng cảm và cao thượng và với bản thân Sinuhe, một người có số phận thật kỳ diệu.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Một tác phẩm nổi tiếng nữa có tính chất hơi khác so với những tác phẩm đã phân tích ở trên, có lẽ cũng thuộc thời Trung Vương quốc – đó là “Hùng biện của Ipuwer”. Phần đầu bản papyrus này không còn giữ được. Trong đoạn văn còn nguyên vẹn, nhà thông thái Ipuwer mô tả tình cảnh khốn khổ của đất nước cho vị vua khuyết danh và triều thần của ông nghe: khắp nơi là tình trạng vô chính phủ, lộng quyền của giới quý tộc; dân đen đi đến độ phá cả lăng mộ của nhà vua, chiếm lĩnh kinh đô, gây bạo loạn chống lại chính quyền nhà vua; người có của trở nên trắng tay, kẻ cơ hàn thành ông chủ v.v.. Ipuer buộc tội nhà vua để xảy ra mọi chuyện như vậy, trách vua yếu hèn, không cương quyết.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Như vậy, “Hùng biện” là bức tranh mô tả bạo lực đảo lộn xã hội và tác giả nhìn nó từ quan điểm của giới quý tộc. Chắc chắn rằng văn bản “Hùng biện” phản ánh hiện thực lịch sử. Biến động xã hội được mô tả trong đó có lẽ đã diễn ra vào thời kỳ hoặc giữa Cổ Vương quốc và Trung Vương quốc, hoặc giữa Trung Vương quốc và Tân Vương quốc. Không thể xác định chính xác thời gian tác phẩm ra đời, tuy nhiên “Hùng biện của Ipuwer” gần gũi với “Tiên tri của Neferty”: những câu chuyện về những thảm họa xã hội trong hai tác phẩm rất giống nhau.</span><br />
<span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">III. VĂN HỌC THỜI KỲ TÂN VƯƠNG QUỐC</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">(THẾ KỶ XVI – VIII TRƯỚC CÔNG NGUYÊN)</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Thời kỳ Trung Vương quốc cũng như thời kỳ trước nó là Cổ Vương quốc đều kết thúc bằng loạn lạc và sự xâm nhập của người châu Á vào đồng bằng sông Nile, nơi họ sinh cư lập nghiệp một thời gian dài. Thời kỳ suy vong của Ai Cập diễn ra trong hai thế kỷ, kết thúc bằng việc đuổi khỏi đất nước những kẻ xâm lược mà trong khoa học lịch sử được gọi tên là những người Hyksôs. Quá trình giải phóng Ai Cập rất lâu dài và đầy đau thương, lãnh đạo cuộc đấu tranh chống xâm lược là các vua thành Thebes. Người Hyksôs bị đuổi hoàn toàn khỏi Ai Cập dưới thời pharaoh Kamos I (nửa đầu thế kỷ XVI trước công nguyên), người đã thống nhất cả đất nước vào dưới quyền cai trị của mình và mở đầu cho vương triều XVIII, vương triều đầu tiên của thời đại Tân Vương quốc. Tân Vương quốc là thời kỳ phát triển thịnh vượng đối nội và đối ngoại của Ai Cập. Cùng với các cuộc chiến tranh thắng lợi, Ai Cập trở thành một cường quốc vĩ đại trên thế giới, mở rộng xuống phía nam và lên đông bắc rất xa khỏi biên giới vốn có của Ai Cập. Nhiều nhà sử học hoàn toàn đúng đắn khi gọi Ai Cập thời kỳ này là đế quốc.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Văn học thời kỳ này phong phú và đa dạng hơn văn học thời Trung Vương quốc rất nhiều, và các tác phẩm cũng được lưu giữ tốt hơn. Cần khẳng định rằng về mặt ngôn ngữ, các tác phẩm văn học thuộc vương triều XVIII gần gũi với thời Trung Vương quốc – chúng được viết bằng ngôn ngữ Trung Ai Cập, trong khi ngôn ngữ Tân Ai Cập trở thành ngôn ngữ văn học chỉ từ đầu vương triều XIX (nửa sau thế kỷ XVI trước công nguyên). Còn ngoài ra chúng gắn bó trực tiếp với thời đại mới với những xu hướng mới. Nét tiêu biểu chủ đạo của thời đại đó là: Ai Cập đã chấm dứt vĩnh viễn sự cô lập với thế giới bên ngoài mà nó chưa biết đến trong các thời đại trước đó. Nhưng đó không chỉ đơn thuần là sự thoát khỏi cô lập. B.A.Turaev viết: “Ai Cập ý thức mình là trung tâm, là đi đầu thế giới, khi nó nhìn thấy ở mình những cuộc chinh chiến thắng lợi liên tiếp, những dãy dài các tù binh và hàng đoàn các sứ thần với những lễ vật quý hiếm từ khắp thế giới”. Những giao lưu thường xuyên về kinh tế, chính trị và văn hóa với cả thế giới văn minh trong khi vẫn giữ được địa thế hàng đầu về chính trị và quân sự là điều tiêu biểu của Ai Cập thời bấy giờ. Tất cả đều được phản ánh cả trong tôn giáo lẫn trong văn hóa với nghĩa rộng nhất của từ này, và trong văn học. Tuy nhiên điều này không có nghĩa là những truyền thống cổ đại đã bị mất đi và mọi thành tựu trước kia bị quên lãng. Ngược lại, chúng được vận dụng thành công trong những điều kiện lịch sử mới, trong đó thể hiện toàn vẹn hơn cả là ở các tụng ca.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Sự tập trung tối đa quyền lực chính trị đất nước và biến Thebes trở thành kinh đô của một cường quốc tất yếu dẫn đến việc thần Amon của thành Thebes chiếm lĩnh địa vị chúa tể trong hệ thống thần linh Ai Cập. Tuy không thay thế việc thờ phụng các thần cổ đại khác, nhưng thần Amon là “thần chủ” (thần “đặc biệt”), và ưu thế của thần đối với các thần linh khác đã chuẩn bị cho sự xuất hiện những khuynh hướng nhất thần luận, tuy đã có thể cảm nhận thấy, nhưng chưa được định hình trong tôn giáo Ai Cập. Thực ra, dưới thời Amenhotep IV (Akhnaton) [6] (giữa thế kỷ XIV trước công nguyên) đã diễn ra cuộc cải cách tôn giáo nổi tiếng của Ai Cập. Việc thờ Amon bị bãi bỏ, và thần tối cao trở thành Aton, tượng trưng cho mặt trời.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Aton là vị thần do con người tạo nên, sản phẩm của những suy tính thần học của pharaoh và các triều thần của ông. Tuy nhiên, tụng ca thần Aton còn truyền lại đến nay không phải là một cái gì đó giả tạo mang tính kinh viện. Đó là một kiệt tác thi ca tôn giáo đích thực. Aton chiếu sáng và sưởi ấm mặt đất và mọi sinh linh sống trên đó, thần được ngợi ca như hiện thân vẻ đẹp của thiên nhiên, như cội nguồn của sự sống trên mặt đất, như đấng sinh thành các xứ sở và các dân tộc nói các ngôn ngữ khác nhau, như người tạo nên mọi sinh vật. Tụng ca không có những ngoại đề thần thoại, không nhắc đến những thần linh khác. Theo tụng ca, Aton là thần của người Ai Cập và của các dân tộc khác, một vị thần ân nhân, cội nguồn của ánh sáng thể chất và ánh sáng tinh thần:</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">“Người kiến lập dòng thời gian để muôn vật Người tạo nên sinh ra và lại sinh ra nữa, - Người tạo nên mùa đông để làm mát những luống cày […] Người kiến lập bầu trời cao để lên đó ngắm nhìn vạn vật do tay Người sáng tạo. Người là duy nhất, Người hiện lên nguyên hình diện mạo, Aton sống động tỏa lấp lánh hào quang, ở rất xa mà cũng thật gần! Từ một hình Người, Người tạo nên muôn triệu hình hài. Thành thị và làng quê, những cánh đồng và những nẻo đường, và dòng sông vĩ đại, tất cả chiêm ngưỡng Người, mọi ánh mắt đều hướng về Người […]”</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Sau khi Akhnaton chết và các vua kế vị kề sau cũng chết, thì việc thờ thần Aton bị bãi bỏ hoàn toàn, và vị thần cổ đại Amon lại trở thành chúa tể trong hệ thống thần linh của Ai Cập , tuy nhiên nhiều phẩm chất của Aton được gán vào cho Amon, và trong tụng ca dành cho Amon ta có thể thấy những hình dung từ rất gợi nhớ đến tính cách của Aton: “chúa tể của chân lý, cha của các thần, đấng sinh thành của con người, người tạo nên súc vật, cỏ cây […], người mà mọi thần linh đều tỏ lòng tôn kính”, v.v..</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Bên cạnh những tụng ca, một kiệt tác của văn chương tôn giáo Ai Cập thời đại Tân Vương quốc là chương thứ 125 của cuốn sách có tên “Tử thư”. “Tử thư” là tên của một tuyển tập lớn các tác phẩm dành cho những người chết với những nội dung khác nhau, sáng tác nhằm mục đích bảo đảm cho sự bất tử không chỉ cho vua như “Những văn bản kim tự tháp”, mà còn cho bất kỳ người trần gian nào. Trong tuyển tập này, chương thứ 125 nổi bật so với các chương khác bởi nội dung đặc biệt của mình: trong đó mô tả tòa án dưới âm phủ của thần Osiris phán xét linh hồn người chết. Những nguyên tắc của toà án âm phủ này là: linh hồn của người mà khi còn ở trần gian có những hành động, hành vi đúng đắn phù hợp với đạo lý được bảo đảm bất tử; linh hồn của kẻ có tội sẽ bị chết cái chết lần hai và là vĩnh viễn. Như vậy, lần đầu tiên trong lịch sử tôn giáo và văn học, trong “Tử thư” đã thể hiện tư tưởng thưởng phạt sau khi chết tùy thuộc vào phẩm hạnh của con người trên dương thế. Ở đây liệt kê những lỗi lầm và tội ác mà người chết không được phạm phải. Nằm lẫn giữa nhiều chương khác mang tính pháp thuật, và bản thân cũng chứa hàng loạt yếu tố pháp thuật, chương 125 trong “Tử thư” chứng tỏ những đòi hỏi đạo lý rất cao của người Ai Cập, mặc dù những liệt kê đơn điệu các thủ pháp mang tính ma thuật có làm giảm bớt phần nào giá trị của nó - mục đích của những thủ pháp này là tác động đến các toà án âm phủ và buộc họ phải bằng mọi giá công nhận linh hồn được đưa tới là ngoan đạo.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Trong thời đại Tân Vương quốc một số cốt truyện thần thoại trở thành cốt truyện của những tác phẩm cổ tích được sáng tác để giải trí. Chẳng hạn như thần thoại về Osiris và Isis, là truyện về mối xung khắc giữa em trai Osiris là Seth và con trai Osiris là Horus, hai kẻ tranh nhau ngai vàng của Osiris sau khi Osiris chết và trở thành vua của âm phủ. Thần thoại về Osiris và Isis – thần thoại trung tâm trong tôn giáo Ai Cập, còn Osiris từ thời Trung Vương quốc là một trong những vị thần được tôn kính nhất ở Ai Cập. Làm sao có thể xảy ra chuyện một phần của thần thoại như vậy lại trở thành một truyện giải trí, trong đó các thần linh mất hết cả hào quang và uy tín, không chỉ có những nhược điểm, mà còn phạm cả những tội lỗi bị phê phán trong chương 125 của “Tử thư”?</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Việc giải thích hiện tượng thoạt đầu có vẻ kỳ lạ này có lẽ là như sau: Ngay từ thời Trung Vương quốc, dưới vương triều XII, ở đền thờ Abydos, những vở kịch về thần Osiris đã được trình diễn trước công chúng, trong đó nhân vật là các thần linh, còn những diễn viên là các quan tư tế. Đối với những người sùng tín thì vở kịch chắc hẳn là cảnh rất thiêng liêng, nhưng đối với những kẻ hoài nghi (mà chúng ta đã thấy có nhiều người như vậy ở Ai Cập), nó lại có vẻ gì đó hài hước, vui nhộn. Truyện về Horus và Seth là một sự nhại lại, nhưng không phải nhại vở kịch, mà là nhại một tình tiết trong thần thoại về Osiris và Isis có liên quan hết sức chặt chẽ với vở kịch, kể về cuộc đấu tranh giành ngôi báu của các thần linh trên trần gian.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Tất nhiên không phải tất cả các truyện cổ mang nội dung thần thoại đều là văn nhại. Từ văn học dân gian thâm nhập vào văn học viết, rồi sau đó còn truyền lại đến ngày nay dưới dạng các mảnh đoạn là truyện cổ tích mang tính thần thoại về nữ thần Ashtar và thần biển. Cả hai vị thần này đều là khách ngoại quốc trong điện thờ thần linh của Ai Cập. Rõ ràng rằng truyện này xuất hiện vào thời Tân Vương quốc – thời kỳ tổng hợp tôn giáo mạnh mẽ, dẫn đến sự phổ biến những tục thờ cúng của Ai Cập ở châu Á, và ngược lại, của châu Á ở Ai Cập.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Thú vị nhiều hơn là những truyện cổ tích mang nội dung phi thần thoại còn giữ được rất tốt. Trước tiên cần nhắc đến truyện cổ tích nổi tiếng “Truyện về hai anh em”. Truyện mang màu sắc dân gian tiêu biểu: hai anh em là nông dân, hơn nữa người em trai lao động vất vả ngoài đồng và ở nhà để nuôi anh và chị dâu. Truyện nói về người vợ không chung thủy của người anh, định quyến rũ em chồng nhưng không thành công. Sau đó mụ vu khống người em với chồng, tuyên bố rằng người em định làm nhục mụ. Người em bị xúc phạm và sỉ nhục nhờ sự giúp đỡ của thần linh đã thoát khỏi tay người anh. Chàng chạy sang xứ Lebian đến “thung lũng Tuyết tùng”, nơi chàng trải qua những chuyến phiêu lưu thần kỳ không thể tưởng tượng nổi. Cuối truyện, người anh trai lo lắng cho số phận của em đã giúp chàng trở về lại Ai Cập. Người vợ phản trắc bị giết chết, người em trở thành pharaoh của Ai Cập.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">“Truyện về Chân và Giả” cũng kể về hai anh em và cuộc xung đột giữa họ. Đáng chú ý là trong truyện này hai em được mang những cái tên trừu tượng: Chân và Giả – và dường như là hiện thân của công lý và bất công nơi con người. Kết quả của cuộc xung đột giữa hai anh em là người em tên Giả ra lệnh bắt giữ người anh tên Chân, chọc mù mắt chàng và bắt làm gác cổng cho ngôi nhà của mình. Sau đó hắn còn định vứt nạn nhân cho sư tử xé xác nhưng không thành. Trong khi đó chàng mù trẻ tuổi đẹp trai lại được một phụ nữ yêu mến, và mối tình thoáng chốc của họ đã cho ra đời một cậu con trai. Cậu bé được mẹ cho biết ai là cha của mình và đến gặp cha, biết được ai là kẻ làm cho cha bị mù. Cuối cùng, cậu con trai nhờ sự giúp đỡ của các thần linh đã trả thù Giả vì tội làm mù mắt cha cậu.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Mặc dù cả hai truyện cổ tích trên về nội dung không mang tính thần thoại, nhưng trong đó vẫn cảm thấy ảnh hưởng của thần thoại về Osiris và Isis: trong “Truyện hai anh em” người em Bata tương ứng với thần Osiris, còn người anh Anupu tương ứng với thần Seth; còn trong “Truyện Chân và Giả” thì ngược lại, người anh Chân gợi nhớ đến Osiris, còn người em Giả gợi nhớ Seth. Trong cả hai truyện, người em (hoặc người anh) bị đối xử bất công cuối cùng đều trả thù được. Như vậy, chiến thắng của công lý trong cả hai truyện là sự phản ánh chiến thắng trong thần thoại về Osiris và Isis.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Mang nội dung hoàn toàn khác là “Truyện về chàng hoàng tử phải chết”, phần cuối của truyện này đã bị thất truyền, tuy vậy ý tưởng thì vẫn hoàn toàn rõ. Khi nhân vật được sinh ra, hoàng tử đã bị các thần linh định trước sẽ phải chết bởi cá sấu, rắn hay chó. Pharaoh cha chàng nuôi dưỡng con trai ở một nơi riêng được bảo vệ đặc biệt. Nhưng cậu bé lớn lên và một lần trèo lên mái nhà trông thấy một người có con chó. Chàng cũng muốn tậu được một con chó, và yêu cầu của chàng được thực hiện. Sau đó chàng lên một cỗ xe cùng với con chó đi đến xứ Nakharina (phần bắc Syria và bắc Mesopotamia). Vua xứ đó có con gái sống trong tòa tháp cao ba mươi sáu mét. Nhiều người là con trai các quý tộc địa phương cầu hôn với nàng, và vị vua hứa gả con gái cho ai có thể nhảy lên tới cửa sổ phòng nàng. Không ai làm được điều đó. Thế là xuất hiện chàng hoàng tử Ai Cập, mặc dù còn rất mệt vì đi đường xa, nhưng chàng đã đạt được điều mà những người khác không thể. Trở thành phò mã của vua xứ Nakharina, chàng kể cho người vợ trẻ rằng chàng bị định trước phải chết vì cá sấu, rắn hoặc chó. Sự cảnh giác của người vợ đã cứu chàng thoát khỏi rắn, và nàng thuyết phục chàng giết chết con chó, nhưng chàng từ chối. Sau đó hoàng tử gặp cá sấu và trò chuyện với nó. Đến đây truyện bị ngắt, nhưng như chúng tôi đã nói, ý tưởng của truyện đã rõ: trung tâm của nó là vấn đề số phận và định mệnh, một vấn đề gây sự chú ý của các tác giả nhiều tác phẩm văn học Ai Cập.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Trong một truyện khác còn truyền lại đến nay – “Truyện bóng ma” – kể chuyện quan tư tế tối cao của thần Amon cầu xin thần linh cho hiện về linh hồn của một vị quan đại thần đã chết mà ông rất muốn gặp. Hóa ra là lăng mộ của vị quan đó bị sụp đổ và linh hồn của ông ta, bị mất chốn nương thân và không có đồ cúng tế, phải lang thang trên trần gian. Vị quan tư tế tối cao của Amon ra lệnh tìm mộ đó và cho xây lại. Đoạn kết của truyện đáng tiếc là đã thất truyền.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Cuối cùng cần nhắc đến huyền thoại về công chúa xứ Bakhtan, được chép vào thời gian rất lâu sau thời Tân Vương quốc, nhưng lại kể về những sự kiện dường như xảy ra vào thời kỳ của Ramses II (thế kỷ XIII trước công nguyên). Ở xứ sở mà ta chưa rõ có tên Bakhtan, công chúa Bentresh bị ốm, và các thầy thuốc địa phương không thể chữa khỏi cho nàng. Người ta sang Ai Cập cầu sự giúp đỡ. Từ Ai Cập được gửi tới bức tượng kỳ diệu thần Honsu. Bức tượng chữa khỏi bệnh cho công chúa và sau đó trở về thành Thebes trong niềm vinh dự.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Trong tất cả các truyện được kể trên, những yếu tố siêu nhiên và thần kỳ chủ yếu xuất phát từ những quan niệm tôn giáo và thần thoại, nhưng dù sao chúng cũng được tái tạo trong tinh thần thuần túy cổ tích.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Bên cạnh những truyện cổ tích kiểu như trên, chúng tôi còn tìm thấy trong văn học Ai Cập những truyện khác, mà nội dung phản ánh những sự kiện lịch sử thời đại Tân Vương quốc, thời đại chiến tranh và chiến thắng của vũ khí Ai Cập.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Truyện về cuộc cãi cọ giữa vua Hyksos Apopi với vua thành Thebes Seqenenra đưa độc giả đến thời kỳ trước khi bắt đầu vương triều XVIII, nghĩa là thời gian chiến tranh giải phóng của người Ai Cập chống lại quân xâm lược Hyksos, và nó có tính chân thực lịch sử ở một chừng mực nhất định. Vua của người Hyksos là Apopi đang ở trong cung điện của mình ở Avaris thuộc châu thổ sông Nile. Vua vùng nam Ai Cập Seqenenra trên danh nghĩa phải thần phục Apopi đóng đô ở Thebes. Apopi muốn kiếm cớ cãi cọ với Seqenenra và phái người đưa tin đến yêu cầu Seqenenra phải dẹp yên những con hà mã dưới hồ gần Thebes vì chúng ban đêm làm ồn ào không cho vua Apopi ngủ yên. Seqenenra trả lời một cách ôn hoà, nhưng đồng thời triệu tập họp hội đồng quân sự. Đến đây bản papyrus bị đứt.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Không có gì lạ rằng những trang sử anh hùng về cuộc giải phóng Ai Cập lại làm sinh ra những truyền thuyết kiểu như vậy. Đáng chú ý là xác ướp của Sekenenra đã được tìm thấy và nghiên cứu: Seqenenra chết vì những vết thương trầm trọng có lẽ ông bị khi đánh nhau với người Hyksos. Cũng cần nói thêm rằng còn lưu giữ được cả một văn bản lịch sử có niên đại là thế kỷ XVI trước công nguyên và có liên quan đến thời gian xảy ra những sự kiện được mô tả trong văn bản: trong đó kể về cuộc chiến tranh do vua của Thebes là Kamos lãnh đạo chống lại quân Hyksos.</span><br style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; font-family: Arial; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Còn có một truyện cổ tích khác nói về thời kỳ trị vì của pharaoh Tuthmosis III, nhà chinh phạt vĩ đại của vương triều XVIII (nửa đầu thế kỷ XV trước công nguyên). Cốt truyện của tác phẩm này là việc chiếm thành phố Yupa, chính xác nằm ở đâu thì hiện nay chúng ta chưa được biết (đa số các nhà nghiên cứu cho nó nằm gần Damas, một số khác cho rằng nó nằm ở vị trí của Yarphra hiện nay). Đó là một pháo đài ghê gớm không thể nào thâm nhập được, mà quân Ai Cập bao vây đã lâu. Chỉ huy quân Ai Cập là viên tướng Djhuti, một nhân vật lịch sử: chiếc chén bằng vàng khắc tên ông ta do chính Tuthmosis III tặng được lưu giữ trong bảo tàng Louvre, còn chiếc dao găm của ông ta được lưu giữ ở Darmshtad. Bởi Djhuti không thể chiếm thành bằng vũ lực, ông bèn dùng mưu: mời vua Yupa đến trại của mình làm như để ký hoà ước, nhưng rồi giết chết ông ta. Sau đó ông gửi đến cho dân chúng thành Yupa đang bị bao vây còn chưa biết gì về cái chết của vua những món quà để trong các chum lớn do những người hầu không mang vũ khí của Djhuti khiêng tới. Các chiến binh của Djhuti nấp trong những cái chum đó. Khi họ thâm nhập được vào trong thành bèn chui ra khỏi chum, tấn công người trong thành và mở cửa thành cho quân Ai Cập. Phương thức thâm nhập vào thành quân thù kiểu như vậy gợi nhớ đến chi tiết nổi tiếng của cuộc chiến thành Trois (“con ngựa thành Trois”) được thi sĩ Virgil kể tỉ mỉ trong sử thi “Aeneida”; nó cũng gần gũi với truyện cổ tích về Ali-Baba và bốn mươi tên cướp trong “Nghìn lẻ một đêm” và một số truyền thuyết khác trong văn học phương Đông. Đồng thời cần nhắc thêm một văn bản phản ánh những sự kiện thời bấy giờ, nhưng thuộc thể loại khác – đó là tụng ca trong đó chính thần tối cao Amon – Ra nói với pharaoh Tuthmosis III và ca ngợi lòng dũng mãnh và những chiến công của ông trước kẻ thù nhờ vào sự giúp đỡ của Amon – Ra.</span>
<br />
<br />
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Bên cạnh những truyện mang tính cổ tích về những chiến công của quân đội Ai Cập, chúng tôi còn có được một loạt những văn bia lịch sử của các vua và quan lại, trong đó yếu tố huyền thoại vắng bóng và các sự kiện được mô tả gần với hiện thực. Một số văn bia đó hoàn toàn có thể được coi là những tác phẩm nghệ thuật.<br />Trước hết thuộc nhóm này là những tác phẩm được gọi là “Biên niên sử” (“Annals”) của pharaoh Tuthmosis III được khắc trên các bức tường đền Karnak thờ thần Amon ở Thebes. “Biên niên sử” là trích đoạn trong từ toàn văn biên niên sử thời bấy giờ do viên thư lại Chanini, người tháp tùng vua Tuthmosis III trong các cuộc viễn chinh, soạn. Toàn văn biên niên sử này được lưu giữ tại kho lưu trữ của đền thờ, và tác quyền của Chanini – một trường hợp hiếm có trong lịch sử văn học Ai Cập – được xác định nhờ việc phát hiện ra lăng mộ của ông ta, trong đó tìm được những văn bản chỉ đích danh ông là người viết ra biên niên sử. Trong “Biên niên sử”, đặc biệt có giá trị nghệ thuật là những ghi chép về năm trị vì thứ 23 của Tuthmosis III, kể chuyện chiếm thành Megiddo của kẻ thù.<br />Nhiều văn bia của các quan lại cũng là những kiểu hồi ký mang tính lịch sử, chẳng hạn như văn bia của Kamos xứ El-Kaba, triều thần của pharaoh Kamos I, mô tả việc đánh đuổi quân Hyksos ra khỏi Ai Cập; hay văn bia của một người tên Yakhmos khác, một chiến hữu của pharaoh; v.v..<br />Đặc biệt cần nhắc đến tác phẩm được gọi tên là “Trường ca Pentaur” mô tả trận đánh Kandesh nổi tiếng giữa Ramses II với những người Hitti diễn ra vào đầu thế kỷ XIII trước công nguyên. “Trường ca Pentaur” ca ngợi lòng dũng cảm của pharaoh và kể lại vô số những sự kiện lịch sử thú vị. Nhân vật của trường ca là chính Ramses II. Chàng bị quân thù bao vây, đang ở trong tình thế hiểm nguy gần kề cái chết. Vua Ramses II bèn cầu nguyện đến “cha” mình – thần Amon. Và thế là Amon đáp lời, ủng hộ chàng, truyền lòng dũng cảm cho tâm hồn chàng, và khi đó Ramses II cảm thấy sự nâng đỡ của người cha thần linh, với một sức mạnh và lòng quả cảm phi thường đã xông tới quân thù, chúng kinh hoảng bỏ chạy khi thấy người chiến binh hung dữ không gì thắng nổi đó.<br />Truyện được kể bằng lời của Ramses II từ ngôi thứ nhất. Thực chất, trước mắt ta là sử thi về triều đại của Ramses II, một trong những triều đại thú vị và sáng chói nhất trong lịch sử Ai Cập. Những bản khác của trường ca có kèm tranh minh họa được tái thể hiện trong các đền Luksor, Ramesseum, Abu-Simbel, v.v..; nói cách khác, “Trường ca” được tạo nên nhằm tác động đến công chúng và có lẽ chính Ramses II đưa ra ý tưởng viết nó. Pentaur chỉ là người chép lại trường ca, còn tác giả của nó chúng ta chưa được biết. “Trường ca Pentaur”, cũng như một số tác phẩm của thời Trung Vương quốc, được viết nhằm mục đích chính trị – ca ngợi pharaoh Ramses II như một anh hùng, người cứu đất nước và nhân dân thoát khỏi kẻ thù khủng khiếp là những người Hitti. Khi một hiệp ước hòa bình “vĩnh viễn” được lập ra giữa Ramses II và vua của người Hitti là Hattusilis và để củng cố hiệp ước, Ramses II cưới con gái của vua Hitti đưa về Ai Cập, thì sự kiện này được chép vào một tác phẩm riêng.<br />Cuộc chiến tranh kéo dài nhiều năm mà Ramses II tiến hành khiến ông phải dời cung điện của mình đến châu thổ phía đông, tới thành phố trước kia là thành trì của người Hyksos là Avaris. Ramses II đã tạo cho nó vẻ tráng lệ, thành phố được mang tên Per-Ramses, nghĩa là Ngôi nhà của Ramses, và có hai văn bia được viết nên để mô tả vẻ đẹp và ca ngợi nó.<br />Không thể không nhắc thêm một tác phẩm rất đáng chú ý về mặt văn chương và lịch sử, còn truyền lại đến nay từ thời con trai, người kế vị Ramses II là pharaoh Merenptah, được gọi tên là “Văn bia Israel” (“Stele Israel”)(đây là lần duy nhất trong văn tự Ai Cập có nhắc đến tên Israel). “Văn bia Israel” ca ngợi chiến thắng của pharaoh trước những đạo quân hùng mạnh người Libi xâm lược Ai Cập.<br />Một tác phẩm đầy chất trữ tình và tính chân thực trong văn học thời kỳ Tân Vương quốc là tác phẩm có nhan đề “Cuộc phiêu lưu của Un-Amon” – một câu chuyện nổi tiếng của chàng Ai Cập Un-Amon về chuyến phiêu lưu của mình đến Bible, truyền lại đến nay chỉ trong một bản duy nhất hiện được lưu giữ trong Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật tạo hình mang tên A.S.Pushkin ở Moskva. Tác giả của truyện chắc chắn là chính Un-Amon, người buộc phải kể về mình và những chuyến du hành của mình. Truyện chứa đựng nhiều thông tin thú vị về những xứ sở mà Un-Amon đã đến, về quan hệ của họ đối với Ai Cập, về tình hình chính trị ở bản thân Ai Cập, và các vấn đề khác. Có thể tin rằng truyện “Cuộc phiêu lưu của Un-Amon” là cải biên văn chương một bản báo cáo, mà có khi, chỉ là bản sao của bản báo cáo đó. Xét về tính chân thực cũng như những giá trị văn chương, “Cuộc phiêu lưu của Un-Amon” có thể so sánh với “Truyện Sinuhe”.<br />Vào thời kỳ Tân Vương quốc loại văn chương giáo huấn tiếp tục phát triển rộng rãi. Rất nhiều những mảnh đoạn các tác phẩm châm ngôn các loại còn lưu giữ được đến nay, tác giả của chúng được biết đến chỉ trên văn bản tác phẩm. Hầu như giữ được nguyên vẹn là hai tác phẩm châm ngôn: một của Ani soạn, một của Amenemope. Cả hai được các tác giả viết cho các con trai mình theo truyền thống cổ đại. Cả hai, cũng như “Châm ngôn Ptahhotep”, đều thiếu tính hệ thống, những lời khuyên răn đủ loại hết sức khác nhau được xếp không theo một trật tự nào. Tuy nhiên trình độ triết lý đạo đức của những châm ngôn thời Tân Vương quốc cao hơn rõ rệt so với thời cổ đại (chẳng hạn, trong cả hai tác phẩm đều hiện diện “vị thần” vô danh nói chung). Đồng thời, chúng cũng chứa rất nhiều những lời khuyên mang tính thực dụng: nghề thư lại là nghề có lợi, có nhiều ưu đãi nhât, người trẻ tuổi tốt nhất nên trở thành thư lại, ..<br />Bên cạnh những thể loại truyền thống, lần đầu tiên trong lịch sử văn học Ai Cập, ở thời Tân Vương quốc ta bắt gặp một thể loại mới– thơ tình yêu. Khó có thể nghi ngờ rằng những bài thơ tình đã tồn tại rất lâu trước khi chúng được chép lại. Bản thân sự kiện chép lại chúng trong thời Tân Vương quốc được giải thích là do trình độ văn hóa của những người chép sách được nâng cao, đồng thời số lượng người chép sách cũng trở nên đông đảo hơn. Trong số họ xuất hiện ngày càng nhiều những người quan tâm đến sáng tác dân gian, trong đó có các bài hát tình yêu. “Thơ tình yêu vẫn tìm được những người chỉnh lý, hoàn thiện cho mình trong số những “bậc thức giả”… những người không kinh sợ cả những sản phẩm của sáng tạo dân gian dưới hình thức trần tục nhất”, B.A.Turaev viết. Trong số những tác phẩm thuộc loại này còn truyền lại đến nay có thể phân biệt hai loại thơ: một loại được chỉnh lý chau truốt, có thể gọi là thơ “thính phòng”; và loại thứ hai giản dị, gần gũi với phong cách sáng tác dân gian hơn.<br />Chẳng hạn thuộc loại “thính phòng” có những bài thơ trong đó những cái cây trong vườn kể về tình yêu giữa hai nhân vật nữ và nam.<br /><em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Cây lựu xanh quanh năm nhớ lại:<br />Dưới tán tôi, đôi tình nhân<br />Nhựa thơm thân mình phủ khắp<br />Uống cho say sưa rượu ngọt<br />Tìm nơi nghỉ giữa ngày nồng.<br />Cây vả thì than thở:<br />Bản thân thì uống cho say<br />Chẳng sẻ cho tôi một giọt<br />Túi nước mát đựng bên mình<br />Không tưới thân tôi một chút.<br />Cây dâu bé nhỏ lại tỏ ý cảm thông với đôi tình nhân:<br />Họ trú trong bóng của tôi<br />Đó là thói quen của họ<br />Những gì trông thấy dưới đó<br />Tôi chẳng ba hoa một lời</em>Những bài thơ khác nói trực tiếp hơn: chàng trai muốn biến thành chiếc nhẫn đeo trên tay người yêu, mong dẫu chỉ trong một tháng được làm người thợ giặt để “giặt sạch nhựa thơm trên váy của nàng”, nhiều chỗ mô tả các cuộc hẹn hò của đôi tình nhân, họ đã vượt qua mọi vật cản để đến với nhau:<br /><em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Em gái ở bờ bên kia<br />Đường tình duyên đầy cách trở<br />Con sông chảy giữa đôi ta<br />Cá sấu trên bờ sưởi nắng<br />Tôi vẫn lội đi trên sóng nước<br />Có sá chi dòng chảy cắt ngang<br />Con tim ngập tràn lòng quả cảm<br />Tôi bước trên sông tựa đất bằng<br />Tình yêu làm tôi thêm vững vàng<br />Tiếng hát nàng như lời niệm chú<br />Tôi thấy nàng đến gần<br />Đôi cánh tay rộng mở<br />Trái tim tôi háo hức rộn ràng<br />Như trước mắt là miền vui vĩnh cửu<br />Hãy đến bên anh, hỡi nữ hoàng<br />Hãy lại gần đây, đừng chậm bước![7]</em></span></span></div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><br /></em>IV. VĂN HỌC THỜI KỲ DEMOTIC (THẾ KỶ VIII TRƯỚC CÔNG NGUYÊN – THẾ KỶ III SAU CÔNG NGUYÊN)<br />Hậu quả của sự xuất hiện vương triều XX là loạn lạc, dẫn đến việc chính quyền trung tâm Ai Cập về cơ bản bị chia thành hai vùng độc lập, hoặc nhiều hơn hoặc ít hơn. Sau đó, sau thời kỳ các vương triều XXII và XXIII của người Libi (khoảng năm 950 – 720 trước công nguyên) và thời kỳ trị vì của vua Bokhoris - đại diện duy nhất của vương triều XXIV (khoảng năm 720 trước công nguyên), Ai Cập trở thành chiến lợi phẩm của các pharaoh người Ethiophia (vương triều XXV), pharaoh cuối cùng của vương triều này bị vua Assyria là Ashshurbanapal đánh đổ. Cả thời đại này chỉ còn lưu giữ được những văn bia của các vua và quan lại (về bản văn bia của pharaoh Piankhi chúng tôi đã nói đến ở trước), còn những tác phẩm khác được sáng tạo vào thời kỳ đầy loạn lạc đó đã thất truyền hết.<br />Quá trình phục hồi chính trị và văn hóa bắt đầu từ vương triều XXVI, trong thời đại được gọi tên là thời đại Sais (khoảng giữa thế kỷ VII trước công nguyên).<br />Vào thời gian này bắt đầu phổ biến loại chữ viết thảo được dùng để viết những văn bản khác nhau trên giấy papyrus hoặc trên vỏ sò. Ngôn ngữ demotic giai đoạn phát triển tiếp theo của ngôn ngữ Ai Cập thời Tân Vương quốc. Bên cạnh đó, người ta sử dụng cả chữ viết tượng hình, cả ngôn ngữ thời Trung Vương quốc từ lâu đã thành tử ngữ, chủ yếu nhằm các mục đích tôn giáo. Văn học demotic tiếp tục phát triển trong vài thế kỷ – trong thời kỳ người Iran thống trị (525 – 404 trước công nguyên), thời kỳ vương triều Lagid và thậm chí cả sau khi Ai Cập bị sát nhập vào đế quốc La Mã năm 30 trước công nguyên.<br />Chúng tôi sẽ không dừng lại ở rất nhiều các văn bản tôn giáo được viết bằng ngôn ngữ thời Trung Vương quốc và tiếp tục truyền thống văn học tôn giáo Ai Cập thời Trung Vương quốc, mà chỉ quan tâm đến những tác phẩm văn học đặc trưng của thời kỳ demotic.<br />Trong số các tác phẩm demotic chúng tôi bắt gặp một thể loại cổ tích mới trước kia chưa có ở Ai Cập, về đặc điểm nó gần gũi với truyện ngụ ngôn, bởi trong đó tất cả các nhân vật chính đều là động vật.<br />Sự thực, đó không phải là những truyện ngụ ngôn độc lập, chúng được đưa vào trong một văn bản lớn có nội dung thần thoại kể về những cuộc phiêu lưu đến Ethiopia của “con mắt mặt trời” – nữ thần con gái của Ra, núp dưới hình một con mèo. Ra phái thần Tot đi theo trông nom con gái mình. Tot lúc hóa thành đười ươi, lúc hóa thành chó núi, và để chiếm được lòng tin của nữ thần – mèo bèn kể cho nàng những câu chuyện ngụ ngôn trong thế giới động vật. Trong số đó có những truyện ngụ ngôn về mèo và diều hâu, về sư tử và chuột, v.v.. Truyện về sư tử và chuột giống kỳ lạ với một ngụ ngôn của Aesop: con chuột cứu sống con sư tử hùng mạnh bị sa bẫy do con người đặt, bởi trước đó sư tử đã có lần tha chết cho chuột. Mỗi truyện ngụ ngôn, như thường thấy, đều kết thúc bằng bài giáo lý làm sáng tỏ bản chất câu chuyện.<br />Bản papyrus Laden chứa các truyện ngụ ngôn này có niên đại là các . thế kỷ I – II trước công nguyên. Lẽ dĩ nhiên xuất hiện câu hỏi: phải chăng có ảnh hưởng của văn học Hy Lạp? Trả lời dứt khoát cho câu hỏi này là rất khó. Nhưng dù sao vẫn cảm thấy khó có thể nghi ngờ rằng ngụ ngôn Ai Cập tồn tại trước khi có papyrus Laden, bởi một số hình vẽ mang tính châm biếm mô tả các con vật và thuộc về thời đại Ramessid có vẻ như là tranh minh họa cho các truyện ngụ ngôn. Còn có các truyện ngụ ngôn ở trong các bản papyrus khác ngoài bản Laden. Vì lý do này, cùng với một loạt những nguyên nhân khác, có lẽ đáng tin cậy hơn cả là giả thuyết cho rằng ngụ ngôn từ Ai Cập thâm nhập vào Hy Lạp, hoặc ngụ ngôn của cả Ai Cập lẫn Hy Lạp cùng có chung một nguồn gốc.<br />Những tác phẩm châm ngôn truyền thống cũng phát triển trong văn học thời kỳ demotic. Châm ngôn được chép trong bản papyrus được lưu giữ tại Bảo tàng Britania là của một người nào đó tên Ankhsheshonk không khác gì với các châm ngôn cổ đại. Những châm ngôn lưu giữ trong Bảo tàng Louvre cũng vậy. Châm ngôn Insinger chép trong papyrus Laden có độc đáo hơn một chút. Văn học nghệ thuật thời kỳ demotic nói chung chủ yếu hướng về quá khứ. Điều này hoàn toàn dễ hiểu và không phải là tình cờ. Dưới ách đô hộ của người Iran, người Hy Lạp và người La Mã, người Ai Cập muốn phục sinh trong ký ức những thời kỳ mà đất nước của họ còn độc lập và hùng cường, khi Ai Cập nằm dưới sự cai quản của các pharaoh Ai Cập chứ không phải những kẻ ngoại lai.<br />Trong mối quan hệ đó cần phải nhắc đến tác phẩm có tên “ Ký lục demotic” (văn bản bị mất cả phần đầu lẫn phần cuối) thuộc thế kỷ III trước công nguyên. Nội dung của tác phẩm là những câu cách của một nhà tiên tri. Mỗi câu đều có kèm theo một lời giải thích. Những câu cách ngôn tối nghĩa đến nỗi nhà cổ sử học và Ai Cập học nổi tiếng E.Meier đã nói rằng “chúng khó hiểu như những câu niệm chú của phù thủy”. Về sau một nhà Ai Cập học khác là V.Vesestsky đã xác định rằng những câu cách ngôn của nhà tiên tri đó không phải là gì khác ngoài những ngày tháng trên lịch liên quan đến các trận lụt sông Nile và được bao phủ bằng lớp vỏ thần thoại. Một cách giải thích khác: chúng liên quan đến lịch sử các vương triều XXVIII – XXX của người Iran và vương triều Lagid. Những cứ liệu của “Ký lục” là chính xác khi kiểm chứng với những nguồn tư liệu khác. Trong mọi trường hợp thì tác phẩm này rõ ràng đã chứng minh mối quan tâm ngày càng cao đối với quá khứ và những cố gắng bằng cách nào đó hệ thống hóa những thông tin về quá khứ. “Ký lục” còn thú vị ở chỗ nó là bằng chứng cho những tâm trạng của giới tư tế thời bấy giờ (bởi chắc chắn nó được một người tư tế viết). Tác giả tiên đoán: “Sau lũ ngoại bang, sẽ có người xứ Heracleopol cai trị (đất nước)”, đó là sự thể hiện những hy vọng ái quốc dưới hình thức tiên tri.<br />Một loạt các truyện liên quan đến tên Petubast, vị vua trong thời kỳ bị người Assyria xâm lược. Ông này có cung điện nằm ở Tanis và cai trị một trong các vùng của Ai Cập.<br />“Những truyền thuyết về Petubast” nhiều chỗ mang tính lịch sử: chúng nhắc đến các nhà cầm quyền Ai Cập khác từng được biết đến trong biên niên sử của vua Assyria Ashshurbanapal và trong các văn bia của các pharaoh người Ethiopia thuộc vương triều XXV. Nhưng nhìn chung đó không phải là tác phẩm lịch sử, mà là những huyền thoại được lịch sử hóa với nhiều tình tiết có thực.<br />Một trong những truyện trên kể về cuộc đấu tranh đòi binh giáp của Inar, trong đó nói đến, ngoài vị vua đầy bí ẩn Petubast, còn có nhiều nhà cầm quyền độc lập khác, trong số đó hùng mạnh nhất và dũng cảm nhất là Inar ở Heliopol. Sau khi ông này chết, diễn ra cuộc tranh giành binh giáp của Inar giữa các vua khác, bởi vì binh giáp đó như một thứ bùa hộ mệnh, là nguồn cung cấp sức mạnh và lòng dũng cảm. Dòng tự sự kéo dài, xen đầy những tình tiết phụ, buồn tẻ và đơn điệu, tuy nhiên lại phản ánh rất rõ nội tình chính trị của Ai Cập thời bấy giờ.<br />Trong nhóm “Những truyền thuyết về Petubast” có một truyện về những người amazones [8]. Đoạn đầu của truyện bị mất, nhưng nội dung có thể tái hiện được. Quân đội Ai Cập bước vào cuộc viễn chinh đến châu Á dưới sự chỉ huy của Inar được nhắc đến ở trên, với sự hộ tống của người họ hàng Inar là Petukhon. Hẳn là đoạn mở đầu bị thất truyền kể về cái chết anh dũng của Inar trên chiến trường, sau đó Petukhon trở thành người chỉ huy quân đội. Chàng gặp nữ hoàng của người amazones là Serpet. Petukhon và Serpet quyết đấu, trận chiến kéo dài suốt một ngày. Cuối cùng Serpet và chàng trai Ai Cập đem lòng yêu nhau.<br />Với nhóm truyện về Petubast, giống như với các truyện ngụ ngôn cũng nảy sinh vấn đề về khả năng ảnh hưởng của Hy Lạp đối với văn học Ai Cập thời kỳ này. Nhà Ai Cập học nổi tiếng A.Volten cho rằng trong những truyền thuyết về Petubast thấy rõ những yếu tố phi Ai Cập. Ông giả thuyết rằng người Ai Cập đã biết đến nội dung của “Iliad”, tuy nhiên cũng nhấn mạnh rằng tính chất Ai Cập của những truyền thuyết về Petubast không nên xem như biểu hiện của ảnh hưởng nước ngoài, bởi sử thi ở Ai Cập đã có từ lâu trước khi những truyền thuyết này được sáng tác. Viện sĩ V.V,Struve cũng nghi ngờ khả năng ảnh hưởng của Hy Lạp đối với nhóm truyện về Petubast.<br />Thuộc một thể loại khác là nhóm truyện về Haemuas, hay những truyện về các quan tư tế ở Memphis. Haemuas là một nhân vật lịch sử, con trai trưởng của Ramses II.<br />Trong các truyện trên, Haemuas hiện diện như một quan tư tế của Memphis được tôn vinh nhờ học thức uyên thâm.<br />Những hồi ức về quan tư tế Memphis được lưu giữ trong văn học dân gian cho đến thời Hy Lạp – La Mã, khi những truyền thuyết về Haemuas được chép lại và trở thành tác phẩm của văn học demotic.<br />Truyện thứ nhất có niên đại đầu vương triều Lagid (cuối thế kỷ IV trước công nguyên). Trong truyện mô tả những chuyến phiêu lưu của Haemuas để tìm kiếm cuốn sách thần pháp của Tot. Haemuas tìm thấy cuốn sách trong ngôi mộ của hoàng tử cổ đại Neferkaptah và mang cuốn sách đi, cho dù linh hồn vợ của hoàng tử cảnh cáo chàng, rằng chồng nàng cùng gia đình vì cuốn sách được lấy lên từ đáy biển đó mà phải chết, rằng cái chết như vậy cũng sẽ xảy đến với Haemuas. Nhưng Haemuas không nghe lời cảnh báo. Liền sau đó chàng gặp người đẹp Tabubu, tư tế của nữ thần Bast, đem lòng yêu nàng và trao tất cả của cải của mình cho nàng. Tabubu đòi chàng phải giết các con của chàng, bởi chúng có thể cướp lại của cải từ tay nàng. Bị dục vọng chế ngự, chàng đồng ý… và đột nhiên bừng tỉnh – tất cả hóa ra chỉ là một ác mộng. Khi chàng quay về nhà ở Memphis, pharaoh khuyên chàng đem trả cuốn sách về lại mộ của Neferkaptah, và chàng đã vâng lời. Khi đó linh hồn của Neferkaptah cầu xin Haemuas tìm lại mộ của vợ và con ông ở Koptos và chôn xác ướp của họ bên cạnh ông trong nghĩa trang Memphis. Haemuas đã thực hiện lời yêu cầu của người chết.<br />Truyện thứ hai liên quan đến thời kỳ muộn hơn, vào đầu thời cai trị của người La Mã. Haemuas nhờ những lời cầu nguyện của vợ mà sinh được một cậu con trai – Sa-Osiris. Haemuas đã được báo trước về sự ra đời của đứa bé: một giọng ma quỷ đã báo cho chàng rằng vợ chàng sẽ sinh con trai, đứa bé sẽ làm nhiều điều kỳ diệu. Từ thuở nhỏ cậu bé đã có những khả năng lạ lùng. Khi Sa-Osiris được gửi vào trường học, cậu lập tức biết nhiều hơn cả người thư lại -thầy giáo, còn sau đó trong Ngôi Nhà Sự Sống trong đền thờ thần Ptah của thành Memphis, cậu đã thi kiến thức với các nhà thông thái của pharaoh (đoạn này trong truyện gợi nhớ đến câu chuyện trong Phúc Âm Luca để về Jesus lúc mười hai tuổi bị lạc ở Jerusalem và ba ngày sau người ta tìm thấy cậu ngồi trong ngôi đền giữa các ông thầy, nghe họ nói và hỏi han họ, đồng tất cả đều ngạc nhiên về trí thông minh và những câu trả lời của cậu (2,40-47); câu chuyện này được kể chi tiết hơn trong bản Phúc Âm ngụy tác của Phoma). Và cậu bé Sa-Osiris nắm lấy tay người cha-phù thủy của mình đưa chàng sang thế giới bên kia, nơi người chết bị phán xử mà những tội đồ bị trừng phạt. Bên cạnh chính thần Osiris Haemuas nhìn thấy một người bị có vẻ lương thiện mặc y phục bằng một thứ vải mỏng dính – đó là một người cùng khổ, đám ma nghèo nàn của anh ta Haemuas đã trông thấy lúc trên trần gian. Còn người đang chịu khổ hình là một anh nhà giàu, đám ma linh đình của anh ta Haemuas cũng đã nhìn thấy. Sa-Osiris giải thích cho cha rằng ở đây, trong vương quốc của cái chết, những người chết nhận những đền bù do những công trạng họ làm được trên mặt đất. Như vậy, truyện này đã phát triển tư tưởng cơ bản của chương 125 cuốn “Tử thư”. Đồng thời, truyện cũng gần gũi với tình tiết về chàng Lazares nghèo khổ được kể một cách súc tích trong sách Phúc Âm của Luca (16, 19-26). Có thể truyền thuyết trong Phúc Âm có nguồn gốc xa nhất là câu chuyện cổ thời demotic. Dù thế nào đi chăng nữa thì sức hút và ý nghĩa to lớn của truyện về Sa-Osiris đối với lịch sử Thiên Chúa giáo là rõ rệt.<br />Hoàn toàn thuộc thể loại khác là văn bản của bản papyrus Rylands IX thời demotic. Bản papyrus này rất lớn, có chiều dài 45 mét được viết trên cả hai mặt, trong đó kể lại chuyện gia đình một viên quan tư tế ở thành phố Tayudji. Câu chuyện chứa đầy những chi tiết đời sống chân thực, tương tự như truyện về Sinuhe hay truyện về Un-Amon, và không hề mang bất kỳ yếu tố huyền thoại hay siêu nhiên nào. Truyện mở đầu bằng đơn thỉnh cầu gửi cho thượng quan do một viên tư tế giữ đền đứng tuổi viết vào năm trị vì thứ 9 của vua Daria đề nghị phục hồi cho ông ta quyền hưởng tài sản và tước hiệu mà những người tư tế khác của chính ngôi đền đó đã tước mất. Hóa ra vụ kiện tụng đó chỉ là mắt xích đầu tiên trong chuỗi những đau khổ liên tục rơi xuống đầu kẻ thỉnh cầu: ông đã kịp bị bắt vào tù do những quỷ kế của kẻ thù; khi ông được thả ra thì kẻ thù lại đốt nhà định mưu sát ông. Tiếp theo truyện kể rằng mối thù hằn giữa gia đình viên tư tế (có tên là Peteise) đó với những người tư tế khác là một mối thù hằn có từ lâu đời: nó bắt đầu từ thời của vua Psammetikh I, khi Peteise – chúng ta gọi là Peteise I – định cư tại thành phố và trở thành tư tế của thần Amon. Chức vụ của Peteise I được truyền lại cho Essemtau, rồi sau đó cho Peteise II, cháu của Peteise I. Trong thời trị vì của Psammetikh II, Peteise II hộ tống nhà vua trong chuyến đi đến Syria. Trong khi ông vắng nhà, bọn tư tế đã tước mất chức vụ của ông, và ông cũng phải đấu tranh để giành lại quyền của mình, v.v..<br />Chắc chắn rằng trong câu chuyện được kể có những sự kiện có thực. Theo lời của Peteise III, chính ông đã viết câu chuyện về cuộc đời riêng của mình này, và nó có lẽ là tác phẩm tự sự xưa nhất kể về số phận của một gia đình qua nhiều thế hệ.</span></span></div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="line-height: 21px;">V. SÂN KHẤU</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Việc ở Ai Cập cổ đại đã có những cuộc trình diễn sân khấu là điều không ai nghi ngờ, nhưng nguồn tư liệu nghèo nàn đã hạn chế hiểu biết của chúng ta về chúng. Sự xuất hiện sân khấu Ai Cập tương tự như sự xuất hiện sân khấu cổ đại Hy Lạp: khởi đầu của chúng gắn liền với tôn giáo và việc thờ cúng. Những vở kịch trong đó nhân vật chính là các thần linh (do các quan tư tế đóng) đã được trình diễn từ thời Cổ Vương quốc. Chỉ dẫn trực tiếp cho điều này là tác phẩm thần học nổi tiếng trong khoa học với tên gọi “Di thư thần học Memphis” và được truyền lại từ đầu thế kỷ VII trước công nguyên. Văn bản này là bản sao của bản gốc từ thời Cổ Vương quốc và đưa ra thuyết về nguồn gốc vũ trụ, theo đó thế giới được tạo nên nhờ sức mạnh lời nói thần linh (học thuyết thần ngôn cổ nhất trên thế giới, mà sự phát triển của nó có thể tìm thấy ở Philon vùng Alexandria, sau đó trong Phúc Âm của thánh Joan, 1, 1-4). Tác phẩm bao gồm những đối thoại giữa các thần linh, có thể được xem như những đoạn của một loại kịch bản tôn giáo. Có không ít hơn mười bốn đoạn kiểu như thế được lưu giữ lại từ thời Trung Vương quốc lẫn thời kỳ muộn hơn. Ngoài ra, chúng tôi còn có được tác phẩm văn bia tự truyện của viên quan đại thần Ikhernofret (người cùng thời với pharaoh Senusert III thuộc vương triều XII, thế kỷ XIX trước công nguyên), trong đó chứa bằng chứng rất có giá trị về những vở kịch tôn giáo về Osiris được diễn ở đền thờ Abidos, nơi Ikhernofret được vua cử đến để thanh sát ngôi đền và việc dàn dựng những vở kịch đó.</span>
</span></span></div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"></span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Trong hàng loạt những văn bản thời bấy giờ còn giữ được những bằng chứng về sự phổ biến rộng rãi của những buổi trình diễn đó. Đáng chú ý là Herodot (II, 48-49) đã so sánh những kịch tôn giáo về thần Dionysos của Hy Lạp với những lễ hội tôn giáo của Ai Cập, ông tìm thấy giữa chúng có nhiều cái chung và đi đến kết luận rằng người Hy Lạp đã bắt chước những lễ hội và tập quán đó của người Ai Cập.<br />Phải chăng sân khấu tôn giáo ở Ai Cập chỉ là một phần của việc thờ cúng chính thống? Những nghiên cứu kỹ lưỡng đã cho thấy không phải là như vậy, và thậm chí cả những kịch bản mang nội dung thần thoại cũng không hiếm khi có tính châm biếm hài hước (ví dụ trong chương 39 của “Tử thư”, nơi nhân vật chính là một “con quỷ” Ai Cập – Apopi). Ngoài ra, trong bản papyrus có nội dung thần thoại thuộc thế kỷ IV trước công nguyên có một đoạn trích từ kịch bản sân khấu, trong đó nhân vật chính – thần Seth – là hiện thân cho bọn xâm lược Iran, còn thất bại của Seth tượng trưng cho việc đánh đuổi quân Iran (so sánh với “Truyện về Horus và Seth”).<br /><br />***<br />Trong khoảng thời gian nhiều chục thế kỷ phát triển, văn học cổ đại Ai Cập đã đạt tới một trình độ cao, phong phú về thể loại, hoàn toàn độc đáo và đặc thù. Lịch sử văn học Ai Cập đã phần nào đẩy lùi được ý kiến phổ biến cho rằng dường như những tư tưởng nhân văn lần đầu tiên tìm thấy sự phản ánh chỉ ở trong văn học cổ đại Hy Lạp, và sau đó, trong thời Phục Hưng, chúng được tái sinh ở Italia và các nước châu Âu khác. Văn học Ai Cập đã là bằng chứng xác đáng cho sự thiếu khách quan và phiến diện của quan niệm này. Bắt đầu từ thời đại Cổ Vương quốc với những văn bia tự truyện của các quan lại và “Châm ngôn Ptahhotep”, chúng ta có thể tìm thấy trong nhiều tác phẩm văn học Ai Cập những khuynh hướng nhân văn được thể hiện rõ ràng và sâu sắc: mối quan tâm đến con người, đến hành xử của con người, đến tâm lý con người; sự quan sát tinh tế, tình yêu với thiên nhiên và cảm nhận thiên nhiên một cách nghệ thuật; ước muốn vươn tới công lý và cái thiện; thái độ tôn kính lòng dũng cảm; tình yêu đối với cuộc sống và biết đánh những niềm vui của cuộc sống.<br />Văn học Ai Cập đồng thời còn là một trong những nền văn học đầu tiên trên thế giới đạt tới trình độ thẩm mỹ cao và cho ra đời không ít những kiệt tác. Liên quan đến điều này nảy sinh vấn đề: văn học Ai Cập có ảnh hưởng đến các nền văn học cổ đại ra đời muộn hơn hay không, và nếu có thì ảnh hưởng trong chừng mực nào? Vấn đề này là một phần của một vấn đề khái quát hơn về ảnh hưởng của nền văn minh cổ đại Ai Cập nói chung đối với sự phát triển về sau của nhân loại, một vấn đề rất quan trọng và phức tạp. Hiện nay, đối với bất kỳ một học giả khách quan nào, ảnh hưởng của Phương Đông cổ đại đối với văn hóa thế giới là không có gì phải tranh luận. Ai Cập nói chung và văn học của nó nói riêng có ảnh hưởng rõ ràng đối với Kinh Thánh. Chúng tôi chỉ dừng lại ở đây trong chốc lát. Một số chỗ trong “Ngụ ngôn của Solomon” trong Cựu ước, theo một số nghiên cứu văn bản học, là sự kể lại nguyên bản Ai Cập, mà chính là từ “Châm ngôn Amenemope”, tác phẩm văn giáo huấn nổi tiếng được viết vào thời kỳ các vương triều từ XXII đến XXVI (thế kỷ X-VII trước công nguyên). Các bài thánh thi 104 và 110 và một số chỗ khác trong Kinh Thánh cũng chứa đựng dấu vết ảnh hưởng Ai Cập không thể phủ nhận. Cuối cùng, cần nhấn mạnh rằng câu chuyện nổi tiếng trong Kinh Thánh về Joseph và Pot cũng chịu ảnh hưởng của “Truyện về hai anh em” của Ai Cập.<br />Chắc chắn rằng ảnh hưởng của văn học Ai Cập đối với văn học cổ đại Hy Lạp là rất đặc biệt. Nhưng chúng ta còn lâu mới có thể theo dõi được hết những con đường cụ thể của ảnh hưởng đó. Bởi vậy đối với chúng ta đặc biệt đáng giá là những cứ liệu chắc chắn nói rằng văn hóa Ai Cập, văn học Ai Cập đã có tác động đáng kể đối với những người Hy Lạp sống ở Ai Cập trước, và còn ở mức độ nhiều hơn sau thời Alexander Macedonia, rằng ba thế kỷ thống trị của người Hy Lạp không thể trôi qua, và đã không trôi qua mà không để lại dấu ấn gì đối với văn hóa Hy Lạp. Trong thời Hy Lạp hóa (Hellenism) ở Ai Cập xuất hiện thứ văn học bao gồm những bản dịch hay những phỏng thuật sang tiếng Hy Lạp các tác phẩm của văn học Ai Cập. Nền văn học Hy Lạp-Ai Cập đó chắc chắn là rất phong phú. Còn truyền lại những đoạn của ba bản tác phẩm bằng tiếng Hy Lạp có tên “Lời sấm của người thợ gốm”, mà nguyên gốc của nó là một tác phẩm Ai Cập. Trong bản papyrus số 274 của Bảo tàng Britania có chứa dị bản thần thoại về nữ thần Tethnut. Trong bản papyrus Oksirin số 1381 được viết bằng tiếng Hy Lạp có bản phóng tác truyền thuyết về pharaoh Nektanebe của Ai Cập.<br />Văn học Hy Lạp – Ai Cập có tác động đối với văn học cổ đại Hy Lạp – La Mã. Các nghiên cứu mới nhất đã cho thấy, rằng nhờ văn học Hy Lạp-Ai Cập mà các tác giả Hy Lạp cổ đại, chẳng hạn như Plutarch, Seneca-con và những người khác, dù không biết tiếng Ai Cập vẫn làm quen được và chịu ảnh hưởng ở một chừng mực nào đó với văn học Ai Cập. Bài ca ngợi viên tướng La Mã Stilicon do nhà thơ La Mã thế kỷ IV Claudien sáng tác mang những dấu ấn hết sức rõ rệt của những quan niệm tôn giáo và thần thoại Ai Cập. Cần phải nói đến mối quan hệ đã được các nhà nghiên cứu phát hiện giữa thơ tình yêu của Ai Cập với thơ tình yêu của Hy Lạp – La Mã cổ đại. Loại bài hát tình yêu bên những cánh cửa đóng kín của người yêu, trong đó không hiếm khi cánh cửa được giải thích như một thực thể sống (Plautus, Catullus, Propertius) thường quen được xem là thể loại xuất phát từ La Mã cổ đại. Tuy nhiên chúng ta có thể tìm thấy những mô típ hệt như vậy với cách lý giải cũng hệt như vậy trong thơ tình yêu của Ai Cập rất lâu trước khi các nhà thơ cổ đại Hy- La xuất hiện. Những dẫn chứng nêu trên được chọn hú họa trong số rất nhiều những trường hợp tương tự, chúng chỉ là minh họa nhỏ cho sự ảnh hưởng lớn không thể hồ nghi của văn học cổ đại Ai Cập đối với văn học cổ đại Hy- La.<br />Giờ đây không thể phủ nhận ảnh hưởng của văn học Ai Cập đối với văn học cổ đại Hy-La, chỉ có thể tranh luận về quy mô và vai trò của ảnh hưởng đó. Hạ thấp tài năng của người Hy Lạp và tính độc đáo của văn học cổ đại Hy- La là phi lý và ngu xuẩn. Nhưng đồng thời những cố gắng đặt bức tường ngăn cách giữa văn học Ai Cập với văn học cổ đại Hy-La, phủ nhận những mối liên hệ rõ rệt giữa chúng và lờ đi tính kế thừa lịch sử giữa của các nền văn minh cũng không thể chấp nhận được.<br />Văn học Ai Cập không chỉ có ảnh hưởng đối với văn học cổ đại Hy-La hay đối với văn học cổ đại Do Thái, mà còn qua trung gian văn học Coptic ảnh hưởng đến văn học Arập. Nói cách khác, văn học thế giới phải mang ơn nhiều đối với một trong những nền văn học cổ nhất – văn học Ai Cập.<br /><br /><strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Trần Thị Phương Phương </strong>dịch<br />(Trong: Viện Văn học thế giới, Lịch sử văn học thế giới , tập 1 (bản dịch tiếng Việt), NXB Văn học – Trung tâm Nghiên cứu Quốc học, 2008)</span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><br /><strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"> Chú thích của người dịch</span></span><em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">: </em></strong><br />[1] Trong các bản gốc của Ai Cập nhan đề thường không có.<br />[2] Văn tự demotic (từ tiếng Hy Lạp: demotikos – bình dân) – một hình thức viết thảo của người Ai Cập cổ đại với các nét dính liền các chữ (ND).<br />[3] Lời thơ của A.S.Pushkin, trong bài “Đài kỷ niệm” (ND).<br />[4] Cũng như không có lý do cho việc phổ biến rộng rãi trong khoa học thái độ nghi ngờ về quyền tác giả của hai nhà thông thái nổi tiếng khác – Imhotep và Djedefhor. Tất nhiên chứng minh đích thực họ là tác giả là không thể. Nhưng kiên quyết phủ nhận quyền tác giả đó cũng không đúng. Hoàn toàn rất có thể rằng những người chép sách – các quan đại thần thời đại Cổ Vương quốc – là những người đã tạo nên những cuốn sách có lẽ là đầu tiên trong lịch sử văn học Ai Cập, phản ánh những lý tưởng của thời đại họ.<br />[5] Ý nghĩa của từ “teftef” trong tiếng Ai Cập cổ chưa được rõ. Trong bản dịch tiếng Anh (Charles F. Horne, The Sacred Books and Early Literature of the East (New York: Parke, Austin, & Lipscomb, 1917), Vol. II: Egypt, pp. 62-78): “Im lặng còn hơn nói lảm nhảm” (ND)<br />[6] Các tên khác để gọi Akhnaton: Amenhotep IV (Amenophis IV, Amenhetep IV), Ikhnaton, Akenaton, Akhenaten. (ND)<br />[7] Một bản dịch khác của Nhật Chiêu:<br /><em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Tình yêu đưa tôi đến bên bờ nước<br />Con cá sấu nằm trong bóng lá<br />Tôi vẫn lao xuống dòng<br />Can trường vượt sóng<br />Nước dưới chân tôi như là mặt đất<br />Tình yêu hóa tôi phi thường<br />Nàng như cuốn sách thần chú<br />Cho tim tôi đầy hân hoan…</em>[8] Trong thần thoại Hy Lạp, amazones là một bộ tộc nữ chiến binh sống ở vùng Tiểu Á hoặc trên vùng núi Kavkaz. Họ quan hệ gần gũi với những người đàn ông chỉ để duy trì nòi giống (nếu sinh bé trai thì gửi cho bố nuôi, sinh bé gái thì giữ lại) (ND)</span></span></div>
<br />
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-54444088311135485452012-08-29T19:07:00.004-07:002012-08-29T19:07:55.503-07:00Văn học cổ đại Ai Cập, phần 1<br />
<h1 class="contentheading clearfix" style="background-color: white; border: 0px; color: #cc0000; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px 0px 5px;">
Văn học cổ đại Ai Cập</h1>
<div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Người đầu tiên thu hút sự chú ý của xã hội Nga đến văn học cổ đại Ai Cập là V.V.Stasov. Trong cuốn phụ trương tháng Mười của tạp chí “Người đưa tin châu Âu” năm 1868, ông cho in bài báo viết về “Truyện về hai anh em” nổi tiếng của Ai Cập, trong đó phê phán gay gắt những quan niệm cách đấy không lâu còn phổ biến rộng rãi trong giới có học thức cho rằng ở Ai Cập cổ đại “chưa từng bao giờ có cả văn học lẫn thi ca”. “Nhiều nhà văn, những người am hiểu uyên bác nhất đã quyết định nhồi vào đầu rằng chúng ta không hề biết đến một di tích nào của văn học Ai Cập”, Stasov viết, “nghĩa là nó (nền văn học đó) chưa từng bao giờ có, và một bản án như vậy đã được truyền khắp thế giới” và được đưa vào cả trong “các sách giáo khoa lịch sử”. </span></span></div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Bản thân Stasov, như ông thú nhận, mặc dù luôn cảm thấy những nhận định đó rõ ràng sai lầm, nhưng do những nguyên nhân làm nảy sinh những nhận định đó mà không thể gạt chúng đi được. “Nhưng biết làm sao với Ai Cập, khi đền đài, tượng và tranh của nó nhiều như thế trước mắt mỗi người, mà văn học lại không có một tác phẩm nào?” – nhà phê bình Nga nêu lên câu hỏi và đã tự trả lời: hãy đợi người ta khám phá ra những tác phẩm văn học Ai Cập. Và sự chờ đợi kéo dài không lâu.<br />Năm 1852, một phu nhân người Anh d’Orbiney đã tìm được ở Italia giấy papirus của người Ai Cập (ngày nay bản papyrus này mang tên của bà và được lưu giữ trong Bảo tàng Britania) và ngay lập tức đưa cho nhà Ai Cập học nổi tiếng người Pháp Emmanuel de Rouger ở Paris xem. Ông này đọc, và sau khi nghiên cứu văn bản, đã công bố một phần bản dịch văn bản đó. Bản dịch đã gây nên sự chấn động lớn: lần đầu tiên người ta biết đến một tác phẩm văn học nghệ thuật cổ đại Ai Cập. Cùng với thời gian, tác phẩm được khẳng định với nhan đề “Truyện về hai anh em” [1], và V.V.Stasov đã giới thiệu chính tác phẩm này cho độc giả người Nga. Ông là người đầu tiên dịch từ các bản dịch ở châu Âu sang tiếng Nga, kèm theo các chú giải và bình luận.<br />Thời gian trôi qua, những phát hiện mới cứ nối tiếp nhau diễn ra, và trước con mắt kinh ngạc của các học giả và tất cả những người có văn hóa trên thế giới hiện ra một bộ sưu tập phong phú những tác phẩm đủ loại của văn học Ai Cập, một nền văn học cổ nhất trên thế giới, bên cạnh văn học Sumer.<br />Khi làm quen với văn học Ai Cập, cũng như với bất kỳ nền văn học cổ đại nào, tất yếu nảy sinh câu hỏi: những tác phẩm nào là văn học nghệ thuật? Bởi bên cạnh những tác phẩm văn học đích thực, chúng ta còn có một số lượng lớn những văn bản loại khác, ví dụ như văn bản lịch sử nhưng nhiều khi hết sức thú vị và hoa mỹ. Phải tiếp cận chúng ra sao? Có thể xem chúng là một phần văn học cổ đại Ai Cập trong nghĩa chính xác của thuật ngữ này hay không? Rõ ràng là cách tiếp cận hình thức để giải quyết những vấn đề đặt ra này là không hợp lý. Khái niệm “văn học Ai Cập” là một tập hợp không chỉ những tác phẩm văn chương, mà là tất cả những văn bản hay những đoạn văn bản không phụ thuộc vào chức năng của chúng được dùng làm gì, miễn là có những giá trị thẩm mỹ và quan tâm đến cá nhân con người. Ví dụ như một số văn bia tiểu sử của các vị quan Ai Cập (văn bia của Uni, Kharkhuf và các viên quan khác), một số các văn bia của vua có tính chất lịch sử (ví dụ của các pharaoh Merentach và Piankh), một số đoạn trong “Những văn bản kim tự tháp”, những tụng ca tôn vinh các thần Amon và Aton, v.v..<br />Văn học Ai Cập trong suốt chiều dài lịch sử nhiều thế kỷ của mình là một sự thống nhất về ngôn ngữ nhưng đa dạng về chữ viết. Người ta viết bằng ngôn ngữ Ai Cập trong một thời kỳ vô cùng dài không ít hơn ba thiên niên kỷ rưỡi, và hoàn toàn đương nhiên ngôn ngữ đó phải biến đổi. Các tác phẩm thành văn đã minh chứng rằng sau ba mươi lăm thế kỷ tồn tại, tiếng Ai Cập đã trải qua một số giai đoạn phát triển, gắn liền với truyền thống bắt nguồn từ thời cổ đại và gắn với sự phân kỳ lịch sử của bản thân đất nước Ai Cập đã được khoa học thiết lập. Những giai đoạn đó là:<br />I. Ngôn ngữ cổ Ai Cập thời đại Cổ vương quốc (thế kỷ XXX – XXII trước công nguyên);<br />II. Ngôn ngữ cổ điển (trung Ai Cập) thời đại Trung vương quốc (thế kỷ XXII – XVI trước công nguyên);<br />III. Ngôn ngữ tân Ai Cập thời đại Tân vương quốc (thế kỷ XVI – VIII trước công nguyên);<br />IV. Ngôn ngữ demotic (bình dân) (thế kỷ VIII trước công nguyên – thế kỷ III sau công nguyên);<br />V. Ngôn ngữ Coptic (từ thế kỷ III sau công nguyên).<br />Theo truyền thống đã được thiết lập trong khoa học, chúng tôi gọi những thời kỳ, hay những giai đoạn của sự phát triển của tiếng Ai Cập là những ngôn ngữ riêng biệt, bởi vì chúng khác nhau đáng kể. Tuy nhiên, đó vẫn là các giai đoạn phát triển của một thứ tiếng. Chỉ ngôn ngữ Coptic, giai đoạn cuối cùng của sự phát triển tiếng Ai Cập, là có sự khác biệt đến nỗi trong ngôn ngữ học người ta xem nó là một ngôn ngữ độc lập.<br />Như vậy, chúng tôi có cơ sở để khẳng định rằng văn học Ai Cập được viết trên một thứ tiếng là tiếng Ai Cập. Hơn nữa, quan trọng là bản thân người Ai Cập luôn cảm nhận tính liên tục trong truyền thống văn học của mình. Những tác phẩm văn học, như của thời Trung vương quốc chẳng hạn, được viết bằng ngôn ngữ cổ điển Ai Cập (ngôn ngữ Trung Ai Cập ) và được học ở trong thời kỳ Tân vương quốc và được dịch sang ngôn ngữ Tân Ai Cập. Không hiếm khi người ta viết bằng ngôn ngữ cổ điển Ai Cập ở những thời kỳ về sau. Những cốt truyện và môtíp của văn học cổ đại vẫn sống trong nhiều thế kỷ, nhiều thiên niên kỷ, và sự thống nhất ngôn ngữ đã tạo những tiền đề cần thiết cho điều này.<br />Chữ viết Ai Cập là một trong những chữ viết có sớm nhất trên thế giới. Trong suốt quá trình lịch sử của mình, những người Ai Cập viết bằng chữ tượng hình và chữ thảo, nói cách khác, họ sử dụng hai hệ thống văn tự – tượng hình và chữ thảo. Vào thế kỷ VIII trước công nguyên xuất hiện thêm một loại văn tự demotic [2] phức tạp, khó viết, mặc dù có đặc trưng riêng của mình, nhưng loại chữ này là bước phát triển tiếp theo của chữ thảo. Về phần mình, chữ thảo và chữ demotic là hình thức viết nhanh chữ tượng hình. Theo so sánh rất đắt của nhà Ai Cập học xuất sắc người Nga B.A.Turaev, mối tương quan giữa chữ tượng hình, chữ thảo và chữ demotic gần giống như giữa chữ in, chữ viết thường và những ký hiệu tốc ký của chúng ta ngày nay.<br />Văn học Ai Cập là một phần của văn hóa Ai Cập và cùng mất đi với nó, đã trải qua một cuộc sống lâu hơn nhà nước độc lập Ai Cập. Ai Cập vào năm 332 trước công nguyên đã thần phục Alexander Macedonia và đến năm 30 trước công nguyên trở thành một tỉnh của đế quốc La Mã. Văn hóa đặc sắc của Ai Cập tiếp tục sống và phát triển trong những điều kiện chính trị mới. Nhưng, mặc dù như vậy và mặc dù từ lâu việc nghiên cứu văn học Ai Cập đã trở thành một lĩnh vực độc lập trong bộ môn Ai Cập học, các chuyên gia khi phân kỳ lịch sử của nó vẫn thích dựa vào những đặc điểm bên ngoài và phát xuất từ sự phân kỳ lịch sử ngôn ngữ và lịch sử đất nước mà chúng ta đã làm quen để phân biệt các nền văn học Cổ vương quốc, Trung vương quốc, Tân vương quốc và văn học demotic. Sự phân kỳ văn học Ai Cập được thừa nhận như vậy là bất đắc dĩ, chủ yếu do tình hình tư liệu và việc không thể theo dõi liên tục từng bước sự phát triển của bản thân tiến trình văn học.<br />Văn học cổ đại Ai Cập, cũng như mọi nền văn học khác, gắn liền với đời sống xã hội và với hệ tư tưởng của xã hội đó. Và bởi vì ở Ai Cập cổ đại, tôn giáo là hình thức tư tưởng chủ đạo, nên không có gì lạ rằng văn học Ai Cập chịu ảnh hưởng chủ yếu của tôn giáo, và nhiều tác phẩm của nền văn học này đã thấm nhuần thế giới quan tôn giáo, biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên không nên từ đó mà cho rằng văn học Ai Cập chỉ là những văn bản tôn giáo hay thần thoại. Ngược lại, nó rất phong phú đa dạng về thể loại. Bên cạnh những truyện cổ dân gian được tái chế (như Papyrus Westcar, Truyện về hai anh em, Truyện chàng hoàng tử phải chết, …), trong văn học Ai Cập còn có những tác phẩm mô tả cuộc sống hiện thực (các truyện Sinuhe và Un-Amon), những văn bia của các vua và quan lại mang tính lịch sử, những tác phẩm mang nội dung tôn giáo (tụng ca thần linh) và triết học (“Bài ca của người chơi đàn hạc”, “Cuộc trò chuyện của một người tuyệt vọng với linh hồn”); những truyện thần thoại (“Cuộc chiến giữa Horus và Seth”), các truyện ngụ ngôn, thơ tình yêu. Người Ai Cập đã biết đến trình diễn sân khấu, không chỉ dưới hình thức kịch tôn giáo, mà cả dưới hình thức kịch thế tục ở một chừng mực nào đó. Và sau rốt, tồn tại một bộ phận lớn văn học giáo huấn dưới hình thức được gọi là các “châm ngôn”, chứa đựng những lời răn dạy đạo lý và những quy định hành xử trong xã hội.<br />Tóm lại, văn học Ai Cập chứng minh rõ ràng rằng xã hội Ai Cập thời cổ đại đã sống một cuộc sống tinh thần phong phú và đa diện. Những thư tịch từ thời đại cổ xưa còn lại đến nay và được lưu giữ trong các bảo tàng và các bộ sưu tập trên toàn thế giới chỉ là những mảnh di tích nhỏ bé của cả một nền văn học lớn mà tiếc thay đã mãi mãi mất đi. Nhưng chỉ chúng thôi cũng đã tạo ra một bức tranh rực rỡ, phong phú và thú vị lạ thường.</span></span></div>
<div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"></span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Nói về một nền văn học thì không thể không nói đến những người sáng tạo ra nó. Tất cả các văn bản Ai Cập còn truyền lại đến nay đều được người nào đó vào thời gian nào đó sáng tạo nên, hay nói cách khác, đều có tác giả của mình. Tất nhiên ở Ai Cập, cũng như ở những nước khác, văn học dân gian phổ biến rất rộng rãi, nhưng những tác phẩm còn truyền lại đến nay rõ ràng không phải là sản phẩm của sáng tác dân gian trong nghĩa nghiêm ngặt của từ này, thậm chí nếu như chúng là bản ghi lại những câu chuyện truyền miệng. Tuy nhiên, trong phần lớn các văn bản đó không có một chỉ dẫn nào, dù là nhỏ nhất, hay một lời ám chỉ nào về tác giả.<br />Dĩ nhiên, sẽ xuất hiện những câu hỏi: ai là tác giả của những tác phẩm đó, tính tác giả thể hiện ở chỗ nào và tại sao trong các văn bản Ai Cập lại thiếu vắng tên của họ? Những câu hỏi đó rõ ràng gắn với một câu hỏi khác có tính khái quát hơn: người Ai Cập cổ đại có biết đến khái niệm tác giả hay không? Câu trả lời phủ định vốn vẫn được thừa nhận hoàn toàn không phù hợp với hiện thực. Khái niệm tác giả có tồn tại, nhưng hầu như rất đặc biệt, trong lĩnh vực văn giáo huấn. Cũng như ở các quốc gia khác thời cổ đại, và phần nào đó thời trung đại, khái niệm này ở Ai Cập cổ đại không trở thành một sở hữu chắc chắn của ý thức xã hội. Nó chỉ mới bắt đầu được ý thức và củng cố chính trong thể loại văn giáo huấn, mà bản thân những người Ai Cập cho là thể loại chủ yếu và quan trọng hơn cả: trong phần lớn các tác phẩm được gọi là “châm ngôn”, tên tác giả được nêu từ đầu văn bản.<br />Nhưng lại xuất hiện vấn đề mới: những người được nhắc đến ở đầu các châm ngôn có phải là tác giả đích thực hay chỉ là người chép lại tác phẩm? Đưa ra câu trả lời duy nhất cho mọi tác phẩm là không thể được, mỗi trường hợp đòi hỏi một nghiên cứu riêng. Nhưng dù sao chúng tôi cũng có nhận xét bước đầu rằng: khi châm ngôn được ghi là của một nhân vật lịch sử nổi tiếng ở trên đỉnh của bậc thang đẳng cấp và đã được tôn vinh nhờ các công trạng của mình, thì chúng ta hoàn toàn có thể nghi ngờ về quyền tác giả của ông ta và giả định rằng tên ông ta được đặt vào trong văn bản chỉ để tăng uy tín và trọng lượng của các câu châm ngôn. Nếu như tác giả của các câu châm ngôn được nêu tên là một viên quan Ai Cập vô danh và chỉ nổi tiếng nhờ những câu châm ngôn này, thì chắc không thể nghi ngờ về quyền tác giả của ông ta: không phải ông ta dùng tên mình để tôn cao tác phẩm, mà ngược lại, tác phẩm đem lại sự nổi danh cho ông ta. Như vậy, có thể coi tác giả đích thực của các câu châm ngôn là những người như Ani và Amenemope chẳng hạn, mà tác phẩm của họ sẽ được nói đến ở sau.<br />Khác với các châm ngôn, trong các tác phẩm không có tính giáo huấn, tên tác giả rất hiếm khi gặp, nhưng dù sao vẫn có. Chẳng hạn, vị tất có thể nghi ngờ rằng những văn bia tự thuật của các viên quan là do họ tự lập nên (dĩ nhiên điều này không có nghĩa là họ tự khắc chúng lên mộ của mình). Đến lượt mình, từ những văn bia đó nảy sinh những tác phẩm văn chương kiệt xuất như “Truyện về Sinuhe” và “Truyện về chuyến phiêu lưu của Un-Amon” Và mặc dù chúng ta chưa biết gì về những người tạo nên các tác phẩm này, nhưng không có cơ sở nào để nghĩ rằng họ không phải là tác giả của chúng. Người ta không chỉ biết tác giả của những biên niên sử pharaoh Tuthmosis III nổi tiếng là viên thư lại trong quân đội tên Chanini, mà còn tìm được cả lăng mộ của ông ta. Cuối cùng, bản papyrus Rylands IX chứa đựng lịch sử mấy thế hệ quan tư tế mang cùng một tên Petense đã kể rằng người cuối cùng trong các thế hệ đó đã viết nên bản phả hệ gia đình này.<br />Phần lớn các tác phẩm văn chương nghệ thuật – truyện, cổ tích, ngụ ngôn, v.v.. – như chúng tôi đã nói, hoàn toàn không nói gì đến các tác giả của mình. Trường hợp khá nhất thì chúng ta chỉ biết được tên của những người đã sao chép các bản văn còn lưu lại đến nay. Và cả nền văn học Ai Cập cách này hay cách khác đều có liên quan đến những người thư lại đó.<br />Những thư lại với những cấp bậc khác nhau trong xã hội Ai Cập rất được đãi ngộ và họ chỉ huy toàn bộ đời sống kinh tế-hành chính của đất nước. Thậm chí những viên đại quan khi kể về chức tước của mình thường thích phô trương địa vị và khả năng của “một người thư lại với đôi tay khéo léo”. Bản thân pharaoh, người được xem là “thần linh” trên ngai vàng và đứng đầu cả một hệ thống quan liêu lớn, cũng không từ chối danh hiệu thư lại. Từ trong giới “trí thức quan liêu” đó xuất hiện những người hiếu học thông minh, có tài, và đôi khi xuất chúng, những mối quan tâm của họ không chỉ hạn chế trong chuyện sự nghiệp, công vụ. Họ là những người đã viết nên những châm ngôn và những luận văn về tôn giáo, y học, toán học và chiêm tinh học, sáng tác, chép lại những truyện cổ tích, chép lại những tác phẩm đương thời hay từ xa xưa.<br />Không thể không nói về bản thân tính chất hoạt động sáng tạo ở Ai Cập. Sẽ là một sai lầm nghiêm trọng nếu như đặt dấu bằng giữa tác giả cổ đại Ai Cập với tác giả hiện đại. Trước hết cần chú ý rằng thời cổ đại chưa biết đến chuyện đạo văn, và việc bắt chước đóng một vai trò to lớn trong văn học. Bởi vậy, khi nói về tác giả Ai Cập, chúng ta phải nhớ rằng khái niệm “quyền tác giả” không phải lúc nào cũng xếp vừa vào khuôn khổ khái niệm “sáng tạo cá nhân” và rất thường thấy vai trò của tác giả rút lại trong sự bắt chước hay sưu tập những văn bản mà ông ta đã biết, hơn nữa tác giả không hiếm khi vay mượn từ những văn bản đó không chỉ những câu riêng lẻ, mà còn nguyên cả các đoạn văn. Tuy nhiên, chắc chắn là mỗi tác giả đều đóng góp cái gì đó riêng của mình vào, cho dù là bản sưu tập. Và đóng góp đó càng nhiều, càng quan trọng thì bản thân tác giả càng độc đáo, đặc biệt.<br />Người Ai Cập đánh giá rất cao những người đã sáng tạo nên nền văn học của mình. Bản papyrus của Bảo tàng Anh Chester-Beatty IV lưu giữ một bản châm ngôn rất tuyệt vời, tác giả của nó, một thư lại vô danh, đã thuyết phục học trò của mình rằng những tác phẩm lớn, có giá trị làm lưu danh tác giả hơn bất cứ tấm bia mộ nào:<br />Nhưng tên của họ được cất lên khi người ta đọc những cuốn sách<br />Được viết khi họ còn ở trên đời<br />Và kí ức về người viết nên chúng<br />Vĩnh cửu sống.<br />Tiếp theo là:<br />Cuốn sách hơn tấm văn bia và bức tường chắc chắn<br />Điều viết trong sách dựng thành lâu đài và kim tự tháp ở trong tim<br />Những ai nhắc tên người chép sách,<br />Để chân lý còn lưu trên miệng mình.<br />Con người đã lụi tàn, thân thể thành cát bụi,<br />Những người thân của ông cũng đã biến khỏi thế gian,<br />Nhưng những trang sách nhắc nhớ ông mãi mãi,<br />Miệng người này truyền đến miệng người kia.<br />Nói cách khác, chúng ta nghe thấy ở đây mô típ “đài kỷ niệm không xây bằng tay” [3] vang lên trên đôi bờ dòng sông Nile từ cuối thiên niên kỷ II trước công nguyên.</span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><br />I.VĂN HỌC CỔ VƯƠNG QUỐC<br />(THIÊN NIÊN KỶ III TRƯỚC CÔNG NGUYÊN)<br />Một trăm năm trước, cách Cairo không xa, nhà Ai Cập học xuất sắc người Pháp G.Masperau đã khám phá những văn bia được khắc trên những bức tường trong các căn phòng trong các kim tự tháp của năm vị pharaoh thuộc vương triều V và VI, có niên đại khoảng cuối thế kỷ XXV – giữa thế kỷ XXIII trước công nguyên. Trong khoa học đã công nhận tên gọi dành cho chúng là “Những văn bản kim tự tháp”.<br />Việc nghiên cứu hàng trăm dòng văn bản của một tuyển tập những tác phẩm mang tính tôn giáo - pháp thuật có lẽ là cổ nhất trong văn học thế giới đòi hỏi nhiều công sức lao động của các thế hệ các nhà Ai Cập học (và tất nhiên chưa hoàn tất được) và cho phép tìm ra “mắt xích đầu tiên của chuỗi mắt xích liên tục những tác phẩm kinh cầu hồn mang tính ma thuật đã được tạo nên trong suốt quá trình phát triển văn minh đa thần giáo (và một phần Thiên Chúa giáo) của Ai Cập…” (B.A.Turaev).<br />Như ta đã biết, truyền thống chu cấp cho người đã chết thức ăn, đồ uống và hầu như mọi thứ cần thiết cho cuộc sống ở thế giới bên kia là rất phổ biến ở nhiều dân tộc, nhưng, như nhà Ai Cập học người Đức K.Soethe nhận xét, chỉ có người Ai Cập cổ đại mới có tục lệ từ rất lâu đời là chôn cùng với người chết các tác phẩm kinh cầu hồn, mà trước hết là “Những văn bản kim tự tháp”<br />Những quan niệm của người Ai Cập về thiên nhiên và con người, cái nhìn của họ đối với cái chết và cuộc sống sau khi chết đã hình thành từ xa xưa, rất lâu trước khi nhà nước Ai Cập thống nhất được thành lập vào lúc giao thời giữa hai thiên niên kỷ IV và III trước công nguyên. Đáng tiếc là những hiểu biết của chúng ta về những vấn đề đó còn rất chưa đầy đủ. Với những gì đã biết, có thể phác ra đại khái như sau: con người bao gồm không chỉ phần thể xác hữu hình có thể sờ mó được, mà còn cả một số thực thể vô hình mang tính cá nhân trong cuộc sống trần thế. Cái chết đánh bại thể xác, phá hủy sự thống nhất hữu cơ cần thiết cho việc kéo dài cuộc sống của con người, nghĩa là sự thống nhất giữa thể xác và những thực thể vô hình được nói tới ở trên. Để có cuộc sống vĩnh cửu trong thế giới bên kia, cần phải tái tạo sự thống nhất đó.<br />Khoa học còn chưa thể trả lời một các chính xác người cổ đại Ai Cập có bao nhiêu thực thể đó và họ tư duy về chúng như thế nào. Chúng tôi dừng lại ở một trong số chúng – KA, đặc biệt quan trọng đối với việc hiểu “Những văn bản kim tự tháp”.<br />Xét theo các văn bản, bản thân người Ai Cập có những quan niệm mâu thuẫn nhau về KA. Không có gì lạ khi các định nghĩa KA mà các nhà Ai Cập học đề xuất hết sức đa nghĩa. Chẳng hạn theo G.Masperau, KA là kẻ song trùng vô hình của con người, một bản sao chính xác của con người, sinh ra và lớn lên cùng thể xác. Ngược lại, học giả người Đức A.Erman nhìn thấy trong KA một sức mạnh sống nào đó, một bản chất bí ẩn nào đó của con người. Họ chỉ thống nhất với nhau ở chỗ: sau cái chết của thể xác, một cuộc sống vĩnh cửu sẽ chờ đợi thực thể đồng nhất với con người về bên ngoài và về bản chất đó. Điều kiện để KA tồn tại vĩnh cửu là sự chăm lo đến nó của những người còn sống.<br />Những người thân của kẻ quá cố quan tâm trước hết đến việc giữ xác: bản thân sự tồn tại của KA phụ thuộc vào việc gìn giữ xác con người mà KA là kẻ song trùng. “Xương cốt của người không bị phá hủy, thịt da của người không đau đớn, tay chân của người không rời khỏi thân”; “Hãy giữ lấy đầu [của đức vua đã băng hà] để nó không tan rã, hãy giữ lấy xương cốt [của đức vua đã băng hà], để chúng không rời ra”. – trong “Những văn bản kim tự tháp” chúng ta đọc được những dòng như vậy. Chính tư tưởng đó đã đưa đến sự xuất hiện nghệ thuật ướp xác và xây lăng mộ.<br />Không chỉ con người, mà cả thần linh cũng có KA: thần linh có nhiều KA. Cả pharaoh – vị “thần sống”, “thần thiện” trên ngai vàng cũng có nhiều KA. Đương nhiên cùng với cái chết của pharaoh thì chỉ phần xác của ông chết theo và được tẩn liệm. Vào thời đại Cổ Vương quốc, hầm mộ được xây cho pharaoh có hình dáng và kích thước khác rất nhiều so với mộ dành cho những người khác – đó là kim tự tháp. Trong kim tự tháp, người ta cho rằng xác ướp của ông vua đã chết được bảo quản an toàn, tránh được bất kỳ hiểm nguy nào.<br />Số phận sau khi chết của vua được mô tả trong “Những văn bản kim tự tháp” rất khác nhau: hoặc là ông lên ở với thần linh, hoặc chính mình trở thành một vị thần vĩ đại, đôi khi được đồng nhất với thần Ra, hay với thần Osiris trị vì những người chết. Ví dụ trong một bài cầu nguyện nói với vị vua quá cố có lời khẳng định: “Người phải ngồi trên ngai của Ra để truyền lệnh cho các thần linh, bởi vì Người là Ra”. Tuy nhiên sự gần gũi của vị vua quá cố với các thần linh không làm giảm những lo âu của những người đang sống dành cho ông, bởi vì lang thang ở thế giới bên kia, nơi không chỉ có thần linh cư trú, còn có vô số những thực thể độc ác, đáng sợ nhất trong số đó là lũ rắn, chúng có thể gây nguy hiểm cho người chết. Việc tạo ấn tượng về sức mạnh và quyền uy của pharaoh đã an giấc ngàn thu giúp cho ông quen với thế giới của thần linh, bảo đảm cho ông có được địa vị thích đáng giữa những cư dân của âm phủ.<br />Và thế là những người còn sống trên trần gian lo toan đến đời sống sau khi chết của vị vua đã được ướp xác và đặt trong kim tự tháp. Họ xây cạnh các kim tự tháp những ngôi đền, trong đó những vị tư tế được cắt cử chuyên lo việc cầu nguyện phải mang cho KA của pharaoh những đồ cúng – chắc chắn không chỉ bánh mì và rượu, mà còn vô số những lương thực và đồ dùng cần thiết để KA của nhà vua sinh tồn – và thực hiện các nghi thức cầu nguyện. Công việc cầu nguyện là đọc những bài văn mang tính ma thuật có nhiệm vụ bảo đảm cho vị vua Ai Cập quá cố sự no đủ vĩnh hằng và sự sống vĩnh hằng. Sức mạnh ma thuật của “Những văn bản kim tự tháp”, những tác phẩm mà theo ý B.A.Turaev vốn thuộc lĩnh vực thơ ca nghi lễ và được tạo ra để cho các quan tư tế đọc khi làm lễ, là để giúp đạt được những mục đích đó được dễ dàng.<br />Những điều được nói trong “Những văn bản kim tự tháp” về tôn giáo của Ai Cập đủ để đưa ra kết luận: điều quan trọng nhất trong các bản văn này là phản ánh ước muốn người chết trở thành bất tử, niềm tin ngây thơ của con người thời bấy giờ vào khả năng thắng được cái chết và trở thành giống như các thần linh bất tử. Trong nội dung mang tính ma thuật tôn giáo và nghi lễ của “Những văn bản kim tự tháp”, chúng tôi tìm thấy những môtíp rất con người, con người ở những thời đại cổ xưa đã cố thử dùng mọi phương tiện tôn giáo và pháp thuật mà họ có được để có thể biến cuộc sống trần gian hữu hạn thành cuộc sống vĩnh cửu sau cỗ quan tài.<br />Để tăng hiệu quả ma thuật, người Ai Cập vận dụng những thủ pháp tiêu biểu cho thơ ca nghi lễ – láy âm, đối ngẫu, chơi chữ. Nhiều đoạn trong “Những văn bản kim tự tháp” nổi bật sức biểu đạt nghệ thuật và sự rõ ràng của các hình tượng. Chẳng hạn như trong tụng ca hướng về nữ thần bầu trời Nut, bản thân nữ thần được ca tụng:<br />Ôi, Người là cả bầu trời vĩ đại …<br />Vẻ đẹp của Người tràn khắp mọi nơi<br />Mặt đất nằm soải trước Người – Người ôm choàng lấy nó<br />Người bao bọc đất và vạn vật trong đôi cánh tay mình.<br />“Những văn bản kim tự tháp”, như chúng ta đã biết, phải bảo đảm cho vị vua quá cố cuộc sống vĩnh cửu trong thế giới các thần linh. Một câu hỏi hiển nhiên được đặt ra với chúng ta: thế cuộc sống sau khi chết của những người gần gũi với pharaoh, mà chúng ta gọi là những người trần thế bình thường, thì được hình dung ra sao?<br />Những tác phẩm còn truyền lại đến nay, trong đó có các tác phẩm thành văn, cho phép đưa ra một câu trả lời đầy đủ cho vấn đề này. Tất nhiên những người Ai Cập yêu cuộc sống đến nỗi, cũng giống như vua của mình, khi còn sống trên đời họ đã chuẩn bị để, như cách nói của B.A.Turaev, “không chết mặc dù đã chết rồi”. Vào thời đại Cổ Vương quốc, chính các pharaoh ban cho một số những người hầu cận tận tuỵ nhất của mình lăng mộ. Những người khác không được nhần phần thưởng cao quý đó thì xây lăng mộ cho mình bằng tiền của bản thân. Gần gũi với chủ nhân của mình lúc còn sống, những con người cao sang thường mong muốn hơn hết là được ở bên cạnh chủ nhân cả sau khi chết, và họ xây lăng mộ của mình gần bên kim tự tháp. Thế là hình thành những nghĩa địa lớn của các quan lại và cận thần của triều đình.<br />“Nhưng tất nhiên số phận sau khi chết của họ không thể đồng nhất với số phận của vua – họ không phải là thần linh. Nhiều nhất mà họ có thể tính được là làm sao ở thế giới bên kia tiếp tục những điều kiện mà họ đang có ở đây”, B.A.Turaev nhận xét. Lăng mộ của họ có độ lớn nhỏ khác nhau, phụ thuộc vào địa vị xã hội của người quá cố và thái độ của vua đối với ông ta và những người thân của ông ta. Một ví dụ cho một “dinh thự sau khi chết” là “ngôi nhà vĩnh cửu” của Mereruk – quan tể tướng của pharaoh vương triều VI Teti. Trong tòa “dinh thự” này có 31 phòng, các bức tường được vẽ những bức tranh tuyệt vời mô tả những cảnh sống trần gian của vị quan đã chết. Chẳng hạn Mereruk cùng với vợ trên thuyền câu cá; Mereruk với vợ đi săn trên sa mạc; những thú vật của sa mạc; chó đang cắn con sơn dương; sư tử đang ăn thịt con bò rừng… Trên những bức bích họa khác Mereruk, cũng lại cùng vợ, đang quan sát công việc của những người làm công. Cũng ông Mereruk đó tham dự buổi phạt đòn các trưởng thôn phạm lỗi. Trong loạt tranh này còn có cảnh dâng đồ cúng cho Mereruk lúc đã qua đời.<br />Những bức bích họa hay phù điêu tương tự phủ đầy những bức tường các gian phòng của rất nhiều, rất nhiều những lăng mộ của các quan lại, tập hợp thành một bách khoa thư phong phú, được diễn tả một cách tài năng, về cuộc sống của giới quý tộc gần gũi với pharaoh.<br />Nhưng những “phòng tranh” đó được tạo lên với mục đích gì và cho ai? Bởi chúng nằm chết dí trong bóng đêm vĩnh cửu sau khi xác ướp của người quá cố được đưa vào mồ, và lối vào được xây bít kín. Hóa ra tất cả những kiệt tác đó của nghệ thuật Ai Cập được dành cho chính bản thân người chết, cư dân duy nhất của “ngôi nhà vĩnh cửu”. Nhưng đối với người chết chúng hoàn toàn không phải là những tác phẩm nghệ thuật – các pháp thuật và những bài cầu nguyện cần phải làm cho những bức bích họa và phù điêu trở nên sống động, biến chúng thành một hiện thực trong đó KA của người chết sẽ tồn tại vĩnh hằng. Đó là một cố gắng vượt qua cái chết, cố gắng mãnh liệt đầy chí hướng và cũng đầy sự ngây thơ để đạt được cuộc sống vĩnh cửu nhờ sự giúp đỡ của pháp thuật.<br />Con đường của người trần gian bình thường – thậm chí là người cao sang nhất trong số quan lại – để đạt được sự bất tử đương nhiên không kém phần chông gai so với con đường của các pharaoh. Và nếu như “Những văn bản kim tự tháp” đầy những lời cầu nguyện cho sự vững bền tên tuổi của nhà vua, thì những quan tâm đối với những người bình thường và thân nhân sau khi họ chết, bên cạnh việc xây dựng lăng mộ và chôn cất xác ướp của người chết vào trong đó, cùng với việc cúng tế và những công việc cầu nguyện, còn có thêm mối quan tâm làm sao cho tên của người chết thành vĩnh cửu.<br />Tên đối với người Ai Cập được xem như một thực thể cố hữu của người mang nó, là phần quý báu trong bản chất của người đó, được mẹ sinh ra cùng với đứa trẻ. Theo cách nói tinh tế của nhà Ai Cập học người Czech Fr.Lexy, người Ai Cập không nghĩ như chúng ta: “Mọi sự vật tồn tại đều có tên của mình”, mà ngược lại họ khẳng định: “Sự vật không có tên thì không tồn tại”. Hiển nhiên là vì vậy, việc khắc ghi vĩnh cửu tên của người chết trên bia mộ làm cho sự sống thành vĩnh cửu, và ngược lại, tiêu hủy tên đồng nghĩa với việc tiêu hủy người mang tên đó. Dần dần, cùng với tên, trên các bia mộ xuất hiện các tước hiệu và chức vụ của người chết, đồng thời cả danh mục các vật cúng tế dành cho người đó. Trong phần văn bản thuần túy mang tính nghi thức đó, dần dà để tôn vinh người chết, người ta thêm vào những mô tả các tình tiết đáng nhớ nhất trong cuộc đời của người chết, chứng minh cho những công lao của ông đối với pharaoh, cho sự sủng ái của pharaoh đối với người chết – tóm lại là tất cả những gì có thể đề cao và làm người chết trở nên vĩ đại. Thế là xuất hiện vô số những văn bia của các quan lại, chúng trở thành một nguồn tư liệu lịch sử quan trọng bậc nhất của thời đại Cổ Vương quốc.<br />Quá trình chuyển hóa từ văn bia mang tính nghi lễ sang thể loại văn tiểu sử, một quá trình được quan sát qua các tác phẩm, được mô tả một cách vắn tắt ở trên đã minh chứng cho tài năng nghệ thuật của những người đã tạo nên các văn bia và mở ra một khoảng rộng cho việc sáng tạo. Thành phần “người” trong các văn bia bắt đầu trội hơn so với phần nghi lễ: xuất hiện những câu chuyện thú vị được kể từ ngôi thứ nhất, không còn mang những yếu tố huyền thoại hay tôn giáo, nói về cuộc đời và hoạt động của các quan đại thần thời Cổ Vương quốc.<br />Đặc biệt thú vị và có nội dung phong phú là các tự truyện còn truyền lại đến nay từ thời các vương triều V và VI (khoảng giữa thế kỷ XXVI – giữa thế kỷ XXIII trước công nguyên).<br />Ví dụ, trong bản văn bia đã bị hư hỏng nhiều của Uashitakh, quan tể tướng và là người có công xây dựng nên vương triều Nepherkar, có câu chuyện bi thảm về cái chết bất ngờ của vị quan đại thần này. Pharaoh và các con cùng đoàn tùy tùng đang đi xem xét công việc xây dựng mà Uashitakh chỉ huy. Ngài vừa đi vừa tỏ ý khen ngợi, và bất chợt nhận thấy quan tể tướng không đáp lời. Hóa ra ông ta đã ngất đi. Pharaoh sai đưa ông ta vào trong cung điện, lập tức gọi các quan ngự y. Họ xuất hiện cùng với những cuốn papyrus cẩm nang của mình, nhưng tài nghệ của họ đã phải bất lực: người hầu cận trung thành của pharaoh đã qua đời. Lưu lại đến nay không chỉ có một phần ghi chép câu chuyện này, mà còn giữ được bức phù điêu họa lại đỉnh điểm của câu chuyện – cái chết của vị quan đại thần.<br />Trên các bức tường của khu lăng mộ gần cửa sông Nile, thuộc vùng Asuan ngày nay, còn lưu lại văn bia rất thú vị của viên quan Harkhuf nổi tiếng cai quản vùng cực nam Elephantin của Ai Cập, từng phục vụ hai pharaoh thuộc vương triều thứ VI. Đầy tự hào, “thủ lĩnh của những miền đất phương nam, từng gieo rắc nỗi khiếp đảm trước thần Horus khắp các xứ sở lạ” kể về những cuộc viễn chinh mà ông đã tiến hành theo lệnh của các vua ra ngoài lãnh thổ của Ai Cập, xuống miền nam ngược dòng sông Nile đến nước Iam. Đặc biệt thành công là chuyến viễn chinh cuối cùng, những kết quả của nó đã làm vua Peni II vô cùng phấn khởi. Bài văn bia chép lại nguyên bức thư mà vua gửi cho Harkhuf, trong đó vị pharaoh còn rất trẻ đáp lại bản báo cáo của người nô bộc trung thành bằng lời hứa hẹn những ân sủng chưa từng thấy nếu như ông này mang về cung điện được món quà là một người lùn Pigme nguyên vẹn không bị thương tích. Dĩ nhiên khó có thể tin rằng bức thư đó là do chính vị vua nhỏ tuổi, một người chưa chắc đã biết đọc biết viết, thảo ra, nhưng trong bức thư những tình cảm của chú bé vua được chuyển đạt rất sinh động: cả niềm vui sướng, sự quan tâm tới những cái kỳ lạ, lẫn thói quen ra lệnh đã được rèn giũa. Qua bức thư chúng ta cũng được biết rằng người Pigme của Harkhuf không phải là người đầu tiên bị bắt từ những vùng sâu giữa châu Phi mang về đến cung điện của các pharaoh; một người Pigme khác đã từng được mang về cung điện vào thời của pharaoh Iesi thuộc vương triều V. Những chuyến viễn chinh của người Ai Cập vào sâu trong lục địa Châu Phi vào giữa thiên niên kỷ III trước công nguyên không phải hiếm, các quan đại thần chỉ huy các chuyến đi này đã kể cụ thể về chúng trong các văn bia của mình.<br />Tự truyện của một người đương thời với Harkhuf nhưng lớn tuổi hơn là Uni cũng thu hút sự quan tâm đặc biệt, nó được khắc trên phiến đá trong mộ của ông này ở thành phố Abidos (nay được lưu giữ trong Bảo tàng Cairo).<br />Có lẽ không chỉ do số phận may mắn, mà còn do nghị lực và những khả năng kiệt xuất mà Uni, một người trước đó không hề giữ một chức quan to nào, đã hoàn thành được những nhiệm vụ khó khăn khác nhau do ba vị pharaoh mà ông phục vụ giao cho. Có lần ông phải lãnh đạo một đạo quân được vua Peni II phái đi lên biên ải đông bắc của đất nước để “chống lại lũ người châu Á cư dân của cát”. Uni mô tả những kết quả của cuộc viễn chinh bách chiến bách thắng của mình như sau:<br /><em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Đạo quân trở về bình an, khi đã đánh tan những cư dân của cát.<br />Đạo quân trở về bình an, khi đã giày xéo xứ sở những cư dân của cát.<br />Đạo quân trở về bình an, khi đã phá tan mọi thành trì.<br />Đạo quân trở về bình an, khi đã chặt những cây vả và những cành nho.<br />Đạo quân trở về bình an, khi đã phóng lửa thiêu các cung vua chúa.<br />Đạo quân trở về bình an, khi đã bắn tên diệt nhiều vạn chiến binh<br />Đạo quân trở về bình an, khi đã bắt được tù binh vô số.<br />Đấng tối cao khen ngợi ta hơn tất cả mọi người.</em>Người đọc nào nhìn thấy trong đoạn trích trên một bài thơ có bảy câu là có lý.Tổ chức nhịp điệu của văn bản, tính chất đối ngẫu của kết cấu, được nhấn mạnh bằng những điệp ngữ ở đầu mỗi câu, cũng chứng minh cho điều này. Tuy nhiên những hy vọng của chúng tôi nhìn thấy bài thơ được tách biệt trên phương diện hình họa là uổng công. Các dòng của bài văn bia dài hơn nhiều so với các dòng của bài thơ. Dòng thơ thứ nhất chỉ là sự kết thúc của một câu văn xuôi rất dài của bài văn bia, trong đó Uni nói về sự tin cậy vô bờ bến của pharaoh đối với ông. Và liền sau câu thơ cuối, trong cùng một dòng văn bia, Uni tiếp tục câu chuyện của mình bằng văn xuôi.<br />Tuy nhiên những ý kiến nói trên chỉ chứng minh cho tính chặt chẽ trong sự nhận thức của chúng tôi về thơ ca Ai Cập và những phương thức chuyển đạt của nó, mà không mâu thuẫn với điều chủ yếu: trước mắt chúng ta là một trong những văn bản thi ca Ai Cập sớm nhất được dệt vào trong một tác phẩm tự sự mang tính văn xuôi.</span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"></span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Những gì đã nói về các văn bia mang tính tự truyện đủ để người đọc có thể tin vào cả giá trị lịch sử của chúng lẫn vào tài năng nghệ thuật không thể nghi ngờ của những người tạo nên chúng (dù rằng chúng được tạo nên bởi chính các quan đại thần, điều này có nhiều khả năng hơn, hay do những người thư lại dưới quyền các quan viết nên). Tuy nhiên, ý nghĩa của những tác phẩm này vượt xa ra khỏi phạm vi của những tư liệu lịch sử có các giá trị nghệ thuật.<br />Chúng ta lại trở về với các văn bản.<br />Vị quan Harkhuf cai trị Elephantin mà chúng ta đã biết nói về bản thân mình: “Ta vượt trội hơn… được cha yêu, được mẹ khen, được tất cả các anh em luôn quý mến. Ta cho bánh người đang đói, cho áo người ở trần. Ta nói điều tốt và lặp lại điều mong ước. Ta không bao giờ nói điều tồi tệ về ai với đấng quyền năng, bởi ta muốn sung sướng bên thần linh vĩ đại. Ta không bao giờ [xử chuyện của hai anh em…] khiến cho con bị mất đi tài sản của bo”. Quan tư tế Sheshi tuyên bố: “Ta tạo ra chân lý vì chúa tể của nó, ta làm vui lòng Người bằng điều Người mong muốn: ta nói ra chân lý, ta xử sự đúng đắn, ta nói điều tốt và nhắc lại điều tốt… Ta phán xử hai anh em [sao cho] họ thỏa lòng. Ta cứu người bất hạnh khỏi tay kẻ mạnh hơn… Ta cho bánh người đang đói, cho áo người ở trần. Ta chở kẻ không thuyền trên thuyền của ta. Ta chôn cất kẻ không con cái. Ta làm thuyền cho kẻ không có thuyền. Ta vâng lời cha ta, dịu dàng cùng với mẹ. Ta giáo dưỡng bầy con”.<br />Chúng tôi tìm thấy những cách diễn đạt tương tự như các thành ngữ khuôn đúc trong tự truyện của những quan đại thần khác. Không quan trọng là những câu đó phù hợp bao nhiêu với hiện thực, nhưng chúng là minh chứng xác đáng về sự tồn tại ở thời đại Cổ Vương quốc những quan niệm đã thành hình về diện mạo đạo đức lý tưởng của các quan đại thần.<br />Đáng chú ý hơn cả là lý lẽ của Harkhuf về một trong những việc thiện của mình: “Ta muốn sung sướng bên thần linh vĩ đại”. Như vậy Harkhuf và những người cùng thời với ông ta đã nghĩ rằng thần linh không thờ ơ với những hành vi của họ trên trần gian. Nếu như trước kia, người Ai Cập cho rằng cuộc sống vĩnh cửu ở thế giới bên kia được bảo đảm nhờ vào việc tuân thủ hết sức các nghi lễ cúng tế và pháp thuật đầy quyền năng, thì vào cuối thời đại Cổ Vương quốc, trong quan niệm của họ, bên cạnh nghi lễ đã xuất hiện nguyên tắc đạo đức.<br />Truyền thống nghi lễ đến một giai đoạn nào đó đã không còn thỏa mãn những nhu cầu tinh thần ngày càng phát triển của xã hội. Xuất hiện những nhu cầu mới mang tính đạo đức. Chính chúng đã được thể hiện ở tự truyện của các quan đại thần, trong đó từ hàng mấy ngàn năm trước chúng ta, đã có những thử nghiệm nhận thức về tồn tại của con người trên phương diện đạo đức. Bởi vậy trong những tự truyện lịch sử Ai Cập cổ đại chúng ta có quyền nhìn thấy không chỉ khởi đầu của loại văn hồi ký, mà còn cả một giai đoạn phát triển mới về chất của văn chương nghệ thuật Ai Cập nói chung.<br />Những văn bia của các quan lại cho chúng ta biết về một dạng chuẩn mực đạo đức của giới thượng lưu trong xã hội Ai Cập – dù chuẩn mực đó có thành hiện thực hay chỉ là ảo vọng, thì nó cũng phản ánh những tìm tòi đạo đức của xã hội đó. Một trong những nguồn cảm hứng cho các tác giả văn bia là loại văn giáo huấn rất phát triển ở thời đại Cổ Vương quốc.<br />Trong ký ức của những người Ai Cập các thế hệ sau, thời đại Cổ Vương quốc là những thế kỷ vàng trong nền văn hóa của họ, là thời đại của những nhà thông thái. Trong các văn bản thời kỳ muộn hơn, chúng ta được biết rằng những câu châm ngôn do các nhà thông thái tạo nên đã được đánh giá cao trong nhiều thế kỷ. Tác giả của các câu châm ngôn, trong bản papyrus Chester-Beatty IV mà chúng ta đã biết đến, gần như cả ngàn năm sau khi Cổ Vương quốc sụp đổ vẫn còn hỏi khi ngưỡng mộ ngợi ca những vị tiền bối của mình:<br />“Đâu có ai sánh ngang Djedefhor (Hardjedef)? Có ai được giống như Imhotep? Không, giờ đây chẳng có ai được như Nefri hay Ahtoy. Tôi còn gọi tên Ptahemdjuti và Hahaperraseneb. Có người nào được như Ptahhotep hay Cairos chăng? Những nhà thông thái nói lời tiên tri – tất cả những điều miệng họ thốt ra đều thành hiện thực”.<br />Hai trong số người mang những tên trên – Ptahemdjuti và Cairos – chúng ta hoàn toàn không biết gì về họ. Nefri có thể là nhà tiên tri Neferti, còn tên những người còn lại không hiếm khi gặp trong các văn bản. Ahtoy và Hahaperraseneb sống ở thời đại Trung Vương quốc, về một trong hai ông sẽ được nói đến ở sau. Imhotep, Djedefhor và Ptahhotep là những nhà thông thái của thời đại mà chúng ta đang xem xét ở đây. Mỗi người trong số họ đều là một nhân vật lịch sử cụ thể.<br />Imhotep, tể tướng của pharaoh Djoser của vương triều III, một nhà tiên tri thiên tài, một thầy thuốc, một nhà thông thái mà tên tuổi lưu truyền không dưới năm ngàn năm. Theo ý tưởng của ông, và có lẽ là dưới sự chỉ huy của ông, người Ai Cập đã xây dựng nên công trình kiến trúc bằng đá vĩ đại đầu tiên được biết đến trong lịch sử – kim tự tháp có bậc thang của Djoser. Vinh quang của ông như một thầy thuốc lưu truyền hàng nhiều thế kỷ, và đến thời kỳ sau, người Ai Cập tôn sùng ông: như một vị thần chữa bệnh, ông bước vào điện pantheon của người Ai Cập.<br />Djedefhor - con trai của pharaoh Khufu (gọi theo tiếng Hy Lạp là Kheops) vương triều IV đã xây dựng kim tự tháp lớn nhất – nổi tiếng là một nhà thông thái trong truyền thống văn chương Ai Cập, việc hiểu biết “Châm ngôn” của ông, theo truyền thống này, được xem là dấu hiệu có học thức. Năm 1926, các nhà khảo cổ học đã khai quật được lăng mộ của ông ở gần Cairo.<br />Tiếc rằng “Châm ngôn” của Imhotep đã thất truyền, còn “Châm ngôn” của Djedefhor chỉ còn giữ được vài đoạn không đáng kể. Chỉ có một tác phẩm văn giáo huấn thời đại Cổ Vương quốc là “Châm ngôn của Ptahhotep” còn giữ được trọn vẹn trong một số bản chép lại từ nguyên bản cổ. Bản papyrus lớn – bản chép tay duy nhất còn nguyên vẹn của tác phẩm nằm trong Thư viện quốc gia Paris – được bổ sung một số danh mục chứa đựng những đoạn văn bản lớn nhỏ khác nhau.<br />“Châm ngôn của Ptahhotep” là một tác phẩm rất khó hiểu và khó dịch, và việc giải thích một số chỗ trong tác phẩm cho đến nay vẫn còn những tranh cãi. Điều này không mâu thuẫn với một nhận định khác: “Châm ngôn” được viết bằng một ngôn ngữ súc tích, giàu hình tượng; người xuất bản nó lần sau cùng – học giả người Czech Z.Jaba – đã gọi Ptahhotep là nhà phong cách học kiệt xuất.<br />Chúng ta không biết rằng cảnh được mô tả trong phần mở đầu của “Châm ngôn” là sự phản ánh trong một chừng mực nào đó hiện thực lịch sử, hay chỉ là một thủ pháp nghệ thuật khéo léo, nhờ đó mà tác giả tạo nên truyện viền kết nối một số những cốt truyện lại với nhau. Ptahhotep, tự xưng là tể tướng của pharaoh Isesi (vương triều V), khi về già xin vua cử con trai mình, cũng tên Ptahhotep, làm người kế nhiệm. Ông hứa sẽ khuyên bảo con trai đi con đường chân lý và dạy con trung thành phục vụ vua, “để ngăn chặn mọi điều xấu xa cho dân chúng”. “Chấp nhận việc từ chức” của vị quan già, pharaoh nhất trí rằng vị quan trẻ tuổi cần phải được dạy dỗ, vừa “để làm gương cho con cháu giới quý tộc”, vừa để chính anh ta thấm nhuần được những tư tưởng, tình cảm của người cha, bởi “không ai sinh ra đã hiểu biết”. Lập luận đó của vua đã kết thúc phần dẫn nhập của “Châm ngôn”; sau đó là phần chính mang nội dung răn dạy.<br />Từ văn bản phần dẫn nhập có thể thấy, rằng pharaoh Isesi có hai tể tướng cùng mang tên Ptahhotep phục vụ. Điều này có trong hiện thực hay không? Chúng ta đã được biết đến một số lăng mộ của các quan đại thần thời kỳ Cổ Vương quốc có tên Ptahhotep, nhưng không ai trong số họ làm tể tướng. Tuy nhiên, không thể vì điều này mà nghi ngờ vào tính xác thực trong những lời của tác giả “Châm ngôn”: lăng mộ của ông ta có thể không còn giữ được hay nó còn chưa được tìm ra.[4]<br />“Châm ngôn Ptahhotep” gồm có 45 hay 46 (hoặc ít hơn) câu răn dạy tỉ mỉ, đôi khi có những câu giống nhau về nội dung. Chúng rất cụ thể, phần lớn được mở đầu bằng cụm từ giả định “Nếu như con…” Những từ đầu của hầu như tất cả các câu châm ngôn được viết bằng mực đỏ, và trong một bản chép các dấu chấm câu cũng được tô đỏ. Tính hoàn chỉnh về ý nghĩa cũng như việc trình bày các phần văn bản với những dòng và những dấu chấm câu tô đỏ khiến nhiều nhà Ai Cập học nghĩ đến hình thức thi ca của “Châm ngôn”. Có thể là họ nghĩ đúng, tuy nhiên cần phải nhấn mạnh, rằng các dấu chấm màu đỏ, dấu ngắt câu duy nhất mà người Ai Cập sử dụng từ thời Tân Vương quốc, không chỉ tiêu biểu cho thơ, nó xuất hiện hàng loạt, rất nhiều trong những văn bản hoàn toàn là văn xuôi.<br />Phần khuyên răn của “Châm ngôn” có vẻ rất thiếu tính hệ thống đối với người đọc hiện đại. Đó là lỗi tại những người sao chép đã bóp méo ý đồ của tác giả, hay tại tác giả bị chi phối bởi những tiêu chí mà ông và những người đương thời với ông hiểu nhưng chúng ta thì không, hay rốt cuộc là tại tác giả không có ý định đi theo một sơ đồ nào cả – về tất cả những điều này chúng ta chỉ có thể đoán. Nhưng có thể nhận thấy rằng trong tác phẩm, những lời giáo huấn mang tính đạo đức cao cả được xen lẫn với những lời khuyên bảo về sinh hoạt đời thường, xuất phát từ những tính toán mang tính thực dụng rõ rệt.<br />Ngay từ thời rất xa xưa Ptahhotep đã cho rằng để thăng tiến trong giới quan liêu thì cần phải:<br />“Hãy cong lưng trước quan trên [của mình]… và ngôi nhà của con sẽ thịnh vượng […]”<br />Rõ ràng những lời khuyên như sau đã phản ánh khá nhiều những trật tự của thời đại bấy giờ:<br />“Nếu như con đứng ở phòng chờ tiếp của vua, hãy xử sự cho đúng cấp bậc mà con được phong vào ngày đầu… Chỉ có vua mới là người cất nhắc, nhưng người ta không đề bạt những ai không có tay khác giúp vào”.<br />“Nếu như con là người trọng yếu ngồi trong hội đồng của nhà vua, hãy giữ trí khôn cẩn trọng hết mình. Hãy im lặng, điều đó có ích hơn teftef[5]. Hãy nói khi con biết mình đã hiểu [bản chất sự việc]. Người nói trong cuộc họp là kẻ hiểu biết. Nói lời [thông minh] khó hơn mọi lao động”.<br />“Hãy dấu đi những ý nghĩ của mình: hãy giữ mồm giữ miệng […] Hãy nói điều đáng nói, để những người danh giá nghe con phải bảo: “Lời từ miệng anh ta mới tuyệt làm sao!”<br />Tuy nhiên khó có thể đánh giá một chiều những lời khuyên dạy trên. Lời khuyên đầu trong số những câu trích ở trên lý tưởng hóa hoạt động của giới quan liêu thời đại bấy giờ: những gì chúng tôi biết về các pharaoh thuộc vương triều V, tuy không nhiều, nhưng cũng cho phép khẳng định rằng quyền lực của họ đang dần suy giảm, và việc bổ nhiệm các quan chức đôi khi chỉ là sự phê chuẩn trên danh nghĩa của nhà vua. Nguyên lý duy lý của hai lời khuyên cuối là không thể chối cãi: “Hãy nói khi con biết mình đã hiểu [bản chất sự việc]”và “Hãy nói điều đáng nói”.<br />Tuy nhiên, ý tưởng của Ptahhotep thường vượt cao hơn tính thực dụng đời thường của người Ai Cập, và ông đã nói với con trai những lời sau, những lời thật đáng ngạc nhiên khi được thốt ra từ miệng của một vị quan đại thần đứng đầu bộ máy quan liêu hùng mạnh và giàu có:<br />“Đừng kiêu căng vì kiến thức của mình, và cũng đừng quá ỷ lại rằng mình là người hiểu biết. Hãy bàn luận cùng người không hiểu biết cũng như cùng người hiểu biết, - bởi sự hiểu biết không có giới hạn và không có nghệ nhân nào nắm bắt hết nghệ thuật của mình. Lời nói cất giấu điều đẹp đẽ nhiều hơn cả viên ngọc quý màu xanh, và nó nằm ở miệng người nô lệ bên cối xay”.<br />Trong “Châm ngôn Ptahhotep”, có thể thấy rõ rằng đối với ông, thư lại là chức quan lý tưởng của thời đại. Tuy nhiên số mệnh của quan thư lại không phải ở chỗ người này chiếm một địa vị nhất định trong hệ thống quan liêu nhà nước, mà đó là một “người hiểu biết”, một “người thợ lành nghề”, “người có tiếng nói trong hội đồng”, và để tìm được “lời nói đẹp”, nghĩa là những lời thông thái và đúng đắn, không nên tránh giao tiếp với những kẻ bị áp bức và hèn mọn nhất – như với “người nô lệ bên cối xay”. Vị tể tướng già muốn nhìn thấy con trai mình trở thành một người như vậy. Bởi vậy ông mới khuyên:<br />“Nếu như con là chỉ huy, hãy điềm tĩnh nghe lời của kẻ cầu xin; đừng xua đuổi anh ta trước khi anh ta trút nhẹ được nỗi lòng khi nói hết những điều muốn nói với con”.<br />Đoạn tiếp theo của lời răn làm ta ngạc nhiên bởi sự hiểu biết tinh tế tâm hồn con người, tâm lý con người:<br />“Con người bị nỗi bất hạnh giáng xuống muốn trút nỗi lòng [thậm chí] nhiều hơn là muốn có được điều mà vì nó anh ta tới đây”.<br />Lý tưởng của người quan chức đối với Ptahhotep là sự hiện diện một phẩm chất mà chúng ta có thể gọi là sự thẳng thắn lương thiện:<br />“Đừng vu khống ai, dù là người lớn hay người bé; đó là điều đê tiện đối với KA”.<br />“Đừng kể những lời vu khống, và cũng đừng nghe chúng… Hãy kể cái mình nhìn thấy, đừng kể cái mình nghe thấy”.<br />Cuối cùng, cần phải nhớ thêm một lời khuyên quan trọng của Ptahhotep nữa:<br />“Nếu như con là chỉ huy ra lệnh cho nhiều người, hãy mong mọi điều thiện để không có điều ác trong mệnh lệnh của con. Công lý vĩ đại và vững bền. Nó không đổi thay từ thời thần Osiris, và luật lệ sẽ trừng trị kẻ không tuân theo”.<br />Chỉ một vị quan thông thái đầy kinh nghiệm, ý thức được sức mạnh đạo đức và xã hội của công lý, hiểu rằng chính quyền được giữ yên không chỉ bằng bạo lực, mà còn bằng luật lệ truyền thống và bằng tấm lòng nhân ái đối với người lao động, mới có thể đưa ra được lời khuyên như trên.<br /><br />Kết thúc phần tổng quan văn học Ai Cập thời đại Cổ Vương quốc, chúng tôi phải thừa nhận rằng người Ai Cập thuộc những thế hệ sau có đủ mọi cơ sở để ca ngợi nó.<br />Văn học thời đại Cổ Vương quốc không chỉ phản ánh những lý tưởng nhân sinh quan và thẩm mỹ của thời đại, mà chính trong nền văn học này đã xuất hiện và khẳng định những truyền thống quy định diện mạo cho văn học thời kỳ sau, và các tác giả cổ đại hoàn toàn xứng đáng được thế hệ kế thừa xem là những người sáng lập nên những kiểu mẫu của đạo lý, tạo nên những tác phẩm văn chương hoàn hảo.</span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><br />II. VĂN HỌC THỜI KỲ TRUNG VƯƠNG QUỐC<br />(THẾ KỶ XXII – XVI TRƯỚC CÔNG NGUYÊN)<br />Văn học Ai Cập thời kỳ Trung Vương quốc thường được gọi là văn học cổ điển. Các tác phẩm thời đại này còn lưu giữ được đến nay nhiều hơn và phong phú hơn rất nhiều so với thời Cổ Vương quốc. Tuy nhiên chúng ta cũng không nên quên rằng thời gian đối với văn học thời Cổ Vương quốc tàn nhẫn hơn nhiều so với văn học thời Trung Vương quốc và các thời đại sau. Thực ra từ thời Cổ Vương quốc chỉ còn lưu lại được những đoạn riêng lẻ, tuy nhiên khi làm quen với chúng, chúng ta có đủ cơ sở để nghĩ rằng văn học thời kỳ Trung Vương quốc, rực rỡ và sâu sắc, đã có một tiền bối xứng đáng.<br />Sự kế thừa không thể phủ nhận đã kết nối hai nền văn học của hai thời đại lịch sử với nhau không hề làm mất đi sự khác biệt độc đáo giữa chúng. “Bốn thế kỷ tách vương triều VI khỏi thời đại rực rỡ Trung Vương quốc mang rất nhiều ý nghĩa đối với dân tộc Ai Cập , - B.A.Turaev viết trong cuốn sách “Lịch sử văn học Ai Cập” của mình, - đất nước chia cắt, chiến tranh giữa các thế lực, sự sụp đổ chính quyền trung ương với quyền lực tối thượng của các pharaoh, sức mạnh đối ngoại và tình trạng kinh tế, trật tự trong nước suy yếu không thể không làm những con người ưu tú suy tư và không đặt ra trước họ những câu hỏi liên quan đến những phương diện khác nhau trong đời sống hiện thực. Các vấn đề tôn giáo, chính trị, xã hội, đạo đức làm xao động những trí tuệ đang kiếm tìm câu trả lời cho những băn khoăn của mình khi nhìn thấy những quan niệm và lý tưởng được dạy dỗ qua nhiều thế kỷ không dung hợp được với hiện thực đen tối. Kết quả là đã diễn ra một thời kỳ thịnh vượng của văn học mà đối với các thời đại sau đã trở thành cổ điển – các tác phẩm của thời kỳ này thành đối tượng nghiên cứu trong các trường học nhiều thế kỷ sau, và lưu lại đến nay không chỉ trong những bản chép gần với thời gian tác phẩm ra đời, mà còn trong những bản của thời Tân Vương quốc”.<br />Một số bản papyrus thời kỳ Trung Vương quốc còn giữ hai tác phẩm xuất hiện từ thời kỳ sớm hơn – thời kỳ các pharaoh thuộc các vương triều IX và X (khoảng thế kỷ XXII trước công nguyên) trị vì một phần Ai Cập ở giai đoạn loạn lạc giữa Cổ Vương quốc và Trung Vương quốc.<br />Tác phẩm thứ nhất được biết đến trong khoa học với nhan đề “Truyện về anh dân quê hùng biện”. Câu chuyện trong tác phẩm liên quan tới thời kỳ trị vì của vương triều thứ X. Đúng ra một câu chuyện đúng nghĩa của nó trong tác phẩm hầu như không có. Truyện gồm chín bài nói hết sức cầu kỳ bóng bẩy mà người nông dân nói với viên quan đại thần, trong đó người nông dân nổi giận vì anh ta bị thuộc hạ của viên quan ăn cướp. Những bài nói đó được chép lại và gửi đến cho pharaoh, người cũng yêu thích hùng biện như viên quan đại thần kia. Kẻ bị cướp được đền bù lại số của cải bị lấy đi, thêm nữa, anh ta còn được thưởng. Mọi người đều hài lòng: pharaoh và viên quan thỏa mãn với bài hùng biện của anh dân quê, còn anh ta tìm được công lý và nhận phần thưởng nhờ tài hùng biện của mình. Những bài nói của người nông dân có lẽ đã là khuôn mẫu cho mỹ từ học của thời bấy giờ. Đồng thời chúng thấm nhuần tư tưởng củng cố tình hình trong nước, thiết lập công lý và tòa án công minh.<br />Tác phẩm thứ hai – đó là “Châm ngôn của vua thành Heracleopolis” (tên của vị vua này chúng ta chưa được biết) dành cho con trai Merikare. Tác phẩm được lưu giữ trong bộ sưu tập Ai Cập của Viện bảo tàng quốc gia Hermitage ở Leningrad (nay là Saint-Petersburg – ND) (bản khác của tác phẩm nằm ở Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật tạo hình mang tên A.S.Pushkin ở Moskva). Tác giả vua chia sẻ cùng con trai, vị vua tương lai, kinh nghiệm trị vì đất nước. Văn bản “Châm ngôn” chứa đựng hàng loạt những ý tưởng đáng chú ý, ví dụ: “dân giàu không nổi dậy”; hay “ngôn ngữ là kiếm của vua; lời nói mạnh hơn mọi vũ khí”, “đừng nổi giận – hãy làm chủ bản thân mình”, “hãy dựng cho mình đài tưởng niệm bằng tình yêu [của những người xung quanh] dành cho con”. Được chú ý nhiều là những phương pháp đấu tranh chống lại những kẻ mưu phản và nổi loạn. Vua chỉ ra rằng phải đối xử với thần dân ra sao, chọn trong số họ những người thân tín cho mình: “Hãy tôn kính các đại thần, hãy cho dân của con được phồn thịnh” v.v.. Tóm lại, trong “Châm ngôn” này chúng ta thấy hàng loạt những câu nói thú vị chứng tỏ trình độ tư duy chính trị cao của các những người đứng đầu nhà nước Ai Cập.</span></span></div>
<div style="border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; margin-bottom: 15px; margin-top: 15px; outline: 0px; padding: 0px;">
<span style="background-color: transparent; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border: 0px; font-size: 14px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="background-color: transparent; border: 0px; font-family: Arial; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;"><span style="line-height: 21px;">Qua một số rất ít các tác phẩm thời đại quá độ, chúng ta có thể đoán định rằng: mặc dù thời đại đó đen tối và lộn xộn, song văn học vẫn tiếp tục phát triển mạnh, hơn nữa, nó còn như một mắt xích kết nối hai nền văn học thời kỳ Cổ Vương quốc và Trung Vương quốc.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Vào lúc giao thời giữa thiên niên kỷ III với thiên niên kỷ II trước công nguyên, cùng với sự khởi đầu của Trung Vương quốc, Ai Cập bước vào một thời đại mới thịnh vượng của lịch sử và văn học.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Chúng tôi chỉ dừng lại ở những tác phẩm đáng chú ý hơn cả của thời đại này.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Một trong những bản papyrus của Bảo tàng quốc gia Hermitage ở Leningrad, với đoạn đầu đã bị mất, được biết đến trong khoa học dưới nhan đề “Người bị đắm tàu”. Bản papyrus này chép một câu chuyện được kể từ ngôi thứ nhất về những chuyến phiêu lưu huyền thoại trên biển, chính xác hơn là trên một đảo hoang ở giữa biển. Nhân vật của truyện lên đường để đi đến các mỏ của pharaoh trên chiếc tàu với một đội thủy thủ đầy kinh nghiệm:</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">… Họ có nhìn chăng bầu trời, nhìn chăng mặt đất – trái tim họ dũng mãnh hơn tim sư tử. Và họ biết cơn bão trước khi nó đến, biết giông tố trước lúc nó tấn công.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Nhưng rồi khi bão nổi lên, con tàu cùng cả đội thủy thủ đều chết. Chỉ mỗi người kể chuyện sống sót: một con sóng lớn đã vứt chàng lên một bến bờ lạ. Chàng rơi vào một hòn đảo trù phú hoàn toàn chỉ có mình chàng. Tuy nhiên sự cô đơn của anh chàng Robinson Ai Cập nhanh chóng bị phá vỡ: một con rắn khổng lồ, chúa tể của hòn đảo, xuất hiện và tra hỏi vì sao và bằng cách nào mà kẻ bị đắm tàu kia lại đến được lãnh địa của nó, và báo trước cho chàng rằng bốn tháng nữa sẽ có thuyền từ Ai Cập đến và nhân vật sẽ trở về nhà. Về bản thân và về hòn đảo, rắn kể một câu chuyện rất khó hiểu: trên đảo có bảy mươi lăm con rắn sinh sống và cùng với chúng có một cô bé con của một người phụ nữ đã chết, nhưng bỗng nhiên lửa từ trên trời rơi xuống và tất cả lũ rắn, trừ một con – chính con trở thành chủ nhân của hòn đảo – đều bị thiêu chết. Lời tiên đoán của rắn ít lâu sau thành hiện thực: một con tàu từ Ai Cập đến và người bị đắm tàu vui sướng trở về nhà, kể cho pharaoh nghe về những chuyến phiêu lưu của mình và dâng pharaoh những món quà quý báu mang từ đảo về.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Hoàn toàn thuộc thể loại khác là những truyện cổ tích của bản papyrus Westcar (cuối thời Trung Vương quốc). Chúng liên kết với nhau bởi một truyện khung chung: pharaoh Khufu (Kheops) của vương triều IV, mà chúng ta đã biết đến, buồn chán và nói với các con trai rằng ngài muốn được nghe họ kể những câu chuyện đời xưa; các con của pharaoh – nhà thông thái Djedefhor mà ta đã biết, sau đó là Khafra (Khephren) người kế vị ngai vàng của Khufu và là người xây kim tự tháp lớn thứ hai, và cuối cùng là Baufra – lần lượt kể cho cha nghe các câu chuyện cổ tích. Việc kết nối các truyện lại với nhau bằng một truyện khung là một thủ pháp kết cấu được biết đến trong các nền văn học cả phương Tây (ví dụ, “Decameron”) lẫn phương Đông (ví dụ, “Panchatantra”, “Nghìn lẻ một đêm”). Và có lẽ nó xuất hiện lần đầu tiên trong văn học thế giới ở bản papyrus Westcar.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Phần đầu bản papyrus Westcar, cũng như của bản papyrus chép truyện “Người bị đắm tàu”, không còn giữ được. Nội dung truyện thứ nhất bị mất, và văn bản papyrus bắt đầu từ những câu cuối cùng của truyện này. Sau đó đến truyện của hoàng tử Khafra kể về sự kiện kỳ lạ xảy ra dưới thời trị vì của vua Hebka vương triều thứ III. Nhân vật của truyện là một người chồng, viên quan tư tế Ubainer, bị lừa. Người vợ phản bội ông ta đi theo một người thuộc giới bình dân. Người chồng bị lừa dối qua một người đầy tớ biết được sự phản bội của vợ, bèn nặn một con cá sấu nhỏ bằng sáp và đọc thần chú cho nó. Hình con cá sấu liền có được sức mạnh ma thuật. Ubainer ra lệnh cho đầy tớ vứt hình cá sấu xuống hồ nước khi người tình của vợ ông xuống tắm. Đầy tớ của Ubainer thực hiện mệnh lệnh của chủ, và hình cá sấu nhỏ biến thành một con cá sấu sống khổng lồ, tóm lấy chàng trai trẻ và dìm xuống đáy hồ, nơi anh ta ở đó bảy ngày không thở. Trong thời gian đó Ubainer ở bên pharaoh. Bảy ngày sau Ubainer mời pharaoh đến hồ để chỉ cho ngài xem điều kỳ lạ. Ubainer ra lệnh cho cá sấu mang chàng trai trẻ lên bờ. Sau đó ông cúi xuống giơ tay chỉ vào cá sấu, nó lập tức biến thành hình sáp bé nhỏ. Cuối truyện viên tư tế kể cho pharaoh mọi chuyện, và pharaoh nổi giận sai cá sấu dìm chàng trai xuống nước trở lại. Hình sáp lại biến thành cá sấu, tóm chàng trai lôi xuống hồ vĩnh viễn. Người vợ không chung thuỷ bị thiêu chết theo lệnh của pharaoh, tro xác bà ta đem rải trên sông.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Sau đó hoàng tử Baufra kể câu chuyện thứ ba. Để giải buồn, pharaoh Snofru ra hồ bơi trên chiếc thuyền mà người chèo là hai mươi người phụ nữ xinh đẹp mặc lưới thay cho xiêm áo. Nhà vua ngắm nhìn họ. Bỗng nhiên họ ngừng chèo: hóa ra chuỗi ngọc quý đeo trên cổ của một cô bị đứt và rơi xuống nước. Pharaoh gọi viên quan tư tế đến; ông này niệm thần chú và “một nửa bên nước chuyển sang bên kia” để lộ đáy hồ, và chuỗi ngọc bị rơi xuống nước được lấy lên.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Cuối cùng, Djedefhor nổi tiếng thay vì kể thêm một truyện bèn đề nghị pharaoh cho gọi lão phù thủy dân giã Djedi. Có được sức mạnh pháp thuật, Djedi có thể đưa đầu bị cắt trở về chỗ, và pharaoh muốn được tận mắt nhìn thấy chuyện kỳ lạ đó. Pharaoh đề nghị thử với một phạm nhân bị giam trong tù, nhưng Djedi từ chối không giết người và biểu diễn tài năng của mình với một con chim. Sau đó lão phù thủy báo cho pharaoh Khufu rằng một phụ nữ tên Radjedet, vợ quan tư tế của thần mặt trời Ra tên là Rauser, đang mang thai, và ông tiên đoán rằng bà ta sẽ sinh ba con trai, người anh cả sẽ trở thành tư tế tối cao của thần Ra ở Heliopolis, còn hai người em sẽ lần lượt làm vua ở Ai Cập thay thế ngai vàng của vương triều IV của Khufu và các con ông. Djedi cam đoan với Khufu rằng việc đổi thay vương triều đó sẽ xảy ra sau thời trị vì của cháu nội nhà vua, và Djedi được pharaoh ban thưởng hậu hĩ.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Tiếp theo trong bản papyrus là đoạn mô tả sự ra đời kỳ diệu của ba người con trai Radjedet. Thần linh ban cho ba đứa trẻ mới sinh những cái tên, mà chúng ta được biết đúng là tên của ba pharaoh vương triều V. Những đứa trẻ sinh ra với những dấu hiệu vua chúa rõ ràng, và Radjedet bắt đầu lo sợ Khufu sẽ truy đuổi chúng. Trong lúc đó, người tớ gái của Radjedet do cãi nhau với bà chủ quyết định báo cho pharaoh Khufu biết về ba đứa trẻ kỳ diệu, nhưng mụ bị cá sấu bắt được, không kịp thực thi ý đồ độc ác của mình. Đoạn kết của bản papyrus không còn giữ được.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Điều thú vị là mặc dù trong truyện không nói trực tiếp về ý định giết lũ trẻ của Khufu, nhưng với toàn bộ bối cảnh của truyện có thể giả thiết về khả năng xảy ra chuyện đó. Hơn nữa, tình tiết này gần gũi với câu chuyện nổi tiếng trong Phúc Âm của Matthew (2, 1-16) trong đó kể chuyện vua Herod khi được các thầy phù thủy cho biết về sự ra đời của Jesus Christ bèn ra lệnh giết chết tất cả các bé trai từ hai tuổi trở xuống. Vai trò chức năng của các nhân vật trong hai truyện đều giống nhau: Khufu và Herod, thầy cúng Djedi và các thầy phù thủy tiên đoán về sự ra đời của những đứa trẻ nguy hiểm đối với vua, và cuối cùng là các con trai của Radjedet và Christ, những người mà Khufu và Herod truy đuổi.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Trước mắt chúng ta chắc chắn là câu chuyện dân gian, được chỉnh lý hoặc ít hoặc nhiều và chép lên giấy papyrus. Ngôn ngữ của tác phẩm thể hiện điều này – không phải ngôn ngữ văn học, mà là ngôn ngữ nói bình dân thời bấy giờ mà chúng ta thường gặp trong các tài liệu có tính sự vụ. Truyền thống dân gian còn thể hiện trong nội dung tác phẩm: sự đối lập giữa vương triều IV độc tài với đại diện là Khufu với vương triều V của các con trai Radjedet và quan tư tế của thần mặt trời, mà tác giả truyện có thiện cảm hơn. Điều này cũng gần gũi với những truyền thuyết vềsự độc tài của Khufu còn lưu truyền đến thế kỷ V trước công nguyên mà Herodod đã nghe kể trong chuyến du hành đến Ai Cập (Hérodod, II, 124). Truyện về Khufu và các con trai Radjedet trong papyrus Westcar có lẽ thuộc vào nhóm truyền thuyết đó, gián tiếp phản ánh những sự kiện chính trị có thực dẫn đến sự sụp đổ của vương triều IV, thay thế bằng vương triều V và đến việc phổ biến rộng rãi tục thờ phụng thần mặt trời Ra.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Những tác phẩm tương tự như truyện “Người bị đắm tàu” và các truyện trong papyrus Westcar có lẽ có rất nhiều ở Ai Cập cổ đại, và những mảnh đoạn tác phẩm còn truyền lại được đến nay minh chứng cho sự phong phú và đa dạng của văn học thuộc thể loại này, trong đó những yếu tố huyền thoại và thần kỳ đóng vai trò chủ yếu. Đáng chú ý một điều là trong thể loại này những cốt truyện dân gian được chỉnh lý nghệ thuật và được chép lại; điều này cho thấy những người có học thức ở Ai Cập - các quan lại và người chép sách - đánh giá cao văn học dân gian và mong muốn lưu danh muôn thuở những tác phẩm hay nhất bằng văn tự.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Cách đây không lâu, nhà Ai Cập học người Pháp G.Posener công bố một thư tịch mới được biết dưới tên gọi “Truyện về Neferkar và viên tướng Sisin”, nội dung liên quan tới cuối thời Cổ Vương quốc – thời kỳ trị vì của pharaoh Peni II vương triều VI. Mặc dù tác phẩm ở trong tình trạng chỉ còn các mảnh đoạn, nhưng vẫn thấy rõ trong đó phê phán gay gắt sự bất công, bất bình đẳng bao trùm trong triều đình.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Bên cạnh những chỉnh lý nghệ thuật các tác phẩm dân gian, trong văn học thời đại Trung Vương quốc ta thấy có hàng loạt các tác phẩm hoàn toàn thuộc thể loại khác và có nguồn gốc khác. Trước hết cần nói đến những tác phẩm thể hiện thế giới quan tôn giáo đang được xác lập. Đó là những tụng ca cho các thần linh, ví dụ các bài tụng ca Hapi (thần sông Nile), Osiris và các thần linh khác. Khởi đầu loại hoạt động văn chương như vậy chúng ta đã thấy trong “Những văn bản kim tự tháp” (chẳng hạn như tụng ca cho nữ thần mặt trời Nut). Các tụng ca thần linh thời Trung Vương quốc là sự phát triển tiếp tục thể loại này.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Ở đây cần phải nhắc đến những câu nói quan trọng của K.Marx về tôn giáo: “Tôn giáo là lý thuyết khái quát, là bản trích yếu bách khoa, là logic trong hình thức phổ biến, là danh dự tinh thần, là lòng nhiệt thành, là chuẩn mực đạo đức, là sự bổ sung long trọng, là cơ sở chung để an ủi và biện hộ của thế giới này” (Marx K, Engel F., Tác phẩm, tập 1, tr.144). Nói cách khác, tôn giáo không chỉ là sự cảm nhận, chiêm nghiệm thế giới, mà còn là thái độ đối với thế giới. Chính vì vậy mà những cốt truyện tôn giáo trong lịch sử nhân loại hoàn toàn có thể trở thành những cốt truyện văn học. Trong các tụng ca thần linh thể hiện thái độ của con người đối với thiên nhiên và xã hội, thể hiện những đau khổ và những cảm xúc của con người. Chắc hẳn vì thế mà chủ đề “con người và thần linh” đã bước vào lịch sử văn học.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Trong số các tụng ca thời Trung Vương quốc hướng tới các thần linh, đáng chú ý là tụng ca dâng Hapi, thần sông Nile. Một số dị bản của tụng ca này còn truyền đến nay thuộc thời đại Tân Vương quốc, nhưng rõ ràng đó chỉ là các bản thời sau chép lại chứng minh cho sự phổ biến của tác phẩm. Bài tụng ca gây sự chú ý ở hai phương diện: thứ nhất, trong đó phản ánh rất sinh động thái độ của người Ai Cập đối với con sông vĩ đại không chỉ đã sinh ra đất nước Ai Cập, mà còn hàng ngàn năm nuôi dưỡng dân cư trên đất nước đó (nói cách khác, trong tụng ca thể hiện thái độ của con người đối với thiên nhiên mà họ tôn sùng); thứ hai, những cảm xúc đó được thể hiện trong tác phẩm dưới hình thức mang tính nghệ thuật rõ rệt. Tụng ca không phải là bài cầu nguyện tập hợp các lời thỉnh cầu, mà là sự thể hiện niềm vui sướng và biết ơn đối với thiên nhiên vĩ đại đã ban tặng sự sống cho đất nước và dân chúng. Tụng ca mô tả một cách thi vị sức mạnh hồi sinh của nước và của lũ sông Nile, niềm hân hoan của dân chúng trong thời gian nước lũ, những mối nguy hiểm đe dọa đất nước nếu như nước lũ đến chậm, v.v.. Sông Nile hiện ra hùng mạnh và bí ẩn, và bản tụng ca kết thúc bằng lời tôn vinh dòng sông vĩ đại:</span><br style="line-height: 21px;" /><em style="border: 0px; line-height: 21px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Con người kêu gọi thần linh<br />Vì khiếp sợ trước sự hùng mạnh của chúa tể trần gian<br />Cầu xin cho đôi bờ trù phú<br />Hãy phồn vinh, hãy phồn vinh, hỡi Hapi<br />Hãy phồn vinh<br />Bằng những món quà của ruộng đồng<br />Làm sống lại con người và súc vật<br />Hãy phồn vinh, hãy phồn vinh, hỡi Hapi<br />Hãy phồn vinh, hãy phồn vinh.</em><span style="line-height: 21px;">Tụng ca dâng thần Osiris được khắc tên bia mộ thời Trung Vương quốc (hiện được lưu giữ tại Thư viện Napoléon ở Paris) ca ngợi vị thần được thờ cúng rộng rãi trong thời Trung Vương quốc. Osiris trong xã hội Ai Cập trở thành một kiểu “chúa tể của tâm linh”. Tên Osiris gắn liền với quan niệm về sự bất tử mà người nào cũng có thể đạt tới sau khi qua đời, và việc thờ thần Osiris đã dân chủ hóa và đơn giản hóa nghi lễ cầu hồn: Một phiến bia mộ đơn giản nhất có khắc những lời thần thánh đã thành công thức và nhắc đến Osiris là đủ để “bảo đảm” cho một đời sống vĩnh cửu ở thế giới bên kia.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Làm phản đề cho giáo lý về sự bất tử được phổ biến rộng rãi trong xã hội gắn với việc thờ thần Osiris, trong thời Trung Vương quốc xuất hiện tác phẩm được gọi là “Bài ca của người chơi đàn hạc”. “Bài ca của người chơi đàn hạc” trong khoa Ai Cập học được dùng để gọi tập hợp khoảng 15 văn bản được truyền lại một phần từ thời Trung Vương quốc, một phần từ đầu thời Tân Vương quốc (tuy nhiên phần sau là những bản sao hay những dị bản của những nguyên bản cổ thời Trung Vương quốc). Những văn bản đó gắn với nhau bởi có cùng tư tưởng, cùng cách cảm nhận thế giới và cùng thái độ đối với thế giới. Chúng được những người chơi đàn hạc trình diễn như một loại bổ sung không bắt buộc của nghi lễ cầu hồn, nhưng về bản chất lại phủ nhận hoàn toàn nghi lễ đó. Bản “Bài ca của người chơi đàn hạc” chi tiết nhất được lưu trên papyrus Harris 500 vào thời Tân Vương quốc. Nó được viết vào thời đại của pharaoh Intef thuộc vương triều XI (cuối thiên niên kỷ III trước công nguyên) và bằng ngôn ngữ Trung Ai Cập.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Mọi thứ trên trần gian đều là phù sinh, “Bài ca” khẳng định, không gì có thể thoát khỏi sự diệt vong; hàng bao thế kỷ, các thế hệ con người nối tiếp nhau chui xuống mồ, những tấm bia mộ cũng sụp đổ và tiêu vong, chẳng còn gì lưu lại về những con người đó, thậm chí cả trong ký ức; người ta nhớ về những nhà thông thái cổ xưa Imhotep và Djedefhor chỉ vì những lời nói của họ ai cũng biết và nhắc đi nhắc lại; không ai trong số những người đã chết trở về được từ thế giới bên kia để nói với những người đang sống về số phận đang chờ đợi họ; bởi vậy phải tận dụng hết mọi niềm vui của cuộc sống, sống vui tươi và hưởng lạc, bởi không ai có thể tránh khỏi cái chết.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Như vậy, “Bài ca” không chỉ đơn thuần đề cao cuộc sống trần gian, mà còn bộc lộ rõ ràng thái độ ngờ vực đối với những tín điều về thế giới bên kia. Liệu việc xuất hiện những quan niệm như vậy trong xã hội tôn giáo có là bất bình thường không? Không thể không tán thành ý kiến của viện sĩ B.A.Turaev khẳng định rằng “chúng là của chung nhân loại” và làm ta nhớ tới những ý tưởng được thể hiện trong sử thi về Gilgamesh, hay trong một cuốn Thánh kinh. Mỗi tác phẩm tương tự như vậy chứng tỏ rằng những bộ óc ham hiểu biết nhất của thời cổ đại đã cảm nhận được sự thiếu chứng cớ và đáng ngờ của một số giáo điều tôn giáo, và “Bài ca của người chơi đàn hạc” rõ ràng đã cho thấy ở Ai Cập thời Trung Vương quốc có sự hiện diện những tư tưởng tôn giáo xã hội khác nhau, đôi khi đối lập nhau.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Một tác phẩm văn học cổ đại Ai Cập rất thú vị, và có lẽ cũng chưa thể được hiểu hết là tác phẩm nổi tiếng “Cuộc trò chuyện của kẻ tuyệt vọng với linh hồn của mình” được lưu ở một trong những bản papyrus Berlin.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Phần đầu của văn bản không còn giữ được, điều này khiến cho việc nắm bắt văn bản rất khó khăn, hơn nữa nó lại được viết bằng một ngôn ngữ khó hiểu, có những từ mà chúng ta không hoàn toàn rõ nghĩa. Bản papyrus này thuộc vào thời Trung Vương quốc. “Cuộc trò chuyện” là đối thoại giữa một con người thất vọng với cuộc sống và muốn tự vẫn, với linh hồn của anh ta phản đối việc tự vẫn và chứng minh sự cần thiết phải sống. Những quan điểm được bộc lộ hoàn toàn đối lập nhau và loại trừ lẫn nhau.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Con người muốn chết vì cuộc đời đối với anh ta quá ghê tởm, và cái chết là sự giải thoát khỏi những ngang trái trong cuộc đời trần gian để bước sang thế giới bên kia tốt đẹp không gì bằng:</span><br style="line-height: 21px;" /><em style="border: 0px; line-height: 21px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px;">Với tôi chết giờ đây là chữa lành vết thương,<br />Là thoát khỏi ngục tù đau khổ.<br />Với tôi chết giờ đây là trầm hương thơm tho,<br />Là ngồi dưới cánh buồm căng gió.<br />Với tôi chết giờ đây là ngôi nhà thân thương<br />Sau những năm dài lao tù đày đọa.</em><span style="line-height: 21px;">“Kẻ tuyệt vọng” than thở rằng tên của anh ta (chúng ta đã biết theo quan niệm của người Ai Cập “tên” thể hiện bản chất, số phận của mỗi con người) “thối hoăng”, và giữa anh với những người xung quanh không có cái gì chung. Ý tưởng đó thể hiện trong một loạt câu thơ, mỗi câu bắt đầu bằng câu hỏi tu từ: “Tôi biết thổ lộ cùng ai hôm nay?”. Và những câu trả lời tiêu biểu của “kẻ tuyệt vọng”: “Những trái tim tham lam, ai cũng thèm thuồng muốn của người khác”; “Kẻ bạo tàn được tự do, người hiền bị tiêu diệt”; “Kẻ càn rỡ hành hạ nạn nhân, mà thiên hạ xem như trò giải trí”; “Quá khứ không ai nhớ. Lòng tốt chẳng được đáp đền”; “Bạn bè trở nên vô tình, lòng trắc ẩn phải tìm nơi kẻ lạ”; “Không quan toà công minh, thế gian trong tay bọn gian dối”; “Mặt đất cái ác ngập tràn không biết đâu bờ bến”, v.v..</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Hoàn toàn rõ ràng rằng “kẻ tuyệt vọng” nói đến những trật tự xã hội và lối sống bao trùm Ai Cập đương thời mà anh ta thấy đối lập với những gì trước đây gần gũi và quý giá đối với anh ta (“Quá khứ không ai nhớ”). Tóm lại, anh ta cảm thấy mình cô đơn trong một xã hội xa lạ đầy thù hận đối với mình.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Phản đối “kẻ tuyệt vọng”, “linh hồn” của anh không nói gì đến những trật tự trên trần gian, nhưng đưa ra một quan điểm hoàn toàn khác về cái chết và thế giới bên kia. Thực chất, nó lặp lại những ý tưởng được thể hiện trong “Bài ca của người chơi đàn hạc”. Khác với “kẻ tuyệt vọng” cho rằng cái chết là sự giải thoát khỏi những tai họa, là “thoát khỏi ngục tù đau khổ”, “linh hồn” tin rằng không việc gì phải nghĩ đến cái chết và cuộc sống ở thế giới bên kia, không việc gì phải quan tâm đến việc thờ cúng cầu nguyện và xây dựng những kim tự tháp hay lăng mộ – chúng rồi thế nào cũng điêu tàn và sụp đổ, bởi vậy cần phải hưởng thụ những hoan lạc của cuộc đời.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Tóm lại, trước chúng ta chắn hẳn là cuộc đối thoại giữa đại diện của hai khuynh hướng tư tưởng trong xã hội Ai Cập cổ đại. “Kẻ tuyệt vọng” đại diện cho khuynh hướng có thể nói là bảo thủ, anh ta tin tưởng chắc chắn vào tính chân lý của lý thuyết truyền thống về cái chết và cuộc sống ở thế giới bên kia, anh lên án những quan hệ mới trong xã hội là bạo tàn và không thể chấp nhận được. Còn “linh hồn” của anh ta thì ngược lại phê phán tín điều đã được xã hội thừa nhận về sự bất tử, cố thử dung hợp con người với cuộc sống trong bất kỳ hoàn cảnh nào.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Kết thúc cuộc đối thoại khá mơ hồ: “linh hồn” kêu gọi “kẻ tuyệt vọng” lắng nghe ý kiến của mình và đồng thời hứa hẹn sẽ luôn cùng anh sau khi chết. Vấn đề chân lý thuộc về bên nào như vậy chưa được giải quyết.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Những chấn động xã hội ở Ai Cập vào hai thế kỷ cuối của thiên niên kỷ III trước công nguyên không chỉ được phản ánh trong nội dung “Cuộc trò chuyện của kẻ tuyệt vọng với linh hồn của mình” mà còn ghi dấu ấn trong những tác phẩm khác của văn học Ai Cập thời đại Trung Vương quốc – những tác phẩm có tính chính luận. Những nghiên cứu mới đây đã khẳng định giả thuyết cho rằng một phần các tác phẩm thời đại này được triều đình gợi ý nhằm mục đích củng cố và tuyên truyền cho uy tín của các pharaoh vương triều XII (khoảng năm 2000 – 1800 trước công nguyên), vương triều đã kết thúc được tình trạng chính trị lộn xộn hàng thế kỷ trước đó.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Như chúng ta đã thấy, trong “Châm ngôn” của pharaoh khuyết danh thuộc vương triều Heracleopolis thứ X viết cho con trai Merikare, vị pharaoh này đã phát biểu một ý tưởng đáng chú ý rằng lời nói mạnh hơn mọi vũ khí. Các pharaoh đầu tiên của vương triều XII đã vận dụng ý tưởng này với mong muốn chinh phục được thiện cảm của thần dân và củng cố uy tín của mình. Thời kỳ lịch sử giữa hai thời đại Cổ Vương quốc và Trung Vương quốc đầy những cuộc chiến tranh huynh đệ tương tàn dẫn đến những biến động xã hội nghiêm trọng. Uy tín của chính quyền nhà vua bị giảm sút đáng kể. Nắm được chính quyền, các vua của vương triều XII phải dựa vào không chỉ sức mạnh vũ khí, mà còn sức mạnh lòng tin, chứng tỏ cho dân chúng rằng họ không phải là những kẻ thoán đoạt ngai vàng, mà là những người đã cứu đất nước khỏi tình trạng bạo loạn, tái lập trật tự, quan tâm đến phúc lợi của nhân dân, tóm lại, họ là những ân nhân. Có ít nhất ba tác phẩm văn học đã được sáng tác nhằm mục đích này vào đầu thời kỳ Trung Vương quốc.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Tác phẩm thứ nhất trong số đó là “Tiên tri của Nerferty” (tên này trước kia đọc là Neferrekhu).</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Pharaoh Snofru vương triều IV, người kế vị Khufu (Kheops), ở trong triều buồn chán bèn ra lệnh cho các triều thần đi tìm một nhà thông thái có thể làm ông giải khuây. Người ta dẫn đến một người tên Neferty (có lẽ chính người này được nhắc đến trong bản papyrus Chester Beatty IV mà chúng ta đã biết đến). Neferty hỏi pharaoh rằng ông phải nói về điều gì, về quá khứ hay về tương lai. Nhà vua muốn biết về tương lai. Neferty bắt đầu tiên đoán. Đó là những lời tiên tri rất xấu: sẽ có những năm khủng khiếp khi nước sông Nile cạn và trở thành đất khô, sau đó đến nạn đói, bắt đầu thời kỳ loạn lạc, mọi người trở nên thù hằn và sợ hãi nhau, từ phía đông bọn người du mục châu Á xâm lược, chúng sẽ áp bức dân chúng, v.v.. Thế là ở miền nam xuất hiện một người tên Ameni từ Thượng Ai Cập tới. Ông sẽ lên ngôi, cánh tay mạnh mẽ công minh của ông sẽ tái lập trật tự trong nước, trừng trị kẻ nổi loạn, đuổi bọn xâm lược châu Á, và đất nước sẽ bừng đậy.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Như vậy, người cứu đất nước khỏi những tai họa khủng khiếp trong lời tiên tri là một người tên Ameni, kẻ sẽ đoạt được ngai vàng. Hơn nữa, Ameni – đó là tên rút gọn của Amenemkhat I, người lập ra vương triều XII. Để củng cố uy tín của vương triều mới, người sáng lập vương triều phải được xem không như một trong số nhiều kẻ tiếm đoạt ngai vàng trước đó, mà như một vị ân nhân cứu tinh với sự xuất hiện đã được tiên tri từ thời xưa. Hơn nữa, trong “Tiên tri của Neferty”, Amenemkhat I khác hẳn những kẻ tranh ngôi vua khác, ông có uy tín đặc biệt. Những tai họa đổ xuống đất nước và được mô tả trong lời tiên tri, dẫu đôi khi dưới dạng huyền thoại, nhưng chắc chắn là có cơ sở lịch sử; trong tình trạng phân hóa chính trị vào cuối thời Cổ Vương quốc, thiên tai – sông Nile khô hạn – chắc chắn phải dẫn đến nạn đói và rối loạn trong nước, trước hết là dẫn đến tình trạng vô chính phủ. Trong hoàn cảnh như thế, các cuộc đột nhập, xâm lược của những người du mục châu Á là rất có thể.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Tác phẩm thứ hai có tính chính luận là “Châm ngôn Amenemkhat I” cho con trai Senusert là người đồng cai trị và kế vị. Tác phẩm này truyền lại đến nay toàn bộ hay từng phần trong chín bản, điều này chứng tỏ nó được phổ biến rộng rãi thậm chí cả trong thời kỳ sau – thời Tân Vương quốc. “Châm ngôn Amenemkhat I” là một văn bản rất khó dịch: tác giả trình bày các ý tưởng của mình bằng ngôn ngữ cầu kỳ, bóng bẩy, nhiều chỗ khó hiểu. Cũng cần phải chú ý rằng mặc dù nó có nhan đề là “Châm ngôn”, nhưng nội dung giáo huấn trong đó rất ít, và thực chất nó là tự truyện của nhà vua được nhà thông thái nổi tiếng Ahtoy trình bày sau khi vua chết.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Trong phần đầu “Châm ngôn”, sau khi liệt kê những tước vị của mình, nhà vua dặn con trai nghe theo những lời khuyên của mình để có thể cai trị tốt. Đó chủ yếu là những lời khuyên nên tránh tin vào những người xung quanh và thuộc hạ, chỉ nên dựa vào chính bản thân mình, “bởi con người không có đồng minh trong ngày bất hạnh”. Để khẳng định chân lý đáng buồn đó, nhà vua đưa ra kinh nghiệm bản thân: ông đã giúp đỡ người nghèo và trẻ mồ côi, nhưng chỉ nhận lại sự vô ơn và lòng thù hận. Nhà vua kể chuyện mình trở thành nạn nhân cuộc tiếm đoạt ngai vàng như thế nào: một buổi chiều, khi đang nghỉ ngơi trong cung điện, ông đã bị tấn công. Chuyện đó xảy ra khi Senusert, người mà Amenemkhat định truyền ngôi, không ở nhà. Amenemkhat I than rằng mình đã không đoán trước được sự phản bội và để cho nó ẩn trốn trong cung. “Châm ngôn” kết thúc bằng việc liệt kê những điều mà Amenemkhat I đã làm cho đất nước, thể hiện tình cảm của người cha đối với con trai và hy vọng việc trị vì của con trai sẽ may mắn tốt đẹp hơn của chính bản thân ông.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Như vậy, theo “Châm ngôn”, chính ông vua-ân nhân Ameni mà Neferty đã tiên tri, khi trở thành vua và mang điều tốt lành đến cho đất nước, đã thành nạn nhân của cuộc đảo chính vì quá tin cậy vào những người xung quanh.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">“Châm ngôn” chắn chắn được viết ra nhằm hướng tới độc giả quảng đại khi dựng lên hình tượng vị vua đầy nhân tính, quan tâm đến nhân dân và bị rơi vào tay những triều thần phản bội. Hình tượng như vậy không thể không làm người Ai Cập có thiện cảm với vị vua đã lập nên vương triều XII và truyền ngôi cho con trai mình là Senusert I.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Tác phẩm thứ ba thuộc nhóm này là câu chuyện của một người Ai Cập tên Sinuhe kể về cuộc đời mình. Đó là một trong những viên trân châu của văn học Ai Cập. “Truyện Sinuhe” là tác phẩm cổ nhất trong văn học thế giới, trong đó hiện thực được tái hiện với sự toàn vẹn và xác tín đến kỳ diệu. Chắc hẳn tác giả khuyết danh đầy tài năng của nó phải thuộc giới triều thần, bởi ông rất quen thuộc với lối sống và sinh hoạt của triều đình. Ông là một người hiểu biết văn hóa Ai Cập, một nhà tâm lý học uyên thâm và là cây bút xuất sắc – điều này được chứng minh rõ rệt qua văn bản tác phẩm, toàn bộ hay từng phần của nó được lưu giữ trong nhiều dị bản. Đồng thời, việc phổ biến rộng rãi “Truyện Sinuhe” cũng cho thấy thị hiếu nghệ thuật tinh tế của những độc giả Ai Cập.</span><br style="line-height: 21px;" /><span style="line-height: 21px;">Khi tạo nên tác phẩm của mình, tác giả đã sử dụng thành công hình thức văn bia tự truyện của các quan lại Ai Cập. “Truyện Sinuhe” về hình thức là một văn bia tự truyện thông thường, nhưng khuôn khổ lớn hơn rất nhiều và nổi bật những phẩm chất nghệ thuật cao. Cũng như ở mọi văn bia khác, dòng tự sự được kể từ ngôi thứ nhất.</span>
</span></span></div>
<br />
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5111110180588998349.post-69178448223959178032012-08-29T19:01:00.001-07:002012-08-29T19:01:49.910-07:00Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại <br />
<h1 style="background-color: white; color: #333333; font-size: 14pt; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px;">
Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại</h1>
<div class="wpn_postcontent" style="background-color: white; color: #333333; font-size: 11.8pt; margin: 0px; padding: 0px;">
<br class="Apple-interchange-newline" /></div>
<div class="wpn_postcontent" style="background-color: white; margin: 0px; padding: 0px;">
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #333333;">Vào tháng 9 năm 1996, một trong những mạng truyền hình lớn nhất Hoa Kỳ là công ty truyền thông ABC (American Broadcasting Company) đã công chiếu một bộ phim tài liệu dựa trên quyển sách “Cỗ xe của các vị thần” của Erich Von Daniken, một nhà nghiên cứu nổi tiếng thế giới về các nền văn minh tiền sử.</span></div>
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #333333;">>> Văn minh tiền sử: Pin điện 4.500 năm trước</span></div>
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #333333;">>> Bí ẩn các kim tự tháp Giza, Ai Cập (Phần 4)</span></div>
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #333333;">>> Văn minh nhân loại: Bí ẩn những thành phố dưới đáy biển (Phần 3)</span></div>
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #333333;">Trong phần lớn các ngôi mộ và kim tự tháp ở Ai Cập, người ta không tìm thấy dấu vết nào của bồ hóng trên tường do đốt đuốc tạo thành. Vậy làm thế nào những người thợ xây dựng có ánh sáng để chạm khắc vô số hình ảnh và chữ tượng hình lên những bức tường?</span></div>
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #333333;">Một số ngôi mộ nằm rất sâu dưới mặt đất và có cả hệ thống mê cung gồm nhiều đường hầm và căn phòng cần phải được chiếu sáng. Mặc dù bên trong hầu hết các ngôi mộ cổ đều được khắc đầy các bức họa tiết sinh động nhiều màu sắc, nhưng lạ thay, không hề có chỗ nào để giữ đuốc, nến, đèn dầu, vv…, và cũng không hề có dấu vết nào của bồ hóng trên tường hoặc trên trần.</span></div>
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #333333;">Những nguồn ánh sáng thô sơ ấy (đuốc, nến, đèn dầu, vv…) của người Ai Cập cổ đều sinh ra nhiều bồ hóng và tiêu thụ ôxi. Như vậy, làm thế nào những người Ai Cập cổ lấy ánh sáng để làm việc? Một số người cho rằng họ đã dùng gương phản chiếu ánh mặt trời. Nhưng thực tế cho thấy, những chiếc gương đồng của người Ai Cập cổ không đủ chất lượng phản chiếu ánh sáng. Như vậy, ắt hẳn họ đã phải sử dụng một nguồn ánh sáng hoàn toàn khác, không tạo ra bồ hóng. Câu hỏi đặt ra là: phương tiện chiếu sáng ấy có thể là gì?</span></div>
<div class="wpn_postcontent" style="margin: 0px; padding: 0px;">
<div align="center" style="color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_001.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 1)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_001.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="500" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Trong ngôi đền cổ Hathor tại Dendera, cách Luxor, Ai Cập không xa, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy những hình chạm khắc kỳ lạ</em></div>
<div align="center" style="color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_002.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 2)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_002.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="500" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Theo bạn, trong hình chạm khắc này người Ai Cập đã vẽ gì?</em></div>
<div align="center" style="color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><br /></em></div>
<div align="center" style="color: #333333; font-size: 16px; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"></em></div>
<div align="left" style="font-style: normal; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Sau khi nhìn thấy những hình chạm khắc này, một kỹ sư điện người Na Uy cho rằng, câu hỏi hóc búa trên đã được giải quyết. Một kỹ sư người Áo đã có thể làm ra một mẫu phục chế, còn 2 tác gia nổi tiếng tại AAS là Reinhard Habeck và Peter Krassa đã viết một cuốn sách về chủ đề này. Họ đều cho rằng: đây chính là một loại bóng đèn, với những chi tiết đặc trưng: Ống thủy tinh trong suốt, “con rắn” trông như một sợi dây tóc, những trụ đỡ trông rất giống với chân sứ của thiết bị điện hiện đại của chúng ta ngày nay.</em></div>
<div align="center" style="font-style: normal; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_003.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 3)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_003.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="427" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Hình ảnh trụ đỡ rất giống như loại chân sứ của các thiết bị điện ngày nay</em></em></div>
<div align="center" style="font-style: normal; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_004.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 4)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_004.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="500" /></a></em></div>
<div align="center" style="font-style: normal; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><br /></em></div>
<div align="center" style="font-style: normal; margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
</div>
<div align="center" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Một hình chạm khắc khác, cùng một loại kiểu dáng với hình trên</em></em></div>
<div align="center" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_005.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 5)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_005.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="500" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Một loại bóng đèn khác?</em></em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Vào tháng 9 năm 1996, một trong những mạng truyền hình lớn nhất Hoa Kỳ là công ty truyền thông ABC (American Broadcasting Company) đã công chiếu một bộ phim tài liệu dựa trên quyển sách <em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Cỗ xe của các vị Thần”</em> của Erich Von Daniken, một nhà nghiên cứu nổi tiếng thế giới về các nền văn minh tiền sử.</em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Trong đoạn băng video phim tài liệu ấn tượng trên, người ta chứng tỏ rằng những hình chạm khắc kỳ lạ ở miền trung Ai Cập ấy là những ống thủy tinh trong suốt với một vật giống con rắn ở bên trong. Tổng thể trông giống hệt một loại bóng đèn nào đó.</em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Erich Von Daniken đã tò mò liệu nó có thể hoạt động hay không, vì vậy ông đã ghi lại những hình khắc ấy một cách chi tiết, và nhờ người tái tạo chiếc bóng đèn đó dựa trên các chi tiết kỹ thuật của hình khắc. Khi dòng điện chạy qua, nó đã phát ra ánh sáng.</em></div>
<div align="center" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_006.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 6)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_006.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="289" /></a><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_007.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 7)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_007.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="265" /></a><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_008.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 8)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_008.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="299" /></a><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_009.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 9)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_009.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="301" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Hình ảnh trong bộ phim tài liệu: Khi cho dòng điện chạy qua, bóng đèn phục chế đã phát ra ánh sáng rất kỳ lạ và đẹp mắt</em></em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: left;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Trong bộ phim tài liệu, người ta còn chứng tỏ rằng người cổ đại ở miền đất Ai Cập đã sử dụng pin điện, tương tự như loại <a href="http://tin180.com/khoahoc/bi-an-the-gioi/20100831/van-minh-tien-su-pin-dien-4-500-nam-truoc.html" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;">pin điện tiền sử Bát Đa</a>.</em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_010.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 10)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_010.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="227" /> </a><a class="tin180.com" href="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_011.jpg" rel="lightbox-24216" style="color: #004175; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;"><img alt="Nền văn minh nhân loại: Bóng đèn điện Ai Cập cổ đại - Tin180.com (Ảnh 11)" border="0" src="http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/09/Nen-van-minh-nhan-loai-Bong-den-dien-Ai-Cap-co-da_Tin180.com_011.jpg" style="border: 0px; margin: 0px 8px 8px 0px; padding: 0px; vertical-align: middle;" width="215" /></a><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Khi Erich Von Daniken đổ dung dịch axit vào pin và nối 2 điện cực với nhau, một dòng điện đã được tạo ra</em><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><object data="http://www.youtube.com/v/GTFsPnUddA8" height="350" style="margin: 0px; padding: 0px;" type="application/x-shockwave-flash" width="425" wmode="transparent"></object></em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Trong đoạn video youtube trên, lời bình luận được tán thành và bình chọn nhiều nhất có nội dung như thế này:</em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Tại sao việc tin rằng những bậc quyền cao chức trọng ở Ai Cập cổ xưa sở hữu những kiến thức bí mật, và một trong số đó là đèn điện, lại khó khăn đến thế? Họ đã xây dựng những công trình đứng vững suốt mấy ngàn năm qua, mà chúng ta không thể sao chép chính xác nổi, thậm chí với cả công nghệ ngày nay. Tôi nghĩ rằng họ xứng đáng được đánh giá cao hơn đôi chút so với những gì lịch sử đã ghi. Tôi cho rằng mọi điều sẽ được làm sáng tỏ kịp thời”.</em></em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Khi đối diện với những sự thật càng ngày càng trở nên rõ ràng, nhiều người dần dần nhận thức ra rằng những gì họ được dạy trong trường nhiều khi sai lầm trầm trọng. Một cư dân mạng Hoa Kỳ sau khi tự mình làm một nghiên cứu cá nhân kỹ lưỡng, nhờ sách vở trong các thư viện và mạng Internet, đã phát biểu như thế này:</em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;"><em style="margin: 0px; padding: 0px;">“Những niềm tin là do được truyền dạy, và khi chúng không phù hợp với thực tế, thì có nghĩa là ai đó đang tự dối gạt bản thân và đang dạy lời dối trá ấy cho các thế hệ tương lai…</em><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">…Nếu người dân bị lừa gạt, thì đó là lỗi của chính bản thân họ, bởi đã quá khờ dại đi trông chờ sự thật từ chính phủ và các nhà chính trị…</em><br style="margin: 0px; padding: 0px;" /><em style="margin: 0px; padding: 0px;">Hãy tự mình nghiên cứu thử xem, và bạn sẽ khám phá ra rằng: lịch sử thực sự khác rất xa so với những gì mà bạn được dạy…”</em></em></div>
<div style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px; text-align: start;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Vậy, chủ kiến của bạn là gì?</em></div>
<div align="right" style="margin-bottom: 6px; margin-top: 4px; padding: 0px;">
<em style="margin: 0px; padding: 0px;">Minh Trí</em></div>
<br />
</div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/12525788448675371856noreply@blogger.com0